Κωνσταντίνος Καβάφης «Ἀς Φρόντιζαν»
Κατήντησα σχεδόν ἀνέστιος καί πένης.
Αὐτή ἡ μοιραία πόλις, ἡ Αντιόχεια
όλα τά χρήματα μου τά ‘φαγε:
αυτή ἡ μοιραία μέ τόν δαπανηρό της βίο.
Ἀλλά εἶμαι νέος καί μέ ὑγείαν ἀρίστην.
Κάτοχος τῆς ἑλληνικής θαυμάσιος
(ξέρω και παραξέρω Ἀριστοτέλη, Πλάτωνα∙
τί ρήτορας, τί ποιητάς, τί ὅ,τι κι ἄν πεῖς).
Ἀπό στρατιωτικά ἔχω μιάν ἰδέα,
κ’ ἔχω φιλίες μέ ἀρχηγούς τῶν μισθοφόρων.
Εἶμαι μπασμένος καμπόσο καί στά διοικητικά.
Στην Ἀλεξάνδρεια ἔμεινα ἕξι μήνες, πέρσι∙
κάπως γνωρίζω (κ’ εἶναι τοῦτο χρήσιμον) τά ἐκεῖ:
τοῦ Κακεργέτη βλέψεις καί παληανθρωπιές, καί τά λοιπά.
Ὅθεν φρονῶ πώς εἶμαι στά γεμάτα
ἐνδεδειγμένος γιά νά ὑπηρετήσω αὐτήν τήν χώρα,
τήν προσφιλῆ πατρίδα μου Συρία.
Σ’ ὅ,τι δουλειά μέ βάλουν θά πασχίσω
νά εἶμαι στήν χώρα ὠφέλιμος. Αὐτή εἶν’ ἡ πρόθεσίς μου.
Ἄν πάλι μ’ ἐμποδίσουνε μέ τά συστήματά τους –
τούς ξέρουμε τούς προκομένους: νά τά λέμε τώρα;
ἄν μ’ ἐμποδίσουνε, τί φταίω ἐγώ.
Θ’ ἀπευθυνθῶ πρός τόν Ζαβίνα πρῶτα,
κι ἄν ὁ μωρός αὐτός δέν μ’ ἐκτιμήσει,
θά πάγω στόν ἀντίπαλό του, τον Γρυπό.
Κι ἄν ὁ ἠλίθιος κι αὐτός δέν μέ προσλάβει,
πηγαίνω παρευθύς στόν ‘Υρκανό.
Θά μέ θελήσει πάντως ἕνας ἀπ’ τους τρεῖς.
Κ’ εἶν’ ἡ συνείδησίς μου ἥσυχη
γιά τό ἀψήφιστο τῆς ἐκλογῆς.
Βλάπτουν κ’ οἱ τρεῖς τους τήν Συρία τό ἴδιο.
Ἀλλά, κατεστραμμένος ἄνθρωπος, τί φταίω ἐγώ.
Ζητῶ ὁ ταλαίπωρος να μπαλωθῶ.
Ἀς φρόντιζαν οἱ κραταιοί θεοί
να δημιουργούσαν ἕναν τέταρτο καλό.
Μετά χαρᾶς θά πήγαινα μ’ αὐτόν.
[1930]
Ερώτηση:
Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το θέμα που αναδεικνύει το ποίημα; Να γράψετε ένα ερμηνευτικό σχόλιο 150-200 λέξεων.
