Περιβάλλον - Κριτήριο αξιολόγησης στα Νέα Ελληνικά Γ' ΕΠΑΛ με απαντήσεις

 

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Το υγιές φυσικό περιβάλλον ως ανθρώπινο δικαίωμα

     Με αφορμή τον 50ό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γης, η BirdLife International απευθύνει ανοιχτή επιστολή στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, καλώντας τα Ηνωμένα Έθνη να προχωρήσουν σε ένα τολμηρό βήμα: να κηρύξουν ως θεμελιακό ανθρώπινο δικαίωμα το υγιές φυσικό περιβάλλον. Η επιστολή καλεί τον ΟΗΕ, στο πλαίσιο της ανταπόκρισής του στην πανδημία του κορωνοϊού, να προσθέσει ένα «Άρθρο 31» στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου –κατοχυρώνοντας, έτσι, το οικουμενικό δικαίωμα σε ένα υγιές φυσικό περιβάλλον, το οποίο θα εγγυάται η δημόσια πολιτική των κρατών και θα διέπεται από τις αρχές της βιωσιμότητας και από την επιστημονική γνώση, αλλά και την παραδοσιακή κοινοτική σοφία.

     Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προέκυψε μέσα από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθορίζοντας για πρώτη φορά τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα που πρέπει να περιφρουρούνται σε ολόκληρη την υφήλιο. Τα 30 άρθρα της καλύπτουν ζητήματα όπως τα βασανιστήρια, η δουλεία και η εκπαίδευση, όμως δε συμπεριλαμβάνουν τίποτε σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος –από την οποία εξαρτάται η ανθρώπινη και κάθε άλλη μορφή ζωής. Εάν υιοθετηθεί, η τροπολογία αυτή θα αποτελέσει την πρώτη προσθήκη στο εμβληματικό κείμενο του 1948.

    «Η πανδημία COVID-19 είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πανδημία είναι ολέθρια, προσφέρει, όμως, και μια ευκαιρία στους ηγέτες του κόσμου –στην πραγματικότητα, τους φέρνει αντιμέτωπους με μια υποχρέωση: να μετασχηματίσουν την κοινωνία, ώστε να προστατεύσουν σε μεγαλύτερο βαθμό την ευημερία μας και τις μελλοντικές γενιές», λέει η Patricia Zurita, Γενική Διευθύντρια της BirdLife International. «Η υγεία μας εξαρτάται από την υγεία του πλανήτη μας. Εμείς οι άνθρωποι βασιζόμαστε στη Φύση για την επιβίωση και τη διατήρηση της πνευματικής και ψυχικής σταθερότητάς μας, οι ενέργειές μας, όμως, έχουν διαταράξει τη φυσική ισορροπία της Γης».

    Βρισκόμαστε στον κλοιό δύο παράλληλων κρίσεων, της κλιματικής κρίσης και της κρίσης της βιοποικιλότητας, που απειλούν με εξαφάνιση πάνω από ένα εκατομμύριο είδη και, ταυτόχρονα, επηρεάζουν αρνητικά την υγεία του ανθρώπου. Η σημερινή πανδημία έχει τις ρίζες της στην απώλεια βιοτόπων και στο παράνομο εμπόριο άγριας ζωής. Και, ακριβώς όπως αυτές οι δίδυμες κρίσεις, η πανδημία COVID-19 υπογραμμίζει για ακόμη μία φορά την ανάγκη, αλλά και τη δυνατότητα της ανθρωπότητας να φανεί τολμηρή, αποφασιστική και να εργαστεί από κοινού –το συντομότερο δυνατό. […]

    «Το Άρθρο 31 θα αποτελέσει ένα δώρο για τον κόσμο και τις γενιές του μέλλοντος. Και δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή από την Παγκόσμια Ημέρα της Γης για τη δημοσίευση ενός μανιφέστου για την υιοθέτηση αυτού του άρθρου», λέει η Asunción Ruiz, Γενική Διευθύντρια της SEO/BirdLife (Εταίρου της BirdLife στην Ισπανία). «Αντί να διδαχθούν από την κρίση του κορωνοϊού, ορισμένοι ηγέτες τη χρησιμοποιούν κυνικά ως δικαιολογία για να ανατρέψουν μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος. Η κατοχύρωση ενός υγιούς φυσικού περιβάλλοντος ως ιερό ανθρώπινο δικαίωμα θα αποτελέσει ένα επίτευγμα που θα ευεργετήσει την ανθρωπότητα για τους επόμενους αιώνες –και είναι ο μόνος τρόπος να επιτύχουμε τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ». […]

      Η επιστολή αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη βελτίωση των πολιτικών σχετικά με το κλίμα και τη Φύση, καθώς φέτος τελειώνει η Δεκαετία των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα, και αποτελεί κάλεσμα για υποστήριξη από την κοινωνία των πολιτών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η αναγνώριση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον αποτελεί ένα καθήκον που όλοι πρέπει να αναλάβουμε, αν θέλουμε να προστατέψουμε την ευημερία και την επιβίωσή μας και να σώσουμε τον πλανήτη.

https://city.sigmalive.com, 22/4/20

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: 

1^η Δραστηριότητα

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά, σε 70 - 80 λέξεις, το περιεχόμενο της τρίτης και τέταρτης παραγράφου (« Η πανδημία … το συντομότερο δυνατό») του κειμένου.

