Παιδεία - Κριτήριο αξιολόγησης με απαντήσεις στα Νέα Ελληνικά Γ' ΕΠΑΛ

 

 Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

  Ένας ξένος συγγραφέας έχει κάνει την παρατήρηση ότι, αν ο ∆άσκαλος δεν πλουτίζει ούτε ανακαινίζει τα επιστηµονικά του εφόδια και τις επαγγελµατικές του δεξιότητες, είναι γιατί έχει να κάνει πάντοτε µε παιδιά, ανώριµους, δηλαδή, και µε περιορισµένη ικανότητα ανθρώπους, που εύκολα δεσπόζει στον κύκλο τους. Εποµένως, του λείπει ο «ανταγωνισµός» µε οµοίους του, που είναι πάντοτε έτοιµοι και πολλές φορές ικανοί να του αµφισβητήσουν την υπεροχή, όπως συµβαίνει στα άλλα επαγγέλµατα. ∆εν χρειάζεται να «πολεµήσει» σκληρά και προς σκληρούς αντιπάλους, σαν τους βιοπαλαιστές· µέσα στην τάξη είναι ο «ένας», «ο παντογνώστης», «ο φωτισµένος». Ποια δύναµη και ποια σοφία µπορούν ν’ αντιπαρατάξουν στο «πνεύµα» του οι µικροί µαθητές; Και για τούτο επαναπαύεται στα λιγοστά πνευµατικά του κεφάλαια.

  Αξιοπρόσεχτη η παρατήρηση. ∆εν αληθεύει, όµως, στη δική µας εποχή. Γιατί σήµερα και τα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από άλλοτε και ο αέρας, το «κλίµα» του σχολείου έχει αλλάξει. Παλαιότερα, ο µαθητής περίµενε να φωτιστεί αποκλειστικά και µόνο από τον ∆άσκαλό του. Σήµερα, οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθµό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφηµερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση…) ρέουν µέσα στο σπίτι. Μπορεί, λοιπόν, ο µαθητής, ανάλογα µε τη δύναµη και την όρεξή του, να προµηθεύεται ελεύθερα και απεριόριστα «ειδήσεις» από όλες τις περιοχές της ανθρώπινης περιέργειας: ιστορικές, γεωγραφικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικής, χηµείας, κοσµογραφίας, ηλεκτρολογίας, κάθε λογής «τεχνικής».

  Έπειτα, το σηµερινό «παιδί» έχει λευτερωθεί από στερεότυπα, που παλαιότερα έκαναν τον µαθητή να σκύβει παθητικά το κεφάλι και να δέχεται αδιαµαρτύρητα την «αυθεντία» του ∆ασκάλου, του οποιουδήποτε ∆ασκάλου. Σηκώνεται και διατυπώνει µε θάρρος προς κάθε κατεύθυνση τις απορίες, τις αντιρρήσεις, τις δικές του γνώµες. Και επειδή σήµερα σειέται παντού το κοινωνικό έδαφος από τα προβλήµατα που έχουν γεννήσει οι οικονοµικές εξελίξεις και οι πολιτικές ζυµώσεις σε όλες τις χώρες του κόσµου, η «αµφισβήτηση» έχει εισβάλει στα σχολεία και έχει κάνει δύσκολο το έργο του ∆ασκάλου.

  Πάρε το, λοιπόν, απόφαση. ∆εν είσαι πια ο «τυχερός» ∆άσκαλος των αρχών του αιώνα µας, που ήξερε και πίστευε «ακριβώς» (ή περίπου ακριβώς) όσα περίµεναν να ακούσουν
από αυτόν τα ολιγαρκή και ντροπαλά παιδιά του σχολείου εκείνης της εποχής. Είσαι (οφείλεις να είσαι, δεν µπορείς παρά να είσαι) ο ∆άσκαλος ενός άλλου καιρού κι ενός άλλου κόσµου, που πρέπει να πλησιάσεις µια ταραγµένη νεότητα, ορµητική και απαιτητική, και να τη βοηθήσεις να βρει τον δρόµο της…

  …Πώς; Αυτό είναι το µυστικό σου. Πάντως, όχι µε απειλές και µε λοιδορίες, ούτε µε ειρωνείες και σαρκασµούς. Αλλά µε την πειθώ, που είναι τόσο πιο αποτελεσµατική, όσο επιχειρείται πιο πολύ µε το ζωντανό παράδειγµα, παρά µε τα άψυχα λόγια. Πρώτα, όµως, να κερδίσεις την εµπιστοσύνη του Νέου.

