Αρχαία Ελληνικά Γ´ Λυκείου: Ασκήσεις συντακτικού από θέματα Πανελληνίων (2000-2013)
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ 2000-2013
1.Εἰ τοίνυν ἡμῖν τέ ἐστι τοῦτο παρὰ Λακεδαιμονίων, τίνος ἕνεκα πολεμήσωμεν; (Ἀνδοκίδου, Περί τῆς πρὸς Λακεδαιμονίους εἰρήνης, 13-14/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ 2000) Τι δηλώνει αυτός ο υποθετικός λόγος; Να τον μετατρέψετε έτσι, ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο.
2.Να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις του παρακάτω τμήματος του αδίδακτου κειμένου.
“Ὅσοι γὰρ τοῦ βίου ταύτην τὴν ὁδὸν ἐπορεύθησαν, οὗτοι μόνοι τῆς ἀρετῆς ἐφικέσθαι γνησίως ἠδυνήθησαν, ἧς οὐδὲν κτῆμα σεμνότερον οὐδὲ βεβαιότερόν ἐστι”.(Ἰσοκράτους, πρὸς Δημόνικον §§ 5-6 ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2001)
3.”Ἐγὼ γὰρ οἶδ’ ὅτι πολλοὶ πολλὰ κἀγάθ’ ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι”[Δημοσθένης κατά Μειδίου (169 – 170)/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2002]: Να γράψετε τη δευτερεύουσα πρόταση του χωρίου αυτού, να δηλώσετε το είδος της και να προσδιορίσετε το συντακτικό της ρόλο. Να μεταφέρετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
4.«οἱ ἄριστοι ἄνδρες παρακελεύονται τοῖς πολίταις ὁμονοεῖν»(Ξενοφώντος Απομνημονεύματα Δ. ΙV.16./ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2003) :Να μεταφέρετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας
5.«Περὶ δὲ τοῦ Πέλοπος ἔλεγον ὅτι καὶ τὸν ὦμον ἐλεφάντινον ἔχοι»(Δίων Χρυσόστομος, Λόγος VIII: Διογένης ἢ περὶ ἀρετῆς, 28. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ 2003): Να δικαιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της δευτερεύουσας πρότασης του χωρίου αυτούκαι να μεταφέρετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
6.«Ἢν δ’ ἐμοὶ πείθῃ, […] ἐπιδείξω καὶ […] κατακοσμήσω […]».[Λουκιανοῦ «Περὶ τοῦ ἐνυπνίου» (10)/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ 2004]
Να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι, ώστε να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος και την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον.
7.«ἄν τι ὁρῶμεν ἀγαθόν, ἐκλεγόμεθα». (Ξενοφώντος Απομνημονεύματα Α,6,14/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2004) Να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο και να τον μετατρέψετε σε υποθετικό λόγο του μη πραγματικού.
8. ἀνελόντος δ’ αὐτοῖς τοῦ θεοῦ, ὅτι τὴν πόλιν αἱρήσουσιν ἐὰν μὴ τὸν βασιλέα τὸν Ἀθηναίων {Κόδρον} ἀποκτείνωσιν, ἐστράτευον ἐπὶ τὰς Ἀθήνας.(Λυκούργου Κατά Λεωκράτους 20 83-84/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2005) Να βρεθεί ο υποθετικός λόγος· να αναγνωρισθεί το είδος του και να μετατραπεί σε υποθετικό λόγο που να δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον.
9. «Ἢν δ’ ἐμοὶ πείθῃ, πρῶτον μέν σοι πολλὰ ἐπιδείξω παλαιῶν ἀνδρῶν ἔργα καὶ πράξεις θαυμαστάς.» Να χαρακτηρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να γράψετε με ποιον τρόπο εκφέρεται.(Λουκιανού, Ἐνύπνιον 10/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2005)
10. ὑπῆρξαν, συνεβάλοντο: Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα παραπάνω ρήματα και να τις αναγνωρίσετε ως προς το είδος τους.
- «Λακεδαιμόνιοι ἔγνωσαν ὅμως τότε ἐχθροὶ ὄντες σῴζειν τὴν πόλιν διὰ τὰς ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν ἀρετάς, οἳ ὑπῆρξαν τῆς ἐλευθερίας ἁπάσῃ τῇ Ἑλλάδι.»
- «καὶ γὰρ αὐτῶν τῶν ἔργων, δι’ ἅπερ ἡ πόλις ἐσώθη, οὐκ ἐλάχιστον μέρος οἱ ἐμοὶ πρόγονοι συνεβάλοντο.» (Ἀνδοκίδου, Περὶ τῶν μυστηρίων 142 – 143/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 2005)
11. εἰσι, μέλλωσιν: να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα παραπάνω ρήματα και να τις αναγνωρίσετε ως προς το είδος τους.
