Δικαιώματα του παιδιού - Κριτήριο αξιολόγησης στα Νέα Ελληνικά Γ' ΕΠΑΛ με απαντήσεις

 

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πίσω από το λούστρο

Εισαγωγικό σημείωμα: Η Τασούλα Καραϊσκάκη είναι δημοσιογράφος, συγγραφέας και μεταφράστρια. Το κείμενο που ακολουθεί είναι διασκευασμένο απόσπασμα από άρθρο της στον Τύπο.

   Ο πιο ασθενής κρίκος στη νυσταλέα αδιαφορία μας, τα παιδιά, που δεν θα φάνε σοκολάτες, αλλά δουλεύουν για την παραγωγή τους, δεν θα παίξουν με παιχνίδια, αλλά κατασκευάζονται από τα χέρια τους, παιδιά που δουλεύουν έγκλειστα σε φάρμες, βιομηχανίες, οίκους ανοχής...

   Τριακόσια εκατομμύρια παιδιά δουλεύουν υπό άθλιες συνθήκες. Τα 186 εκατ., από αυτά, σε ορυχεία, χημικές βιομηχανίες, μονάδες εντατικής γεωργίας με υπερχρήση φυτοφαρμάκων...

   Αντί να παίζουν, να γελούν, να μαθαίνουν γράμματα, ιδροκοπούν νυχθημερόν κλειδωμένα σε αχούρια, με ελάχιστο φαγητό, καμία περίθαλψη, αληθινοί σκλάβοι (1,2 εκατ. παιδιά τον χρόνο πουλιούνται ή παραχωρούνται έναντι χρέους από τους γονείς τους σε εργοδότες ή κυκλώματα). Κάθε χρόνο γεννιούνται περί τα 130 εκατ. παιδιά. Από αυτά, τα 11 εκατ. θα πεθάνουν από πείνα και αρρώστιες, ενώ άλλα 50 εκατ. δεν θα δηλωθούν και θα απορροφηθούν πάραυτα από γαιοκτήμονες και κυκλώματα σεξουαλικής και άλλης εκμετάλλευσης.

   «Ματοβαμμένα» χαρακτήρισε προ ημερών Καναδός κοινωνιολόγος τα παιχνίδια που κατακλύζουν αυτές τις ημέρες τις δυτικές αγορές. Πλέον ακραίο παράδειγμα η Κίνα (για τη μαζικότητα της εκμετάλλευσης). Ως γνωστόν, το 55% της παγκόσμιας παραγωγής παιχνιδιών είναι κινεζικά. Κατά την περίοδο αιχμής στην Κίνα πάνω από τρία εκατ. παιδιά μέχρι 14 ετών ζουν κλειδωμένα σε 2.800 εργοστάσια, όπου δουλεύουν το λιγότερο 16 ώρες την ημέρα (από τις 8 το πρωί μέχρι τα μεσάνυχτα, ή και τις δύο, τρεις το πρωί), εφτά μέρες την εβδομάδα για δυο-τρεις συνεχείς μήνες. Αν δεν είναι όσο παραγωγικά επιβάλλεται, αν φύγουν μια νύχτα από το εργοστάσιο, αν αργήσουν στην τουαλέτα πάνω από πέντε λεπτά κ.λπ., τους αφαιρούν μεροκάματα. Η ατμόσφαιρα είναι βαριά, γεμάτη ίνες, ρύπους από χημικά και συνθετικά υλικά (τα παιδάκια ανακατεύουν με γυμνά χέρια τα συστατικά και τις μπογιές των πλαστικών παιχνιδιών που έχουν ενοχοποιηθεί στη Δύση για καρκινογένεση). Πολύ συχνά εκδηλώνονται φωτιές στα εργοστάσια και μικρά παιδάκια καίγονται. Περισσότερο αφανείς είναι οι θάνατοι από λευχαιμία, ασθένειες των πνευμόνων, του συκωτιού, των νεφρών.