Μονάδες 9

2^η Δραστηριότητα

Α2. α) «Η αναγνώριση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον αποτελεί ένα καθήκον που όλοι πρέπει να αναλάβουμε, αν θέλουμε να προστατέψουμε την ευημερία και την επιβίωσή μας και να σώσουμε τον πλανήτη» : Τι πετυχαίνει ο συντάκτης του κειμένου με τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου στο συγκεκριμένο χωρίο της  τελευταίας παραγράφου;

Μονάδες 5

β) Στο παρακάτω χωρίο του κειμένου να σχολιάσετε τη χρήση των εισαγωγικών και της παρένθεσης:

«Το Άρθρο 31 θα αποτελέσει ένα δώρο για τον κόσμο και τις γενιές του μέλλοντος. Και δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή από την Παγκόσμια Ημέρα της Γης για τη δημοσίευση ενός μανιφέστου για την υιοθέτηση αυτού του άρθρου», λέει η Asunción Ruiz, Γενική Διευθύντρια της SEO/BirdLife (Εταίρου της BirdLife στην Ισπανία).

Μονάδες 5

Α3. Στην τρίτη παράγραφο του κειμένου χρησιμοποιούνται οι θέσεις της διευθύντριας της Birdlife.

Σε τι εξυπηρετεί αυτή η επιλογή;

Μονάδες 6

Α4. Να γράψετε συνώνυμα για τις λέξεις του κειμένου με τα έντονα γράμματα.

Μονάδες 5

3^η Δραστηριότητα

Α5. Με αφορμή το κείμενο που διαβάσατε, να γράψετε μία ομιλία την οποία θα απευθύνετε στους συμμαθητές σας, με θέμα τους τρόπους με τους οποίους όλοι εμείς οι πολίτες μπορούμε να αλλάξουμε τη νοοτροπία που οδηγεί στην περιβαλλοντική καταστροφή (200 - 250 λέξεις).

Μονάδες 20

 

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

«Η γαλανή σαγήνη»

Μια απ’ αυτές τις βάρκες των ντόπιων που θυμίζουν φέρετρα κινούνταν ολοταχώς. Πήγαινε παράλληλα με την ακτή για καμιά εκατοστή μέτρα κι έπειτα κάνοντας στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών, τραβούσε αντίθετα. Θέαμα παράξενο παρουσίαζε η πλώρη της.

 Ένας άντρας μ’ ένα ξύλο μακρύ και παχύ έδερνε τα νερά, ένας σύγχρονος Ξέρξης. Εξόχως αρμονικές ήταν οι κινήσεις του. Όταν απομακρύνθηκαν αρκετά από την ακτή κι αχνά ακουγόταν ο βόμβος της μηχανής και του νερού το δάρσιμο, το θέαμα έγινε άκρως υποβλητικό, έπειτα κάθε ήχος έσβησε, σαν σκηνή ονείρου. Παρά την απόσταση, μπορούσες να δεις στο βλέμμα του πηδαλιούχου, αλλά ιδίως σ’ εκείνου που χτυπούσε τα νερά, το πάθος και τη σκληρότητα, του θηρευτή τη μανία. Η βίαιη αυτή τελετουργία εκτελούνταν κι από τους δύο με ηρεμία τρομακτική κι αποσκοπούσε στο να «ξυπνήσουν», όπως λένε, τα ψάρια. Να τα ταράξουν ήθελαν, να κινηθούν για να πιαστούν στα δίχτυα που πόντισαν από νωρίς. Ο πηδαλιούχος άρχισε να τα ανεβάζει, ενώ ο δάρτης των νερών, λάμνοντας ελαφρά, κρατούσε σταθερή τη βάρκα όσο να ξεσκαλώσει τα ψάρια ο άλλος. Μικρές εκρήξεις φωτός, σπαρτάρισμα χρωμάτων στον βασανιστικό ρυθμό της ασφυξίας, με αργές κινήσεις πρώτα, κι έπειτα πιο ζωηρά, από της λίμνης τον βούρκο σηκώνονται, σαν ζαλισμένα στην αρχή κι έπειτα με πανικό, προσπαθώντας να απομακρυνθούν από την πηγή που μετατοπιζόταν και ανανέωνε αδιάλειπτα την ταραχή τους, ανηφορίζουν προς τα δίχτυα και πιάνονται, πλάι στα άλλα, τα αιχμαλωτισμένα στο ανύποπτο διάβα τους.

