Το τμήμα Ένταξης είναι μια εξειδικευμένη υποστηρικτική δομή Ειδικής Αγωγής που λειτουργεί σαν χωριστό τμήμα μέσα στο σχολείο και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του σχολείου και διαθέτει το δικό του εκπαιδευτικό οποίος πρέπει να έχει πρόσθετα επαγγελματικά προσόντα και κατάρτιση στην Ειδική Αγωγή.
Σκοπός της λειτουργίας του είναι η πλήρης ένταξη των μαθητών στο σχολικό περιβάλλον μέσω ειδικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων και προγραμμάτων.
Το Τ.Ε δέχεται παιδιά απ΄όλες τις τάξεις, και έχει στόχο να παρέχει εξειδικευμένη υποστήριξη βασικά στο γνωστικό αλλά βεβαίως και στον κοινωνικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό τομέα ανάπτυξης των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και δυσκολίες . Για να ιδρυθεί τμήμα ένταξης προϋπόθεση είναι να υπάρχουν κατ΄ελάχιστο τρεις μαθητές και σχετική πρόταση από διαγνωστική υπηρεσία.
Ποιοι μαθητές μπορούν να υποστηριχθούν από Τμήμα Ένταξης
Το τμήμα ένταξης λειτουργεί ως υποστηρικτική δομή για μαθητές και μαθήτριες με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (Άρθρο 3 Ν.3699/2008)που φοιτούν στις σχολικές μονάδες. Γνωμάτευση από το Κ.Ε.Σ.Υ ή άλλο δημόσιο πιστοποιημένο φορέα.
Στο Τμήμα ένταξης φοιτούν οι μαθητές/μαθήτριες:
- Που έχουν γνωμάτευση από διαγνωστική υπηρεσία (π.χ. ΚΕΣΥ, Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα).
- Που δεν έχουν γνωμάτευσηαλλά έχει παρατηρηθεί από τον εκπαιδευτικό της τάξης ότι παρουσιάζει ειδικές δυσκολίες. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται η αξιολόγηση του μαθητή από τον εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής και η σύμφωνη γνώμη του Συντονιστή Ειδικής Αγωγής .
Και στις δύο περιπτώσεις, για να φοιτήσει ο μαθητής στο Τμήμα Ένταξης του σχολείου του απαιτείται η ενυπόγραφη υπεύθυνη δήλωση του γονέα.
Πώς λειτουργεί το τμήμα Ένταξης;
Οι μαθητές/μαθήτριες που υποστηρίζονται από το Τ.Ε φοιτούν κάποιες ώρες στη διάρκεια της εβδομάδας στο Τ.Ε.
Για να φοιτήσουν σε αυτό ομαδοποιούνται είτε σύμφωνα με το μαθησιακό τους επίπεδο είτε κατά τάξεις και υποστηρίζονται ή συνεκπαιδεύονται με ένα τουλάχιστο συμμαθητή τους όχι απαραίτητα από την ίδια τάξη. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί ένας μαθητής της Δ ΄τάξης να είναι μαζί με ένα μαθητή της Γ ΄ και της Ε΄ αν έχουν κοινές μαθησιακές δυσκολίες π.χ να κατακτήσουν τη διαδικασία της διαίρεσης ) Η υποστήριξη των μαθητών/μαθητριών στο Τ.Ε γίνεται με συστηματική συνεργασία των εκπαιδευτικών του Τ.Ε και των εκπαιδευτικών της τάξης των μαθητών/μαθητριών σε όλη τη διάρκεια της φοίτησής τους στο Τ.Ε
Η σχολική μονάδα σχεδιάζει και εφαρμόζει το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα του Τ.Ε λαμβάνοντας υπόψη:
- Το πλήθος μαθητών του τμήματος
- Το ωράριο των εκπαιδευτικών ΕΑΕ
- Τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών
- Την αποφυγή της συστηματικής απουσίας αυτών από την τάξη φοίτησης. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να απουσιάζει από μαθήματα στα οποία έχει κάποια απόδοση και συμμετέχει, επίσης να μην απουσιάζει συνεχώς από τα μαθήματα που αγαπά ιδιαίτερα όπως γυμναστική, καλλιτεχνικά κλπ, γιατί αυτά βοηθούν ιδιαίτερα στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του την ανάπτυξη διαφόρων δεξιοτήτων και στην κοινωνικοποίηση του με την ομάδα της τάξης .