«καὶ ἐξείη μὲν τοὺς ἐλευθέρους ὅρκοις καὶ πίστεσιν ἀναγκάζειν, ἃ τοῖς ἐλευθέροις μέγιστα καὶ περὶ πλείστου ἐστίν, ἐξείη δὲ τοὺς δούλους ἑτέραις ἀνάγκαις, ὑφ’ ὧν καί ἢν μέλλωσιν ἀποθανεῖσθαι κατειπόντες, ὅμως ἀναγκάζονται τἀληθῆ λέγειν.» (Ἀντιφῶντος Περὶ τοῦ χορευτοῦ 25/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2005)
12.«Ὅτι, ἔφη, ὁρῶ καὶ τοὺς ἱππικοὺς βουλομένους γενέσθαι οὐ τοὺς εὐπειθεστάτους ἀλλὰ τοὺς θυμοειδεῖς ἵππους κτωμένους. νομίζουσι γάρ, ἢν τοὺς τοιούτους δύνωνται κατέχειν, ῥᾳδίως τοῖς γε ἄλλοις ἵπποις χρήσεσθαι. κἀγὼ δὴ βουλόμενος ἀνθρώποις χρῆσθαι καὶ ὁμιλεῖν ταύτην κέκτημαι, εὖ εἰδὼς ὅτι εἰ ταύτην ὑποίσω, ῥᾳδίως τοῖς γε ἄλλοις ἅπασιν ἀνθρώποις συνέσομαι.»(Ξενοφώντος Συμπόσιον10/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2006) :Να βρεθούν οι υποθετικοί λόγοι του αποσπάσματος και να αναγνωριστεί το είδος τους.
13.ὁρᾷ: Να γράψετε την πρόταση στην οποία ανήκει το παραπάνω ρήμα, να την αναγνωρίσετε ως προς το είδος της και να δικαιολογήσετε την έγκλιση εκφοράς της.
«Νῦν δὲ τίς οὐκ ἂν ἀθυμήσειεν, ὅταν ὁρᾷ τοὺς μὲν περὶ τὰ Τρωϊκὰ καὶ τοὺς ἐπέκεινα γενομένους ὑμνουμένους καὶ τραγῳδουμένους, αὑτὸν δὲ προειδῇ, μηδ’ ἂν ὑπερβάλλῃ τὰς ἐκείνων ἀρετάς, μηδέποτε τοιούτων ἐπαίνων ἀξιωθησόμενον;»(Ισοκράτους Εὐαγόρας §6/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2006)
14.«ἐπειδὰν δόξωσιν ἱκανοὶ εἶναι οἱ παῖδες μανθάνειν τι, ἃ μὲν ἂν αὐτοὶ ἔχωσιν οἱ γονεῖς ἀγαθὰ πρὸς τὸν βίον, διδάσκουσιν» (ΞενοφώντοςἈπομνημονεύματα Β ΙΙ 6-7/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2006) : να γράψετε την υπόθεση και την απόδοση των υποθετικών λόγων που λανθάνουν στο απόσπασμα και να τους χαρακτηρίσετε ως προς το είδος τους.
15.«Τῷ θεῷ ἄρα τοῦτ’ ἔοικεν αὐτῆς, καί τις εἰς τοῦτο βλέπων καὶ πᾶν τὸ θεῖον γνούς, θεόν τε καὶ φρόνησιν, οὕτω καὶ ἑαυτὸν ἂν γνοίη μάλιστα.»(Πλάτων, Ἀλκιβιάδης Α΄ 133 Β−C/ΗΜΕΡΗΣΙΑ2007): Να αναγνωρίσετε τον λανθάνοντα υποθετικό λόγο και να τον αναλύσετε.
16.ἐξέσται, ἀντιδικῶσιν: να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα παραπάνω ρήματα και να τις αναγνωρίσετε ως προς το είδος τους.
«Ἀλλὰ μήν, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοῦτό γε δεινὸν δήπου, εἰ πρὸς τὰ συγκεχωρημέν’ ὑπ’ αὐτῶν τούτων ἐξέσται νῦν ἀντιλέγειν, καὶ μηδὲν σημεῖον ὑμῖν ἔσται, διότι πάντες ἄνθρωποι πρὸς τὰ μήτ’ ἀληθῆ μήτε δίκαια τῶν ἐγκλημάτων οὐ κατασιωπᾶν, ἀλλὰ παραχρῆμ’ ἀμφισβητεῖν εἰώθαμεν, μὴ ποιήσαντες δὲ ταῦτα, ἂν ὕστερον ἀντιδικῶσιν, πονηροὶ καὶ συκοφάνται δοκοῦσιν εἶναι.» (Δημοσθένους Πρὸς Σπουδίαν 23-24/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2007)
17. ἐδυνήθην, εἴρηκα: Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα παραπάνω ρήματα και να τις αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία).