Ηλίας Λ. Παπαμόσχος, Η αλεπού της σκάλας και άλλες ιστορίες, Εκδόσεις Κίχλη, 2015

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: 

1^η Δραστηριότητα

Β1. Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, ο συγγραφέας χαρακτηρίζει «θέαμα παράξενο» τη συμπεριφορά των ψαράδων πάνω τη βάρκα; Να απαντήσετε σε μια παράγραφο 50-60 λέξεων. 

Μονάδες 15

2^η Δραστηριότητα

Β2 α) Στο κείμενο κυριαρχεί έντονα η περιγραφή και ο εικονοπλαστικός λόγος. Να σχολιάσετε τη λειτουργία τους, αφού παραθέσετε  ένα παράδειγμα για κάθε επιλογή.

Μονάδες 6

β) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε μία μεταφορά και μία παρομοίωση από το κείμενο και να εξηγήσετε τη νοηματική και υφολογική λειτουργία τους.

Μονάδες 9

3^η Δραστηριότητα

Β3.Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σας προκαλεί η «τελετουργία» του ψαρέματος, όπως αυτή προβάλλεται στο απόσπασμα; Να αναπτύξετε την απάντησή σας σ’ ένα κείμενο 100–150 λέξεων.

Μονάδες 20

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1^η Δραστηριότητα

Α1. Βασικοί άξονες της περίληψης à Σύμφωνα με τις απόψεις της διευθύντριας της BirdLife στο απόσπασμα, η πανδημία Covid-19 επιτάσσει την αλλαγή της συμπεριφοράς των ανθρώπων απέναντι στο φυσικό περιβάλλον, προκειμένου να προστατευτεί η ευημερία των πολιτών, αλλά και οι μελλοντικές γενιές / Παρά το γεγονός ότι η περιβαλλοντική υγεία καθορίζει την ψυχοσωματική υγεία των ανθρώπων, η συμπεριφορά τους διαταράσσει τη φυσική ισορροπία / Έτσι, η ανθρωπότητα βιώνει την κλιματική κρίση και την κρίση της βιοποικιλότητας που μαζί με την πανδημία καθιστούν επιτακτική την ανάγκη των κοινών και τολμηρών αποφάσεων και δράσεων.

2^η Δραστηριότητα

Α2. α) Χρήση α΄ πληθυντικού προσώπου à αποπνέει συλλογικότητα / ο συντάκτης του κειμένου συμμετέχει στο πρόβλημα / προδιαγράφει το πλαίσιο της συλλογικής ευθύνης και δράσης, προκειμένου να τονιστεί η αναγνώριση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον, αλλά και το καθήκον όλων μας να προστατέψουμε τον πλανήτη από την κακή συμπεριφορά μας / το ύφος του κειμένου αποκτά αμεσότητα και οικειότητα.

β) «Το Άρθρο 31 θα αποτελέσει ένα δώρο για τον κόσμο και τις γενιές του μέλλοντος. Και δεν υπάρχει καλύτερη στιγμή από την Παγκόσμια Ημέρα της Γης για τη δημοσίευση ενός μανιφέστου για την υιοθέτηση αυτού του άρθρου», λέει η Asunción Ruiz, Γενική Διευθύντρια της SEO/BirdLife : η χρήση εισαγωγικών τονίζει την αυτούσια παράθεση των λόγων της Γενικής Διευθύντριας.

 (Εταίρου της BirdLife στην Ισπανία): η παρένθεση δίνει μια δευτερεύουσα πληροφορία, διευκρινίζει τη σχέση των δύο μη κυβερνητικών οργανώσεων SEO και BirdLife.

Α3. Με την επακριβή παράθεση των απόψεων της διευθύντριας της BirdLife, γίνεται επίκληση στην αυθεντία, προκειμένου να ενισχυθεί και να τεκμηριωθεί η επιχειρηματολογία του συγγραφέα για την επιτακτική ανάγκη να αλλάξει η νοοτροπία των ανθρώπων απέναντι στο φυσικό περιβάλλον / ο δέκτης αδυνατεί να αμφισβητήσει την αλήθεια των απόψεων μιας προσωπικότητας με κύρος και γνώσεις για το θέμα / ενισχύεται η αξιοπιστία των απόψεων του πομπού.

Α4. διέπεται: καθορίζεται (ρυθμίζεται), μετασχηματίσουν: αλλάξουν, κυνικά: ωμά (σκληρά, κακόβουλα), ενέργειες: δράσεις, ευημερία: ευδαιμονία

3^η Δραστηριότητα

Α5. -Ομιλία à Προσφώνηση και αποφώνηση / Ύφος άμεσο και επικοινωνιακό / Χρήση, κυρίως,  α΄ και γ΄ ρηματικού προσώπου.