Ενδειτική απάντηση:
Το ποίημα αναφέρεται στη διαφθορά και πώς αυτή έχει επηρεάσει μέχρι και τους απλούς πολίτες, οι οποίοι βάζουν το ατομικό τους συμφέρον πάνω από την ίδια τους την πατρίδα. Πιο συγκεκριμένα, το ποιητικό υποκείμενο συστήνεται ως νέος από τη Συρία, με αρκετά προσόντα ("Αλλά είμαι νέος...και τα λοιπά"), που τον καθιστούν ικανό να ενταχθεί στον κρατικό μηχανισμό ("Όθεν φρονώ...Συρία"). Ωστόσο, γνωρίζοντας πως επικρατεί αναξιοκρατία ("Αν με εμποδίσουν με τα συστήματά τους"), παρουσιάζεται πρόθυμος να αναλάβει υπηρεσία ακόμα και στους εχθρούς της πατρίδας του ("Βλάπτουν και οι τρεις...ίδιο"). Εξάλλου, ο ίδιος δηλώνει αθώος και ρίχνει το φταίξιμο στους θέους ("ας φρόντιζαν οι κραταίοι θεοί"). Μάλιστα, ο ποιητής χρησιμοποιώντας ως κειμενικό δείκτη το α' ρηματικό πρόσωπο ("είμαι") δίνει έναν βιωματικό χαρακτήρα και καθιστά το ύφος πιο οικείο. Άλλωστε, με τη μεταφορά "είναι η συνείδησίς μου ήσυχη" φανερώνει με παραστατικότητα τη διαφθορά του ανθρώπου που δεν υπολογίζει ούτε την πατρίδα του μπροστά στο ατομικό του συμφέρον. Ακόμα, με την υποτακτική "ας φρόντιζαν" δείχνει με αμεσότητα την προτροπή του νέου προς τους θεούς να αναλάβουν τις ευθύνες τους, την ωρα που ο ίδιος αποποιείται τις δικές του.
Πράγματι, το ποίημα είναι διαχρονικό, αφού η κατάσταση αδιαφορίας εμφανίζεται ανέκαθεν στις κοινωνίες. Προσωπικά, θλίβομαι που οι άνθρωποι, λαμβάνοντας υπόψη μόνο το προσωπικό τους συμφέρον είναι έτοιμοι να προδώσουν ακόμα και την ίδια τους την πατρίδα. Μάλιστα, το γεγονός ότι αποποιούνται τις ευθύνες τους και ρίχνουν το ανάθεμα αλλού φανερώνει τη δειλία αυτών των ατόμων. Όλα αυτα μου προκαλούν έναν έντονο προβληματισμό για το πού οδεύει η ανθρωπότητα που ακόμη δεν έχει απαλλαγεί από τέτοιες νοοτροπίες.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας. Αναζητήστε το βιβλίο του "Όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις", Αποστόλης Ζυμβραγάκης, εκδόσεις 24 γράμματα, ISBN: 978-618-201-134-8.
Στο βιβλίο που κυκλοφορεί παρουσιάζεται με έναν ευρηματικό τρόπο όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου (συνεξέταση γλώσσας και λογοτεχνίας) μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις.
Πρόκειται για έναν πλήρη οδηγό, στον οποίο θα βρείτε με σαφή και εύστοχο τρόπο απαντήσεις και οδηγίες για όλα τα πιθανά θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη περίληψη, πρακτικό οδηγό για πετυχημένο ερμηνευτικό σχόλιο λογοτεχνίας, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη παραγωγή λόγου σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση, καθώς και όλα τα νέα κριτήρια αξιολόγησης του ΙΕΠ με τις απαντήσεις τους.
Είναι σίγουρο πως αυτός ο πρακτικός οδηγός Νέων Ελληνικών θα γίνει ένα απαραίτητο εργαλείο για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.
Μπορείτε να το βρείτε στην "Πολιτεία" με έκπτωση 10%: https://www.politeianet.gr/books/9786182011348-zumbragakis-apostolis-24-grammata-oli-i-uli-ton-neon-ellinikon-g-lukeiou-mesa-apo-100-erotiseis-kai-apantiseis-319288
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους φιλολόγους της γενιάς του, δημιουργός του δημοφιλούς εκπαιδευτικού ιστολογίου "Ηλεκτρονική Διδασκαλία" (e-didaskalia.blogspot.gr), μέσα από το οποίο παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες της χώρας. Όλη αυτή η γνώση πλέον συμπυκνώνεται σε έναν πλήρη και ταυτόχρονα πρακτικό οδηγό Νέων Ελληνικών -απαραίτητο μετά τις τελευταίες αλλαγές- για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.