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τα τμήματα Ένταξης
Σχετικά με τη λειτουργία των Τμημάτων Ένταξης ισχύουν τα εξής:
Φοίτηση μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε Τμήμα Ένταξης:
Άρθρο 6 του N. 3699/2008 (όπως τροποποιήθηκε με διατάξεις των παρακάτω νόμων):
α) Ν. 3879/2010
β) Ν. 3966/2011
γ) Ν. 4186/2013
δ) Ν. 4368/2016
ε) Ν. 4452/2107
στ) Ν. 4547/2018
Οι μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να φοιτούν σε ειδικά οργανωμένα και κατάλληλα στελεχωμένα Τμήματα Ένταξης (ΤΕ) που λειτουργούν μέσα στα σχολεία γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης με δύο (2) διαφορετικούς τύπους προγραμμάτων:
αα) Κοινό και εξειδικευμένο πρόγραμμα, που καθορίζεται με πρόταση του οικείου Κ.Ε.Σ.Υ. για τους μαθητές με ηπιότερης μορφής ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, το οποίο για κάθε μαθητή δεν θα υπερβαίνει τις δεκαπέντε (15) διδακτικές ώρες εβδομαδιαίως.
Για την ίδρυση ΤΕ απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχουν κατ’ ελάχιστον τρεις μαθητές και σχετική πρόταση από διαγνωστική υπηρεσία.
Σε περιπτώσεις συστεγαζόμενων ή γειτονικών σχολικών μονάδων, τα ΤΕ συνενώνονται μέχρι του μέγιστου αριθμού δώδεκα (12) μαθητών ανά ΤΕ.
Σκοπός των ΤΕ είναι η πλήρης ένταξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία στο σχολικό περιβάλλον μέσα από ειδικές εκπαιδευτικές παρεμβάσεις.
Ο εκπαιδευτικός του ΤΕ υποστηρίζει τους μαθητές εντός του περιβάλλοντος της τάξης τους, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς των τάξεων, με στόχο τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων και των διδακτικών πρακτικών, καθώς και την κατάλληλη προσαρμογή του εκπαιδευτικού υλικού και του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος.
Η υποστήριξη σε ιδιαίτερο χώρο υλοποιείται εφόσον το επιβάλλουν οι ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, με απώτερο στόχο τη δυνατότητα μελλοντικής υποστήριξης αυτών εντός του περιβάλλοντος της τάξης τους.
ββ) Εξειδικευμένο ομαδικό ή εξατομικευμένο πρόγραμμα διευρυμένου ωραρίου, που καθορίζεται με πρόταση του οικείου Κ.Ε.Σ.Υ., για τους μαθητές με σοβαρότερης μορφής ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, οι οποίες δεν καλύπτονται από αντίστοιχες με το είδος και το βαθμό αυτοτελείς σχολικές μονάδες.
Το εξειδικευμένο πρόγραμμα μπορεί να είναι ανεξάρτητο από το κοινό, σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών. Στις περιπτώσεις αυτές η συνδιδασκαλία γίνεται σύμφωνα με τις προτάσεις των διαγνωστικών υπηρεσιών.
Φοίτηση μαθητών χωρίς γνωμάτευση:
Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 48275/Δ3/28-03-2019, μαθητές/τριες, οι οποίοι δεν διαθέτουν αξιολογική έκθεση – γνωμάτευση από Κ.Ε.Σ.Υ. για υποστήριξη από Τ.Ε., δύνανται να υποστηρίζονται από Τ.Ε. με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων ύστερα από:
α) εισήγηση της Ε.Δ.Ε.Α.Υ. ή της Ομάδας Εκπαιδευτικής Υποστήριξης μαθητών/τριών, εφόσον η υποστήριξη αυτή συμπεριλαμβάνεται στο σχεδιασμό του βραχυχρόνιου προγράμματος παρέμβασης
β) σχετικό αίτημα των γονέων ή κηδεμόνων
γ) σύμφωνη γνώμη του/της Συντονιστή/στριας Ειδικής Αγωγής και Ενταξιακής Εκπαίδευσης ή του/της Συντονιστή/στριας παιδαγωγικής ευθύνης του σχολείου».
Δηλαδή, εκτός από τη σύμφωνη γνώμη των γονέων και τη σύμφωνη γνώμη του Συντονιστή ΕΑ και Ενταξιακής Εκπαίδευσης ή του Συντονιστή παιδαγωγικής ευθύνης του σχολείου, ορίζει ως απαραίτητη την εισήγηση της Ε.Δ.Ε.Α.Υ. ή της Ομάδας Εκπαιδευτικής Υποστήριξης μαθητών του σχολείου. Η εισήγηση αυτή θα στηρίζεται στην εφαρμογή βραχυχρόνιου προγράμματος παρέμβασης για τον/την μαθητή/μαθήτρια με αναπηρία ή ειδικές μαθησιακές δυσκολίες.
Εκπαιδευτικοί των Τμημάτων Ένταξης (Τ.Ε.):
Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 48275/Δ3/28-03-2019 οι Εκπαιδευτικοί των Τ.Ε.:
Ενημερώνουν και υποστηρίζουντα μέλη της σχολικής κοινότητας για θέματα ειδικής αγωγής και ενταξιακής εκπαίδευσης σε συνεργασία με το προσωπικό του οικείου Κ.Ε.Σ.Υ.
