ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100 Π.Χ)

Κυκλαδικός πολιτισμός:

Ένας από τους παλαιότερους πολιτισμούς της Ευρώπης.

Τόπος- Χρόνος: Κυκλάδες κατά την 3η και 2η χιλιετία π.Χ., δηλαδή στην Εποχή του Χαλκού.

Ποιοι λόγοι συνέβαλαν στην ανάπτυξη του πολιτισμού;

- Το ήπιο κλίμα τους

-Η προνομιακή γεωγραφική τους θέση. Ουσιαστικά, τα νησιά των Κυκλάδων αποτελούν ένα είδος φυσικής γέφυρας ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Ασία, την Ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη.

Στην 3η χιλιετία π.Χ., τα πλοία των κυκλαδίτικων νησιών κυριαρχούν στο Αιγαίο και μαζί με τα προϊόντα της Εγγύς Ανατολής μεταφέρουν στην Ευρώπη ιδέες, τεχνικές γνώσεις, θρησκευτικές αντιλήψεις.

Οικισμοί:

3η χιλιετία π.Χ.

- εμφανίζονται σε όλα σχεδόν τα νησιά των Κυκλάδων.

-όχι εκτεταμένοι.

-αναπτυσσόταν αυτόνομα .

- δεν υπήρχε κανένα είδος κεντρικής εξουσίας.

-σχηματίζονται κοντά στη θάλασσα ή στα πρανή χαμηλών λόφων. ( ίσως δεν είχαν εχθρούς)

2300 π.Χ. εξαιτίας κάποιας αναστάτωσης από την παρουσία νέων πληθυσμών, που προέρχονται πιθανόν από τη Μικρά Ασία.

- ορισμένοι οικισμοί οχυρώνονται (Αγία Ειρήνη στην Κέα),

-άλλοι καταστρέφονται και ξαναχτίζονται οχυρωμένοι (Φυλακωπή στη Μήλο),

ενώ άλλοι χτίζονται σε υψηλούς λόφους μακριά από τη θάλασσα (Καστρί Σύρου).

Γρήγορα όμως τα νησιά ξαναβρίσκουν το ρυθμό της ζωής τους.

2η χιλιετία π.Χ.:

- οι Κυκλάδες έχουν επαφές με την ηπειρωτική Ελλάδα αρχικά και στη συνέχεια με την Κρήτη.

- Οι οικισμοί μεγαλώνουν, τα κτίρια είναι πιο σύνθετα και επιβλητικά.

- Ο πιο σημαντικός οικισμός αυτής της εποχής είναι το Ακρωτήρι στη Θήρα.

Το 1600 π.Χ., οι κυκλαδικοί οικισμοί καταστρέφονται από σεισμό και οι Κυκλάδες περνούν στη σφαίρα επιρροής της μινωικής Κρήτης.

γύρω στο 1450 π.Χ. κυριαρχούν οι Μυκηναίοι από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Τέχνη:

Μαρμάρινα ειδώλια: Τα περισσότερα παριστάνουν γυμνές γυναίκες, λίγα άνδρες μουσικούς, πολεμιστές ή κυνηγούς. Οι μορφές είναι έντονα σχηματοποιημένες, με λίγες αλλά χαρακτηριστικές λεπτομέρειες για την αναγνώριση του φύλου.

Πήλινα αγγεία: έχουν ποικίλα σχήματα, διακοσμούνται με απλά γραμμικά σχέδια. . Τα πιο γνωστά από αυτά είναι τα τηγανόσχημα σκεύη που ακόμα δε γνωρίζουμε πώς τα χρησιμοποιούσαν. Συνήθως στα πήλινα σκεύη χάραζαν διάφορα σχέδια.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι και τα μαρμάρινα αγγεία και τα μεταλλικά με απλή χαρακτή διακόσμηση.

Φύλλο εργασίας:

1. Πότε δημιουργήθηκε ο Κυκλαδικός πολιτισμός και σε ποιον χώρο αναπτύχθηκε;

2. Σε ποιους παράγοντες οφείλεται η ανάπτυξη του Κυκλαδικού πολιτισμού;

3. α) Με ποιους έχουν επαφές οι Κυκλαδίτες στη 2η χιλιετία π.Χ.;

β) Ποιος είναι ο σημαντικότερος οικισμός την εποχή αυτή;

4. Πού στηρίζεται το συμπέρασμα των αρχαιολόγων ότι ο Κυκλαδικός πολιτισμός δεν ανέπτυξε κεντρική εξουσία;

5. Τι φανερώνει η οχύρωση ορισμένων οικισμών και η μεταφορά άλλων σε λόφους μακριά από τη θάλασσα.

6. Αντιστοιχίστε τη στήλη Α με τη στήλη Β:

Α	Β
1 Αγία Ειρήνη	Α Θήρα
2 Φυλακωπή	Β Μήλος
3 Καστρί	Γ Σύρος
4 Ακρωτήρι	Δ Κέα

7. Πότε και γιατί καταστράφηκε ο κυκλαδικός πολιτισμός;

8. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των κυκλαδικών ειδωλίων;

9. Ποια υλικά χρησιμοποιούν για τα αγγεία τους οι Κυκλαδίτες και πώς τα διακοσμούν;

10. Το κυκλαδικό ειδώλιο είναι η πρώτη απόπειρα δημιουργίας γλυπτικής στην Ελλάδα. Τι εντύπωση σας γεννάται όταν το παρατηρείτε με προσοχή; Σκεφτείτε και έργα της σύγχρονης γλυπτικής, όπως αυτό του Χένρι Μουρ , ενός από τους σημαντικότερους γλύπτες του 20ού αιώνα.