«Κτήματα» των αφεντικών στην πιο τρυφερή ηλικία τους. Πριν από λίγο καιρό ένα 13χρονο αγόρι τραυμάτισε σοβαρά το χέρι του σε μηχάνημα εργοστασίου παιχνιδιών. Το πήγαν στο νοσοκομείο. Μαζί και ο διευθυντής της μονάδας. «Μπορώ να σώσω το χέρι του παιδιού», είπε ο γιατρός. «Αν το κόψεις θα κοστίσει λιγότερο;» ρώτησε ο διευθυντής. «Ναι», απάντησε ο γιατρός. «Τότε, κόψ' το!».

Τασούλα Καραϊσκάκη, «Πίσω από το λούστρο», εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 16/12/2005

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1^η δραστηριότητα

A1. «Τριακόσια εκατομμύρια… νεφρών»: Να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα σε 60 – 80 λέξεις.

Μονάδες 15

2^η δραστηριότητα

A2.

α) Αν η πρόθεση της Τασούλας Καραϊσκάκη είναι να πείσει, επικαλούμενη τη λογική, για το μέγεθος της κακομεταχείρισης των παιδιών στην εποχή μας, να εντοπίσετε τρία μέσα πειθούς και δύο γλωσσικές επιλογές που αξιοποιεί για να επιτύχει τον στόχο της, καταγράφοντας και από ένα αντίστοιχο χωρίο του κειμένου.

Μονάδες 10

β) Να δώσετε από μία συνώνυμη λέξη για καθεμία από τις υπογραμμισμένες στο κείμενο.

Μονάδες 5

3^η δραστηριότητα

Α3. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Παιδιού στις 20 Δεκεμβρίου, αποφασίσατε να εκφωνήσετε μία ομιλία (200 – 250 λέξεις) στη μαθητική κοινότητα του σχολείου σας, στην οποία θα παρουσιάσετε α) τη σημασία υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων και β) τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να διασφαλιστούν τα δικαιώματα του ανθρώπου και κυρίως του παιδιού.

Μονάδες 20

 

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 

Κάποτε θα 'ρθουν 

(μουσική: Μίκης Θεοδωράκης - στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος)

Κάποτε θα 'ρθουν να σου πουν
πως σε πιστεύουν, σ' αγαπούν
και πώς σε θένε

Έχε το νου σου στο παιδί,
κλείσε την πόρτα με κλειδί
ψέματα λένε

Κάποτε θα 'ρθουν γνωστικοί,
λογάδες και γραμματικοί
για να σε πείσουν

Έχε το νου σου στο παιδί
κλείσε την πόρτα με κλειδί,
θα σε πουλήσουν

Και όταν θα 'ρθουν οι καιροί
που θα 'χει σβήσει το κερί
στην καταιγίδα

Υπερασπίσου το παιδί
γιατί αν γλιτώσει το παιδί
υπάρχει ελπίδα

Παύλος Σιδηρόπουλος

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1^η δραστηριότητα

Β1. Να  αποδώσετε το περιεχόμενο της τρίτης στροφής σε 60 – 80 λέξεις.

Μονάδες 15

2^η δραστηριότητα

Β2. Να εντοπίσετε δύο γλωσσικές επιλογές με τις οποίες το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται στον αναγνώστη τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με αναφορές από το ποίημα.

Μονάδες 15

3^η δραστηριότητα

Β3. Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σας προκάλεσε η ανάγνωση του ποιήματος; (100 - 150 λέξεις);

Μονάδες 20

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1^η δραστηριότητα

Α1.

Εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο δουλεύουν υπό άθλιες συνθήκες. Αναγκάζονται να εργάζονται για πολλές ώρες την ημέρα, σε περιβάλλοντα με υψηλή επικινδυνότητα, χωρίς περίθαλψη και με ελάχιστο φαγητό. Η ατμόσφαιρα σε αυτά τα περιβάλλοντα είναι τόσο βαριά που επηρεάζει την υγεία των παιδιών, οδηγώντας πολλά από αυτά στον θάνατο. Συγκεκριμένα, στην Κίνα, όπου κατασκευάζονται τα περισσότερα παιχνίδια στον κόσμο, τα παιδιά – εργάτες βιώνουν ακόμη πιο άθλιες συνθήκες και τιμωρούνται με στέρηση μισθού, εάν δεν είναι τόσο παραγωγικά όσο αναμένεται.

Α2.

α) Μέσα πειθούς:

Στατιστικά στοιχεία: «κάθε χρόνο γεννιούνται περί τα 130 εκατομμύρια παιδιά, από αυτά τα 11 εκατομμύρια θα πεθάνουν από πείνα και αρρώστιες ενώ άλλα 50 εκατομμύρια δεν θα δηλωθούν…» Παραδείγματα:  «…σε ορυχεία, χημικές βιομηχανίες, μονάδες εντατικής γεωργίας με υπερχρήση φυτοφαρμάκων…» 

Χρήση αυθεντίας: «΄Ματοβαμμένα΄ χαρακτήρισε προ ημερών Καναδός κοινωνιολόγος τα παιχνίδια που κατακλύζουν αυτές τις ημέρες τις δυτικές αγορές».

Γλωσσικές επιλογές:

Ποιητική λειτουργία της γλώσσας: «Ο πιο ασθενής κρίκος στη νυσταλέα αδιαφορία μας…

΄Κτήματα΄ των αφεντικών στην πιο τρυφερή ηλικία τους…»

Ασύνδετο σχήμα: κλειδωμένα σε αχούρια, με ελάχιστο φαγητό, καμία περίθαλψη, αληθινοί σκλάβοι… σε φάρμες, βιομηχανίες, οίκος ανοχής…»

β)

Νυσταλέα: νωθρή

Περίθαλψη: φροντίδα

Κατακλύζουν: πλημμυρίζουν

Αργήσουν: καθυστερήσουν

Ενοχοποιηθεί: κατηγορηθεί

3^η δραστηριότητα:

Α3.

Ομιλία:  Προσφώνηση – αποφώνηση, α’, β’, γ’ ρηματικό πρόσωπο

Πρόλογος: Αφόρμηση από την Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού στις 20 Δεκεμβρίου.

Ζητούμενο 1^ο: Η σημασία του ανθρωπισμού και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

• Εξυψώνουν τον άνθρωπο και τον αντιμετωπίζουν ως αυταξία. Βασική αρχή του ανθρωπισμού είναι ο απροϋπόθετος σεβασμός στην ανθρώπινη υπόσταση. Προστασία και υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Διάπλαση ανθρώπων ανεξάρτητων, ευαίσθητων, υπεύθυνων, ενεργών με διεισδυτικό και ευρύ πνεύμα. Απομάκρυνση από τη σύγχρονη ατομικιστική ελληνική νοοτροπία.
• Προωθούν την κοινωνική συνοχή και την κοινωνικοπολιτική ευρυθμία. Ο ανθρωπισμός διαμορφώνει συνθήκες κοινωνικής προόδου, ενεργοποιεί τον πολίτη και την κοινωνική του ευθύνη, αποδοκιμάζει φαινόμενα εξαθλίωσης της ανθρώπινης προσωπικότητας όπως φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας. Προσπαθεί για ισότητα, δικαιοσύνη, δημοκρατία.
• Συμβάλλει στη διαμόρφωση οικουμενικής συνείδησης και αλληλεγγύης μεταξύ των λαών. Ο ανθρωπισμός και τα ανθρώπινα δικαιώματα υπεραμύνονται της εθνικής ανεξαρτησίας, της αυτοδιάθεσης των λαών και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου. Επικρατούν συνθήκες ειρήνης και συναδέλφωσης. Διεθνείς, ανεξάρτητες συλλογικότητες προωθούν τη συνεργασία και την άμιλλα. Ανάπτυξη γραμμάτων και τεχνών. ενθάρρυνση πρωτοβουλιών ενάντια στην κατάφωρη καταπάτηση των ανθρώπινων ελευθεριών σε διεθνές επίπεδο.