(Ε. Π. Παπανούτσος, «Η Παιδεία το µεγάλο µας πρόβληµα»,
Αθήνα 1976, διασκευή

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:

1^η Δραστηριότητα

Α1. Να γράψετε την περίληψη των τριών πρώτων παραγράφων του κειμένου σε 70-80 λέξεις.

 Μονάδες 8

2^η Δραστηριότητα

Α2 . Εάν υποθέσουμε ότι ο συγγραφέας, στη 2^η παράγραφο του κειμένου, προσπαθεί να μας πείσει ότι σήμερα ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να επαναπαύεται στις γνώσεις που έχει αποκτήσει, με ποιους τρόπους και μέσα το επιτυγχάνει αυτό;

 Μονάδες 7

Α3. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η λειτουργία του β’ ενικού προσώπου στην τελευταία παράγραφο του κειμένου;

 Μονάδες 10

Α4. Ποιος είναι ο ρόλος της κάθε διαρθρωτικής λέξης με τα έντονα γράμματα στη συνοχή του κειμένου;

 Μονάδες 5

3^η Δραστηριότητα

Α5. Σ’ ένα άρθρο για τη σχολική σας εφημερίδα να προτείνετε τρεις καίριες παρεμβάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης στην εκπαιδευτική πραγματικότητα της χώρας σας (200-250 λέξεις).

 Μονάδες 20

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

  Μπέρτολντ Μπρεχτ, «Άκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε» (απόσπασμα)

Άκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε.
Απ’ αυτό βγάζω το συμπέρασμα πως είσαστε εκατομμυριούχοι.
Το μέλλον σας είναι σιγουρεμένο – το βλέπετε
μπροστά σας σ’ άπλετο φως. Φρόντισαν
οι γονείς σας για να μη σκοντάψουνε τα πόδια σας
σε πέτρα… Γι’ αυτό τίποτα δε χρειάζεται
να μάθεις. Έτσι όπως είσαι
εσύ μπορείς να μείνεις.
Κι έτσι κι υπάρχουνε ακόμα δυσκολίες, μιας κι οι καιροί
όπως έχω ακούσει είναι ανασφαλείς, τους ηγέτες σου έχεις,
που σου λένε ακριβώς
τι έχεις να κάνεις για να πας καλά.

Έχουνε μαθητέψει πλάι σε κείνους
που ξέρουν τις αλήθειες που ισχύουνε
για όλους τους καιρούς
μα και τις συνταγές που πάντα βοηθάνε...

Μιας και για σένα γίνονται τόσο πολλά
δε χρειάζεται ούτε δαχτυλάκι να κουνήσεις.
Βέβαια, αν τα πράματα ήταν διαφορετικά
Η μάθηση θα ‘τανε υποχρέωσή σου…

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:

1^η Δραστηριότητα

Β1. Σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, να προσεγγίσετε το νόημα της 2^ης στροφής του ποιήματος («Έχουνε μαθητέψει… μα και τις συνταγές που πάντα βοηθάνε...»).

Μονάδες 15

2^η Δραστηριότητα

Β2. α) Γιατί ο Μπρεχτ χρησιμοποιεί έντονα β’ ενικό και πληθυντικό, ρηματικό πρόσωπο στο ποίημά του;

 Μονάδες 7

β) Να εντοπίσετε, στην 1^η στροφή του ποιήματος, δύο μεταφορές και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους ως προς το νόημα του κειμένου.

 Μονάδες 8

3^η Δραστηριότητα

Β3. Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σάς προκαλεί το ποίημα του Μπέρτολντ Μπρεχτ; Ν’ αναπτύξετε την απάντησή σας σ’ ένα κείμενο 100-150 λέξεων.