Ἐγὼ μὲν οὖν ὡς ἐδυνάμην ἄριστα κατηγόρηκα, ἐπίσταμαι δ’ ὅτι οἱ μὲν ἄλλοι τῶν ἀκροωμένων θαυμάζουσιν, ὅπως ποθ’ οὕτως ἀκριβῶς ἐδυνήθην ἐξευρεῖν τὰ τούτων ἁμαρτήματα, οὗτος δέ μου καταγελᾷ, ὅτι οὐδὲ πολλοστὸν μέρος εἴρηκα τῶν τούτοις ὑπαρχόντων κακῶν. (Λυσίου, Κατὰ Ἀλκιβιάδου Α 144, 46-47/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2008)
18. Τότε μὲν γὰρ ὁ δῆμος ἦν δεσπότης τῶν πολιτευομένων, νῦν δ’ ὑπηρέτης.: να μετατρέψετε την περίοδο σε πλάγιο λόγο χρησιμοποιώντας απαρεμφατική σύνταξη με εξάρτηση από την πρόταση «Οὗτοι εἶπον». (Δημοσθένους Κατ’ Ἀριστοκράτους 209-210/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2008)
19.Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα παρακάτω ρήματα και να τις αναγνωρίσετε ως προς το είδος τους: δεῖ, εἶχε.
[…] παύσας ταῦτα καὶ διαλλάξας τὰς πόλεις πρὸς ἀλλήλας ὑπέδειξε τοῖς ἐπιγιγνομένοις, μεθ’ ὧν χρὴ καὶ πρὸς οὓς δεῖ τοὺς πολέμους ἐκφέρειν. Ποιησάμενος γὰρ στρατείαν ἐπὶ Τροίαν, ἥπερ εἶχε τότε μεγίστην δύναμιν τῶν περὶ τὴν Ἀσίαν, τοσοῦτον διήνεγκε τῇ στρατηγίᾳ τῶν πρὸς τὴν αὐτὴν ταύτην ὕστερον πολεμησάντων […] (Ἰσοκράτους, Φίλιππος 111-112/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2008)
20.Να μετατρέψετε την περίοδο «καὶ οἱ ἐκ τῆς Πύλου Ἀθηναῖοι Λακεδαιμονίων πολλὴν λείαν ἔλαβον·» σε πλάγιο λόγο, χρησιμοποιώντας απαρεμφατική σύνταξη, με εξάρτηση από την πρόταση «οὗτοι ἔλεγον». (Θουκυδίδου Ιστοριών Ε 115/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2009)
21.«Ἐκεῖνο δὲ οὐ φανερόν, ἔφη, ὅτι διὰ μὲν τὸ εἰδέναι ἑαυτοὺς πλεῖστα ἀγαθὰ πάσχουσιν ἄνθρωποι,», «καὶ ἃ μὲν ἐπίστανται πράττοντες πορίζονταί»: να αναγνωρίσετε το είδος και τον συντακτικό ρόλο των προτάσεων. (Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα IV, ii 25-27/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ)
22. Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα παρακάτω ρήματα και να τις αναγνωρίσετε ως προς το είδος τους: ἡγοῦνται, ποιοῦσι.
Ὁρῶ γὰρ πολλοὺς μὲν ἰδιώτας, οἳ πάνυ πολλὰ ἔχοντες χρήματα οὓτω πένεσθαι ἡγοῦνται ὥστε πάντα μὲν πόνον, πάντα δὲ κίνδυνον ὑποδύονται,[…] αἰσθάνομαι δὲ καὶ τυράννους τινάς, οἳ οὓτω πεινῶσι χρημάτων ὥστε ποιοῦσι πολὺ δεινότερα τῶν ἀπορωτάτων· (Ξενοφώντος Συμπόσιον IV, 34-36/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2009)
23. «ἀλλὰ μὴν ταῦτά γε μὴ αἰσθανομένῳ μὲν ἀβίωτος ἂν εἴη ὁ βίος»:να αναγνωρίσετε τον λανθάνοντα υποθετικό λόγο και να τον αναλύσετε.(Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα Βιβλίο Δ, κεφ. VIII, § 8-9/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2010)
24.«οὐδεὶς γὰρ ἐθελήσει πρεσβεύειν»: Να μετατρέψετε την πρόταση σε πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους, με εξάρτηση από το «Οὗτος ἔλεγεν». (Αἰσχίνου, Περὶ παραπρεσβείας80/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2010)
25.Να γράψετε τις προτάσεις στις οποίες ανήκουν τα παρακάτω ρήματα και να τις αναγνωρίσετε ως προς το είδος τους: διηγησάμην, ἦμεν.
