ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Homo Hooliganus
Η αθλητική βία τείνει να μετασχηματιστεί σε «κοινωνική αξία» από κάποιους που ερμηνεύουν αυτή ως μια αντίδραση απέναντι στο πολιτικό και κοινωνικό σύστημα. Τα πολιτικά, δηλαδή και κοινωνικά αδιέξοδα επωάζουν την αθλητική βία που είναι το επιφαινόμενο και το εποικοδόμημα της κοινωνικής δυσαρέσκειας και πολιτικής απογοήτευσης.
Σε αυτές τις συνθήκες ο παρορμητισμός των θεατών – οπαδών κυριαρχεί κι αναπτύσσονται συμπεριφορές ψυχολογίας της μάζας. Σχετικά ο Λε Μπον στο βιβλίο του «Η ψυχολογία του Όχλου» γράφει: «Τα βασικά χαρακτηριστικά του μέλους της μάζας είναι τα ακόλουθα: εξαφάνιση της συνειδητής και κυριαρχία της ασυνείδητης προσωπικότητας, προσανατολισμός σκέψεων και συναισθημάτων προς την ίδια κατεύθυνση, μέσω της υποβολής και της μετάδοσης, και τάση για άμεση υλοποίηση των ιδεών που του έχουν υποβληθεί. Το άτομο δεν είναι πια ο εαυτός του, αλλά ένα άβουλο αυτόματο».
Η θέση αυτή του Λε Μπον αιτιολογεί με καθαρότητα τη μαζική συμπεριφορά των θεατών – οπαδών ενός αγώνα ποδοσφαίρου ή άλλου ομαδικού αθλήματος. Η κερκίδα συμβάλλει στην ενοποίηση του ανομοιόμορφου πλήθους των θεατών. Η θέαση ενός αγώνα ενεργοποιεί όλες τις «απαγορευμένες» από την ηθική και τους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφορές με αποτέλεσμα άτομα διαφορετικής ιδεολογίας, στόχων και πνευματικής στάθμης να εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο. Ο αγώνας ως θέαμα ισοπεδώνει τις πνευματικές ιδιαιτερότητες και προκαλεί ομοιόμορφα συναισθήματα. Αυτό αιτιολογείται από το γεγονός πως το θέαμα – ως πράξη – λειτουργεί ως διαβρωτικό στη λογική – σκέψη και ως διεγερτικό στο συναίσθημα.
Ιδιαίτερα στους θεατές – μάζα κυριαρχεί το πάθος, το μίσος προς τον αντίπαλο, η συναισθηματική έκρηξη, το υβρεολόγιο, ο ενθουσιασμός και η απουσία λογικής και ευπρέπειας. Στο γήπεδο οι γλωσσικές απρέπειες αποηθικοποιούνται και η αβίαστη έκφραση κάθε συναισθήματος αποενοχοποιείται από κάθε στοιχείο κοινωνικού στιγματισμού. Στο γήπεδο το «μέτρο» στην έκφραση των συναισθημάτων δεν αξιολογείται θετικά γι’ αυτό το σχήμα Ύβρις – Τίσις ακυρώνεται στον πυρήνα του.
Στην κερκίδα η κάθαρση πραγματώνεται μέσα από την υπερβολή, αφού μόνο αυτή απελευθερώνει τον οπαδό από τις «βασανιστικές» αναστολές. Ο οπαδός φανατίζεται, εκτρέπεται και χρησιμοποιεί το αθλητικό γεγονός ως μέσο για την προσωπική του εκτόνωση και επιβεβαίωση. Η άμιλλα δεν αναγνωρίζεται ως αξία και μετατρέπεται σε αντιπαλότητα και εχθρότητα. Γι’ αυτό και ο Χουλιγκανισμός ως συμπεριφορά κατέστη συνώνυμος με το γήπεδο.