Ζητούμενο 2^ο: Τρόποι διασφάλισης δικαιωμάτων του ανθρώπου/παιδιού:

• Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, καλλιέργεια πολιτών. Ανάπτυξη ενδιαφέροντος για τα κοινωνικά και πνευματικά αγαθά. Απαγκίστρωση από την καταναλωτική μανία και τον υλικό ευδαιμονισμό.
• Πρωτοβουλία της οργανωμένης πολιτείας για τους νέους. Συνειδητοποίηση της αξίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Αυτενέργεια, διάλογος, κλίμα αποδοχής και σεβασμού της ετερότητας. Καλλιέργεια και προαγωγή ανθρωπιστικών αξιών (συνεργασία, συλλογικότητα).
• Μέτρα πολιτείας για την ενίσχυση του δημοκρατικού ήθους. Ενθάρρυνση, στήριξη, χρηματοδότηση εθελοντικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων.
• Επιβολή διεθνούς δικαίου από τους αρμόδιους οργανισμούς (ΟΗΕ, UNESCO, Διεθνής Αμνηστία). Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αναλάβει έμπρακτα τις ευθύνες της. Χρειάζεται προσπάθεια για ισόρροπη ανάπτυξη των λαών και δίκαιη κατανομή του πλούτου στον πλανήτη. Ενθάρρυνση διακρατικής συνεργασίας. Απαραίτητη η θέσπιση ανεξάρτητων εποπτικών οργάνων και ελεγκτικών μηχανισμών.

Επίλογος: Ανακεφαλαιωτικός / Προτρεπτικός

 

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1^η δραστηριότητα

Β1.

Συνεχώς βλέπουμε γύρω μας «γραμματιζούμενους», που έρχονται στη ζωή μας υπό την ιδιότητα του «Μεσσία» για να μας «συμβουλεύσουν» για το «καλό» μας. Τι ζητούν; Μα, φυσικά, να ελέγξουν τη σκέψη μας, να ελέγξουν τη ζωή μας, προς όφελος δικό τους και όχι δικό μας. Ο λαϊκισμός στην εποχή μας έχει γίνει η δεύτερη φύση των περισσότερων «γραφιάδων». Με όπλο τους τη «μόρφωσή» και τις περγαμηνές τους, έρχονται να κερδίσουν την εύνοιά μας και να μας πείσουν για το οτιδήποτε, επειδή αυτοί «ξέρουν».

2^η δραστηριότητα

Β2.

Γλωσσικές επιλογές: 

β’ ενικό πρόσωπο: «να σου πουν», «σε πιστεύουν», «να σε πείσουν»

προστακτική έγκλιση: «Έχε», «κλείσε», «υπερασπίσου»

3^η δραστηριότητα

Β3.

Το παιδί συμβολίζει την ελπίδα και η υπεράσπιση των δικαιωμάτων του αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση για ένα καλύτερο μέλλον. Βέβαια, δεν μπορεί από μόνο του να προστατευτεί, αλλά χρειάζεται τη βοήθειά μας, την καθαρή μας συνείδηση, για να μπορούμε να του παραδώσουμε ένα πρόσφορο έδαφος πάνω στο οποίο θα χτίσει έναν δικαιότερο και καλύτερο κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάγνωση του ποιήματος δημιουργεί συναισθήματα θλίψης, αλλά και αγανάκτησης – οργής, για το γεγονός ότι πολλά παιδιά σήμερα δε ζουν τη ζωή που δικαιούνται. Ταυτόχρονα, όμως, γεννιούνται και συναισθήματα ελπίδας, καθώς η συνειδητοποίηση του προβλήματος μπορεί να οδηγήσει στην αφύπνιση και στον αγώνα για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του παιδιού σε όλον τον κόσμο…

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.