Μονάδες 20

  ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

 

 Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

 

1^η Δραστηριότητα

Α1. Βασικοί άξονες της περίληψης  Ο εκπαιδευτικός δεν ανανεώνει τα επιστημονικά του εφόδια, διότι, καθημερινά, απευθύνεται σε μαθητές, σε ανθρώπους, δηλαδή, που, θεωρεί, ότι μπορεί να «ελέγξει» / Ωστόσο, αυτή η παρατήρηση δεν ισχύει σήμερα, καθώς οι μαθητές έχουν περισσότερες γνώσεις εξαιτίας της εξέλιξης των πηγών πληροφόρησης / Παράλληλα, τα παιδιά σήμερα δεν θεωρούν ότι ο εκπαιδευτικός αποτελεί αυθεντία…

 

2^η Δραστηριότητα

Α2 . Ο συγγραφέας προσπαθεί με επίκληση στη λογική να πείσει τους αναγνώστες του  Χρησιμοποιεί επιχειρηματολογία (λογικά σχήματα αιτιολόγησης και σύγκρισης – αντίθεσης), καθώς και τεκμήρια (παραδείγματα).

 

Α3. Ο συγγραφέας, απευθυνόμενος άμεσα προς τους εκπαιδευτικούς, τους παροτρύνει να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των μαθητών τους μέσω της πειθούς και του προσωπικού τους παραδείγματος, παρά με τρόπους που δεν προάγουν τα ιδανικά της παιδείας.

 

Α4. Αιτιολόγηση, επεξήγηση, αντίθεση, χρόνος, συμπέρασμα.

 

3^η Δραστηριότητα

Α5. -Άρθρο στη σχολική εφημερίδα  Τίτλος / Αντικειμενικό ύφος / Χρήση, κυρίως, τρίτου ρηματικού προσώπου.

-Πρόλογος  Επικαιρική αφόρμηση / Πλαίσιο μετάβασης στο κυρίως θέμα

- Κυρίως θέμα  Τρεις καίριες παρεμβάσεις για τη βελτίωση της εκπαίδευσης:

α) Οργανωτικός επανασχεδιασμός (πλαίσια σπουδών, σχολικά εγχειρίδια, μέθοδοι διδασκαλίας κ.λπ.)

β) Επιστημονική και παιδαγωγική κατάρτιση εκπαιδευτικών / Συνεχής επιμόρφωση

γ) Υλικοτεχνική υποδομή (κτήρια, χώροι, εποπτικά μέσα κ.λπ.).

-Επίλογος  Συγκεφαλαιωτικός / Συμπερασματικός

 

 

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

 

1^η Δραστηριότητα

Β1. Ο ποιητής, με εμφανώς σαρκαστικό ύφος, επικρίνει την τάση των πολιτικών να επιδεικνύουν τις γνώσεις τους, μοιράζοντας απλόχερα συνταγές ευτυχίας και προόδου. Βέβαια, πολύ συχνά, οι γνώσεις αυτές μένουν «κενό γράμμα», καθώς δεν μετουσιώνονται σε πράξεις, την ίδια στιγμή, μάλιστα, που οι πολίτες περιμένουν, μάταια, να δώσουν λύσεις σε διαχρονικά κοινωνικά ή άλλα προβλήματα…

 

2^η Δραστηριότητα

Β2. α) Ο ποιητής απευθύνεται άμεσα στον αναγνώστη  «ανοίγει» ένα διάλογο μαζί του και τον παροτρύνει, εμμέσως πλην σαφώς, να καλλιεργηθεί πνευματικά / ύφος ζωντανό, με στοιχεία προτροπής και παραίνεσης…

 

β) Το μέλλον σας είναι σιγουρεμένο – το βλέπετε μπροστά σας σ’ άπλετο φως. / Φρόντισαν
οι γονείς σας για να μη σκοντάψουνε τα πόδια σας σε πέτρα… Ουσιαστικά, με τις μεταφορές ο ποιητής σαρκάζει την παθητικότητα κάποιων πολιτών που δεν «επενδύουν» στη γνώση και στην πνευματική τους καλλιέργεια…

 

3^η Δραστηριότητα

Β3. Σκέψεις: Η παθητικότητα του ατόμου απέναντι στη μόρφωση αυξάνει τα προβλήματα σε μία κοινωνία / Ο πολίτης εύκολα χειραγωγείται από την όποια εξουσία και μαζοποιείται / Επιλέγει να μη συμμετέχει στα κοινά…/ Συναισθήματα: Ανησυχία και άγχος για το μέλλον και την αύξηση των προβλημάτων που έχουν ως επίκεντρό τους την έλλειψη παιδείας / Απογοήτευση και λύπη για την παθητική στάση κάποιων συνανθρώπων μας απέναντι στη μόρφωση / Εμπιστοσύνη στη νέα γενιά για έναν καλύτερο κόσμο…

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης συνεξέτασης Γλώσσας - Λογοτεχνίας εδώ.