Ἐγὼ δὲ καὶ Θρασύλοχος τοσαύτην φιλίαν παρὰ τῶν πατέρων παραλαβόντες, ὅσην ὀλίγῳ πρότερον διηγησάμην, ἔτι μείζω τῆς ὑπαρχούσης αὐτὴν ἐποιήσαμεν.
ἕως μὲν γὰρ παῖδες ἦμεν, περὶ πλείονος ἡμᾶς αὐτοὺς ἡγούμεθα ἢ τοὺς ἀδελφούς (Ἰσοκράτους, Αἰγινητικός 10/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2010)
26.«εἶπε τῷ ὑπακούσαντι εἰσαγγεῖλαι ὅστις εἴη»: Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. Να ληφθεί υπόψη ότι ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από το «εἶπε τῷ ὑπακούσαντι». (Ξενοφῶντος Συμπόσιον Ι, 11-12/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2011)
27.«ὅστις τε εἴη», «ὥστε δειπνεῖν τἀλλότρια»: Οι παραπάνω προτάσεις να χαρακτηρισθούν ως προς το είδος τους.
Φίλιππος δ’ ὁ γελωτοποιὸς κρούσας τὴν θύραν εἶπε τῷ ὑπακούσαντι εἰσαγγεῖλαι ὅστις τε εἴη καὶ δι’ ὅ τι κατάγεσθαι βούλοιτο, συνεσκευασμένος τε παρεῖναι ἔφη πάντα τὰ ἐπιτήδεια ὥστε δειπνεῖν τἀλλότρια. (Ξενοφῶντος Συμπόσιον Ι, 11-12/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2011)
28.«Τοιούτῳ πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο»: Να μετατρέψετε τη φράση σε πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους, εξαρτώντας την από το «οὗτος εἶπεν» (Θουκυδίδου Ἱστοριῶν Β54/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2011)
29.Να βρείτε τον υποθετικό λόγο του κειμένου και να τον χαρακτηρίσετε.
ἢν δέ γε οἶμαί ποτε ἄλλος πόλεμος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυμβῇ γενέσθαι λιμόν, κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται.(Θουκυδίδου Ἱστοριῶν Β 54/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ 2011)
30.«ἢν κρατήσωμεν ταῖς ναυσίν, ἔστι τῳ τὴν ὑπάρχουσάν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν»: να μεταφέρετε το παραπάνω χωρίο στον πλάγιο λόγο (και με τους δύο τρόπους) εξαρτώντας το από τη φράση «Ὁ Νικίας εἶπεν» (Θουκυδίδου Ἱστοριῶν VII, 61/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2012)
31.«τῶν δ’ αὖ Θηβαίων οἱ προεστῶτες ἐλογίζοντο ὡς εἰ μὴ μαχοῖντο, ἀποστήσοιντο μὲν αἱ περιοικίδες αὐτῶν πόλεις»:να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. (Ξενοφῶντος Ἑλληνικὰ Στ΄ ΙV, 6-7/ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2012)
32.«ἢν γὰρ κρατήσωμεν νῦν ταῖς ναυσίν, ἔστι τῳ τὴν ὑπάρχουσάν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν»: να εντοπίσετε τα μέρη του υποθετικού λόγου και να τον χαρακτηρίσετε. (Θουκυδίδου Ἱστοριῶν VII, 61/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2012)
33.Να γράψετε τον υποθετικό λόγο του κειμένου και να τον χαρακτηρίσετε ως προς το είδος του.
καὶ αὐτὰ ὑπολαμβάνοντες οἱ μάλιστα τῷ Ἀλκιβιάδῃ χθόμενοι ἐμποδὼν ὄντι σφίσι μὴ αὐτοῖς τοῦ δήμου βεβαίως προεστάναι, καὶ νομίσαντες, εἰ αὐτὸν ἐξελάσειαν, πρῶτοι ἂν εἶναι, ἐμεγάλυνον καὶ ἐβόων.(Θουκυδίδου Ἱστοριῶν Ζ 28/ΗΜΕΡΗΣΙΑ 2013)
34.«(δοκεῖ) ἵν’ ὦσι μάρτυρες»:να αντικαταστήσετε τη δευτερεύουσα πρόταση με την αντίστοιχη μετοχή και στη φράση «(ἐδέξασθε) με φαυλότατον ὄντα»να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση, κάνοντας τις αναγκαίες μετατροπές στους όρους της φράσης. (ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ/2013)
35.«ὡς ἐπὶ δήμου καταλύσει τὰ τε μυστικὰ καὶ ἡ τῶν Ἑρμῶνπερικοπὴ γένοιτο»:να χαρακτηρίσετε την παραπάνω πρόταση, να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της και να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία. (Θουκυδίδου Ἱστοριῶν Ζ 28/ΕΣΠΕΡΙΝΑ 2013)
Περισσότερο εκπαδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.
