Σχηματισμός του μέλλοντα ενεργητικής φωνής
| λύ-σ-ω λύ-σ-εις λύ-σ-ει λύ-σ-ομεν λύ-σ-ετε λύ-σ-ουσιν |
Για να σχηματίσουμε τον μέλλοντα των φωνηεντόληκτων ρημάτων, (δηλαδή των ρημάτων που έχουν χαρακτήρα φωνήεν)
α. παίρνουμε το ρήμα όπως το κλίναμε στον ενεστώτα
β. ανάμεσα στο θέμα και στην κατάληξη προσθέτουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του μέλλοντα που είναι το -σ- και λέγεται χρονικός χαρακτήρας.
Τι γίνεται με τα ρήματα που είναι αφωνόληκτα;
όσα, δηλαδή, έχουν χαρακτήρα:
χειλικό: π, β, φ
ουρανικό: κ, γ, χ
οδοντικό: τ, δ, θ
Ο χαρακτήρας των ρημάτων αυτών με το -σ- του μέλλοντα δίνει διάφορες μεταβολές. Έτσι,
| γρά-ψ-ω γρά-ψ-εις γρά-ψ-ει γρά-ψ-ομεν γρά-ψ-ετε γρά-ψ-ουσιν |
Στα χειλικόληκτα
Ο χαρακτήρας (π, β, φ, πτ) των χειλικόληκτων ενώνεται με τον χρονικό χαρακτήρα σ και μετατρέπεται σε ψ:
π, β, φ, πτ, + σ = ψ, π.χ.
τρέπω » τρέψω,
τρίβω » τρίψω,
γράφω » γράψω,
βλάπτω » βλάψω
| ἄρ-ξ-ω ἄρ-ξ-εις ἄρ-ξ-ει ἄρ-ξ-ομεν ἄρ-ξ-ετε ἄρ-ξ-ουσιν |
Στα ουρανικόληκτα
Ο χαρακτήρας (κ, γ, χ ττ, σσ, ζ) των ουρανικόληκτων ενώνεται με τον χρονικό χαρακτήρα σ και μετατρέπεται σε ξ:
κ, γ, χ, ττ, σσ, ζ + σ = ξ,
π.χ.
διώκω » διώξω,
λέγω » λέξω,
ἄρχω » ἄρξω,
φυλάττω » φυλάξω
ἀλαλάζω » ἀλαλάξω
Ερώτηση: Πώς γίνεται και στα ουρανικόληκτα συγκαταλέγονται και τα ρήματα που τελειώνουν σε ττ, σσ ή ζ;
Απάντηση: Πολλά ουρανικόληκτα, για να σχηματίσουν το χρονικό θέμα του ενεστώτα και του παρατατικού στην ενεργ. και μέση φωνή παίρνουν στο τέλος του ρηματικού θέματος το πρόσφυμα j και συγχωνεύουν τον ουρανικό χαρακτήρα κ, γ, χ με το j σε ττ ή σσ· έτσι λήγουν σε -ττω, -ττομαι (ή -σσω, -σσομαι), π.χ.
θ. φυλακ- (πρβλ. φυλακ-ή) > φυλάκ-j-ω > φυλάττω
θ. ταράχ- (πρβλ. ταραχ-ή) > ταράχ-j-ω > ταράττω
| πεί-σ-ω πεί-σ-εις πεί-σ-ει πεί-σ-ομεν πεί-σ-ετε πεί-σ-ουσιν |
Στα οδοντικόληκτα
Ο χαρακτήρας (τ, δ, θ, ττ, ζ,) των οδοντικόληκτων αποβάλλεται μπροστά από τον χρονικό χαρακτήρα σ και έτσι μένει μόνο το σ:
τ, δ, θ μερικά με -ττ ή -σσ, -ζ και -ίζ + σ = σ,»
π.χ.
πείθω » πείσω,
σχίζω » σχίσω
ἐρέσσω » ἐρέσω
ἁρμόζω » ἁρμόσω
Ερώτηση: Πώς γίνεται και συγκαταλέγονται στα οδοντικόληκτα και τα ρήματα που τελειώνουν σε ττ, σσ ή ζ;
Απάντηση: Πολλά οδοντικόληκτα, για να σχηματίσουν το χρονικό θέμα του ενεστώτα και του παρατατικού στην ενεργητική και μέση φωνή, παίρνουν στο τέλος του ρηματικού θέματος το πρόσφυμα j και έπειτα όσα έχουν ρηματικό χαρακτήρα θ ή τ τον συγχωνεύουν με το j σε ττ (ή σσ), ενώ όσα έχουν ρηματικό χαρακτήρα δ τον συγχωνεύουν με το j σε ζ:
ἁρμοδ-j-ω (πβ. ἁρμόδ-ιος)= ἁρμόζω,
(ἐρέτ-j-ω =) ἐρέσσω (= τραβώ κουπί)
Σημείωση: τα ρήματα που έχουν ρηματικό χαρακτήρα δ, τελειώνουν σε -ίζω και έχουν περισσότερες από δύο συλλαβές σχηματίζουν το μέλλοντα σε -ιῶ, π.χ.
νο-μί-ζω » νομιῶ,
κο-μί-ζω » κομιῶ
Σχηματισμός του μέλλοντα μέσης φωνής
| λύ-σ-ομαι λύ-σ-ει (ῃ) λύ-σ-εται λυ-σ-όμεθα λύ-σ-εσθε λύ-σ-ονται |
Για να σχηματίσουμε το μέλλοντα προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του μέλλοντα.
Για τις αλλαγές στο χαρακτήρα των συμφωνόληκτων-αφωνόληκτων, ισχύουν όσα είπαμε για το μέλλοντα της ενεργητικής φωνής.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.