Συντάσσουν:
α) το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα λειτουργίας του Τ.Ε., το οποίο υποβάλλεται δια του Διευθυντή του σχολείου μαζί με το ωρολόγιο πρόγραμμα της σχολικής μονάδας, για θεώρηση στον Προϊστάμενο Εκπαιδευτικών Θεμάτων της οικείς Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και
β) την ετήσια αξιολογική έκθεση λειτουργίας του Τ.Ε., στο πλαίσιο της διαδικασίας αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου των Σχολικών Μονάδων, σύμφωνα με την αριθμ. 1816/ ΓΔ4/07-01-2019 (ΦΕΚ 16/τ.Β’/11-01-2019), η οποία υποβάλλεται δια του Διευθυντή του σχολείου στο οικείο ΠΕΚΕΣ υπόψη του Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου Ειδικής Αγωγής και Ενταξιακής Εκπαίδευσης.
Προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε μαθητές συσττεγαζόμενων σχολείων ή σε προγράμματα παράλληληςστήριξης του σχολείου τους ή όμορου σχολείου ύστερα από απόφαση του οικείου Διευθυντή Εκπαίδευσης.
Εκτός από αυτά, ισχύουν και όσα αναφέρονται στην Υπουργική Απόφαση 27922/Γ6/03-04-2007 (ΦΕΚ 449/03-04-2007) «Ιδιαίτερα καθήκοντα των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε σχολικές δομές ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης»:
1.Οι εκπαιδευτικοί των Τμημάτων ένταξης αξιολογούν τους μαθητές για τη διερεύνηση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών με βάση τις προτάσεις οι οποίες έχουν υποβληθεί στο σύλλογο διδασκόντων από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς των τάξεων. Προκειμένου να εντάξουν τους μαθητές στο Τ.Ε., λαμβάνουν υπόψη:
- τη σοβαρότητα των εκπαιδευτικών αναγκών
- την ανάγκη για εξειδικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα
- την ηλικία και την τάξη στην οποία φοιτούν οι προτεινόμενοι να παρακολουθήσουν το Τ.Ε.
- τον αριθμό των μαθητών που έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν αποτελεσματικά και προτείνουν αυτούς που θα υποστηριχθούν από το τμήμα ένταξης με τεκμηριωμένη εισήγηση.
2. Ενημερώνουν, σε συνεργασία με το διευθυντή του σχολείου, τους γονείς και κηδεμόνες του μαθητήσχετικά με τις διαδικασίες που είναι απαραίτητες να γίνουν για να φοιτήσει στο Τ.Ε.. Σε καμιά περίπτωση δεν αποκλείεται μαθητής από το Τ.Ε., αν οι γονείς του επιθυμούν τη φοίτησή του σε αυτό ακόμα κι αν δεν έχει διάγνωση από τις αρμόδιες διαγνωστικές υπηρεσίες. Στις περιπτώσεις αυτές αρκεί σχετική εισήγηση από το σχολικό σύμβουλο ειδικής αγωγής.
3. Συνεργάζονται με τον εκπαιδευτικό της τάξης, ώστε να υπάρχει σύνδεση μεταξύ του κοινού και του εξειδικευμένου προγράμματοςως προς το περιεχόμενο και τον τρόπο υλοποίησής του (π.χ. συνδιδασκαλία). Στόχος παραμένει η πλήρης ένταξη στο σχολικό περιβάλλον.
4. Ενισχύουν τη γενικότερη προσαρμογή των μαθητών του Τ.Ε. στο κοινό σχολ. περιβάλλον, με τη συμμετοχή τους σε ομάδες εργασίας, παιχνιδιών και άλλων δραστηριοτήτωντης σχολικής ζωής.
5. Μεριμνούν για την τακτική ενημέρωση του ατομικού φακέλου του κάθε μαθητή, ο οποίος φυλάσσεται σε ασφαλή χώρο με ευθύνη του διευθυντήτου σχολείου.
Ενδεικτικά ο φάκελος μπορεί να περιέχει:
- συνοπτικό οικογενειακό και κοινωνικό ιστορικό του μαθητή,
- γνωματεύσεις και αξιολογήσεις που αφορούν στις εκπαιδευτικές ανάγκες και δυνατότητες του μαθητή,
- εισηγήσεις για την κατάρτιση του εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος.
Σε περίπτωση αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος (μετεγγραφή ή εγγραφή) ενημερώνεται η διεύθυνση της νέας σχολικής μονάδας.
Διευθυντές των σχολείων στα οποία λειτουργούν Τ.Ε.:
Φροντίζουν για τον εξοπλισμό και την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των Τ.Ε., ύστερα από εισήγηση των υπεύθυνων εκπαιδευτικών.
Μεριμνούν για την απρόσκοπτη λειτουργία των Τ.Ε., δεν απασχολούν τους εκπαιδευτικούς αυτών σε άλλες δραστηριότητες και δεν αναστέλλουν τη λειτουργία τους χωρίς την έγκριση του οικείου Διευθυντή Εκπαίδευσης.
Δρ Ράνια Χιουρέα, Σύμβουλος ΕΑΕ