-Πρόλογος à Αφόρμηση από την επικοινωνιακή περίσταση / Σύνδεση προλόγου με το κυρίως θέμα.

-Κυρίως θέμα à Τρόποι με τους οποίους όλοι εμείς οι πολίτες μπορούμε να αλλάξουμε τη νοοτροπία που οδηγεί στην περιβαλλοντική καταστροφή:

Καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης / Συνειδητοποίηση της σοβαρότητας του προβλήματος και των επιπτώσεων της υλιστικής και καταχρηστικής συμπεριφοράς των ανθρώπων απέναντι στο περιβάλλον / Ανάληψη πρωτοβουλιών – δράσεων: ειρηνικές πορείες διαμαρτυρίας, εθελοντισμός, εναλλακτικές επιλογές στον τρόπο ζωής που συνάδουν με την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. χρήση μέσων μεταφοράς, ποδηλάτου, όπου αυτό είναι δυνατό) / Επιλογή κατάλληλων πολιτικών εκπροσώπων που θα ενδιαφερθούν και θα δράσουν τολμηρά και αποφασιστικά για την αλλαγή νοοτροπίας απέναντι στο φυσικό περιβάλλον.

-Επίλογος à Συγκεφαλαιωτικός / Συμπερασματικός.

 

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 

1^η Δραστηριότητα

Β1. Ο συγγραφέας φαίνεται να χαρακτηρίζει  «θέαμα παράξενο» τη συμπεριφορά των ψαράδων, καθώς βλέπει τη σκληρότητά τους κατά τη διαδικασία του ψαρέματος αλλά και την καθηλωτική ηρεμία τους, προκειμένου να επιτελέσουν το συνηθισμένο καθήκον. Η «τελετουργική» βιαιότητα και η μανία να παγιδεύσουν και να θανατώσουν τα ψάρια αποδεικνύει ξεκάθαρα την καταχρηστική και απευαισθητοποιημένη στάση των ανθρώπων απέναντι σε κάθε φυσικό στοιχείο.

2^η Δραστηριότητα

Β2 α)   Περιγραφή: «Ένας άντρας μ’ ένα ξύλο… του θηρευτή με μανία» / μέσω της περιγραφής η αφήγηση γίνεται παραστατική και ζωντανή, ενώ τα νοήματα του κειμένου είναι άμεσα και κατανοητά στον αναγνώστη.

Εικονοκλαστικός λόγος: «Ο πηδαλιούχος … διάβα τους» / ο συγγραφέας δημιουργεί μια εικόνα, μέσω της οποίας προσδίδει παραστατικότητα στο κείμενο /προκαλείται  έντονη συναισθηματική φόρτιση στον αναγνώστη, καθώς οι ψαράδες, στον βωμό του καθήκοντος, γίνονται απαθείς και σκληροί.

β)Μεταφορά: «…σπαρτάρισμα χρωμάτων στον βασανιστικό ρυθμό της ασφυξίας…» /νοηματικά η μεταφορά τονίζει τη σκληρή στιγμή του ψαρέματος που τα ψάρια σπαρταρούν έξω από το νερό και εξελικτικά χάνουν τη ζωή τους.

Παρομοίωση: «… το θέαμα έγινε άκρως υποβλητικό, έπειτα κάθε ήχος έσβησε, σαν σκηνή ονείρου» / με τη συγκεκριμένη παρομοίωση παρομοιάζεται η υποβλητική ατμόσφαιρα της κίνησης και του ήχου της βάρκας με σκηνή κάποιου ονείρου που διεγείρει τη φαντασία και το συναίσθημα του ατόμου που το βλέπει.

Υφολογικά και τα δύο εκφραστικά μέσα προσδίδουν λυρικότητα, παραστατικότητα και ζωντάνια στον λόγο, ενώ δίνεται έμφαση  στη σκληρή και βίαιη σκηνή του ψαρέματος.

3^η Δραστηριότητα

Β3.Σκέψεις: Η ανάγνωση του αποσπάσματος μου αφήνει μια πικρία εξαιτίας της ανθρώπινης συμπεριφοράς / το παράδειγμα των ψαράδων, παρότι αποτυπώνει την καταχρηστική εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος σε μικρότερη κλίμακα, δεν παύει να με προβληματίζει / η βιαιότητα και η απάνθρωπη στάση τους υπαινίσσεται την ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, την αδιαφορία απέναντι στο φυσικό στοιχείο…

Συναισθήματα: Λύπη, θλίψη, απογοήτευση, ενοχές και τύψεις για την άμετρη και αδιάφορη συμπεριφορά μας απέναντι στο φυσικό περιβάλλον, αγνοώντας το τίμημα των επιλογών μας και στη δική μας ζωή…

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.