Για το Homo Hooliganus η τυφλή προσήλωση σε μια ομάδα εκλαμβάνεται ως απόλυτη αξία. Το υποκείμενο του χουλιγκανισμού βιώνει την τυφλή πειθαρχία στην ομάδα ως μια ιερή υπόθεση, ως μια αναγκαιότητα και καθήκον. Άτομα, δηλαδή, ψυχολογικά ανασφαλή και πνευματικά ανεπαρκή είναι επιρρεπή στη λατρεία ιδεών, προσώπων ή ομάδων γιατί μέσα από αυτή αναζητούν ένα σταθερό σημείο αναφοράς προς πλήρωση του εσωτερικού τους κενού.
Έτσι, κάθε ενέργεια ή συμπεριφορά υποστήριξης προς την ομάδα επενεργεί θεραπευτικά και αποενοχοποιεί το δράστη από κάθε έκνομη – υπερβολική πράξη. Ο χούλιγκαν με άλλα λόγια επιβεβαιώνεται εσωτερικά και βιώνει το αίσθημα της κοινωνικής αποδοχής στο βαθμό που η υποστήριξη προς την ομάδα λαμβάνει ακραίες μορφές.
Ηλίας Γιαννακόπουλος, προσωπικό blog "Ιδεόπολις", διασκευασμένο άρθρο για τις ανάγκες της εξέτασης.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Ανάρτηση της προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, στο facebook για τη δολοφονία 19χρονου από χούλιγκαν
«Ό,τι κι αν αισθανθεί κανείς για τη δολοφονία ενός νέου μόλις δεκαεννέα ετών στη Θεσσαλονίκη επειδή η ομάδα του δεν άρεσε στους σφαγιαστές του, αποτροπιασμό, θλίψη, οργή, όσο κι αν στα λόγια το έγκλημα θα καταγγελθεί και η τιμωρία των ενόχων θα απαιτηθεί, το τραύμα που προκαλεί στην κοινωνία μια τέτοια πράξη θα παραμείνει ανοιχτό όσο ευνοείται η οπαδική εξαλλοσύνη και ο χουλιγκανισμός και, κυρίως, όσο καλλιεργείται ως δείγμα ανδρισμού η βαρβαρότητα και η βία εντός και εκτός γηπέδων. Το αδιανόητο συμβάν στους δρόμους της συμπρωτεύουσας επαναφέρει, με τον πιο τραγικό τρόπο, τα ανησυχητικά ερωτήματα ενός, δυστυχώς, διαχρονικού φαινομένου: πώς επιτρέψαμε να μετατραπεί ο χώρος του ποδοσφαίρου και του αθλητισμού γενικότερα σε πεδίο εκδήλωσης του πιο ακραίου μίσους, των πιο βάναυσων, πρωτόγονων ενστίκτων; Πώς ανεχόμαστε να γίνονται οι δρόμοι, τα πάρκα, οι πλατείες μας σκηνικό βιαιοτήτων ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών; Και, το πιο σημαντικό όλων: μέσα από ποιες διαδικασίες κατέληξε να γίνει η βία ο μόνος τρόπος έκφρασης μιας μερίδας νέων με προβλήματα κοινωνικής ένταξης, αισθήματα περιθωριοποίησης, αντιλήψεις ακραίου αρνητισμού, φόβους για ένα ακυρωμένο μέλλον; Οφείλουμε όλοι να σκεφτούμε και να δράσουμε σήμερα κιόλας, χωρίς καθυστέρηση. Ας μη γίνει η κτηνωδία που εκτυλίχθηκε στη Θεσσαλονίκη, και που στοίχισε τη ζωή ενός νέου και τον τραυματισμό άλλων δύο, ένα ακόμη επεισόδιο στην προϊούσα μετατροπή της κοινωνικής ζωής σε αρένα αντιπαλοτήτων, μισαλλοδοξίας, εχθροπάθειας, και, εν τέλει, φονικής απανθρωπιάς».
Κατερίνα Σακελλαροπούλου, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας
KEIMENO 3
Σας παρακαλώ, μη με χτυπάτε άλλο
Το ποίημα που ακολουθεί γράφτηκε από τον Αποστόλη Ζυμβραγάκη ανήμερα της κηδείας του 19χρονου που έχασε τη ζωή του από επίθεση χούλιγκαν. Τα τελευταία λόγια του θύματος ήταν: "Σας παρακαλώ, μη με χτυπάτε άλλο...".
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
