ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Μεγάλη η συγκίνηση, πολύ μικρή η βοήθεια
Ο
μέγα-σεισμός της Σουμάτρας και τα γιγάντια παλιρροϊκά κύματα, που χτύπησαν στις
26 Δεκεμβρίου τις ακτές του Ινδικού ωκεανού, προκάλεσαν μια κολοσσιαία
καταστροφή, από τις λίγες της ιστορίας. Το συναισθηματικό σοκ που
προκλήθηκε είναι πολύ μεγάλο και συνταράζει βαθιά τη δυτική κοινή γνώμη,
συγκίνηση κατανοητή μπροστά στο μέγεθος του ανθρώπινου πόνου, των καταστροφών
και του αφανισμού. Μεταφράστηκε από βούληση για βοήθεια και με μια ζωηρή
δυναμική αλληλεγγύης.
Η αλληλεγγύη προς τα θύματα του Ινδικού
ωκεανού επέτρεψε σε πολλούς συμπολίτες μας να ανακαλύψουν, πέρα από τη
θεομηνία, την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής των κατοίκων των χωρών που
χτυπήθηκαν. Και φαίνεται καθαρά πως η βοήθεια που συγκεντρώθηκε, όσο σημαντική
κι αν είναι, δε θα επαρκέσει, για να λύσει τα δομικά τους προβλήματα. Ας
ξεκαθαρίσουμε κάποιες αλήθειες.
Μια «φυσική» καταστροφή όμοιου μεγέθους
προκαλεί λιγότερα θύματα σε μια πλούσια χώρα παρά σε μια φτωχή. Ο
σεισμός του Μπαμ στο Ιράν, που έγινε ακριβώς έναν χρόνο πριν, προκάλεσε
περισσότερους από 30.000 θανάτους. Τρεις μήνες νωρίτερα, όμως, ένας μεγαλύτερος
σεισμός στη νήσο Χοκάιντο στην Ιαπωνία δεν προκάλεσε ούτε ένα θύμα. Γιατί υπάρχουν, άραγε, τέτοιες διαφορές; Γιατί η Ιαπωνία,
όπως και άλλες ανεπτυγμένες χώρες, διαθέτει τα μέσα, για να κατασκευάσει ακριβά
αντισεισμικά κτήρια.
Είμαστε, λοιπόν, άνισοι μπροστά στην
καταστροφή; Χωρίς καμιά αμφιβολία. Η έκθεση με τίτλο
«Μείωση του κινδύνου από τις καταστροφές», που εκδόθηκε από το Πρόγραμμα των
Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP), διερωτάται αν πρέπει να συνεχίσουμε να
μιλάμε για «φυσικές» καταστροφές. Τα αποτελέσματα ενός σεισμού, ενός
κυκλώνα ή μιας πλημμύρας είναι πολύ διαφορετικά από χώρα σε χώρα. Συχνά
εξαρτώνται από την πολιτική πρόληψης που εφαρμόζουν οι αρχές.
Η καταστροφή στον Ινδικό ωκεανό μάς συγκινεί
με το μέγεθός της, την ορμητικότητα της βίας της και, επίσης, γιατί ένα τέτοιο
άθροισμα ανθρώπινων τραγωδιών συνέβη σε μία μόνο μέρα. Αν, όμως, παρατηρούσαμε
στη διάρκεια ενός χρόνου αυτές τις χώρες και τους κατοίκους τους, θα
παρακολουθούσαμε μια ανθρώπινη καταστροφή ακόμα πιο τραγικού μεγέθους. Αρκεί να
γνωρίζουμε ότι κάθε χρόνο, στις χώρες του κόλπου της Βεγγάλης, πολλά
εκατομμύρια άνθρωποι (και κυρίως παιδιά) πεθαίνουν, πολύ απλά, γιατί δεν έχουν
πόσιμο νερό και πίνουν νερό μολυσμένο.
Σύμφωνα
με πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το δημόσιο εξωτερικό χρέος πέντε
χωρών, από εκείνες που χτυπήθηκαν, ξεπερνά τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Και η εξυπηρέτηση που απαιτεί είναι
γιγάντια, υπερβαίνει τα 32 δισ. δολάρια τον χρόνο... Δέκα φορές, δηλαδή,
περισσότερο από τις «γενναιόδωρες» δωρεές που τους υποσχεθήκαμε [...]
Το μέγεθος
των αναγκών που πρέπει να καλυφθούν είναι τεράστιο και η ανθρωπιστική γενναιοδωρία,
όσο θαυμαστή και χρήσιμη κι αν είναι, δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση.
Το συναίσθημα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πολιτική.
Κάθε καταστροφή αποδεικνύει τη δομική ανεπάρκεια των φτωχότερων, όσων είναι τα συνηθισμένα θύματα της άνισης και άδικης κατανομής του πλούτου στον κόσμο. Γι' αυτόν τον λόγο, αν επιθυμούμε πραγματικά να αντιμετωπίσουμε τις έκτακτες καταστάσεις, όπως τη σημερινή, και να χτίσουμε έναν δικαιότερο κόσμο, πρέπει να αναζητήσουμε μόνιμες λύσεις και να ευνοήσουμε, για το σύνολο των κατοίκων του πλανήτη, μια εξισωτική ανακατανομή.
Ignatio Ramonet
[ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 23-01-2005, Le Monde
Diplomatique, απόσπασμα)
«Το Πλησιέστερο»
Κάτι πρωτόβγαλτα ως φαίνεται
στον κόσμο και στους νόμους του πουλάκια
κι εντούτοις ήδη κουρασμένα
γιατί δεν είναι τα φτερά
άπτωτη εύνοια και προνόμιο,
ρωτούν εμένα, ποιον, εμένα,
που είν’ το πλησιέστερο κλαδί
για ν’ ακουμπήσουν.
Δεν είμαστε καλά. Αν ήξερα εγώ
που είν’ το Πλησιέστερο
ότι έχει και βαθμό συγκριτικό
το ανύπαρκτο Πλησίον,
θα ‘τρεχα να το πιάσω πρώτη εγώ,
όλο κι απαραχώρητο,
κι ας ψόφαγαν πουλάκια
δίκια και προτεραιότητες
– κλαδιά σπασμένα το αλληλέγγυο.
Ας πάνε τα πουλάκια
τη μεγάλη Πείρα να ρωτήσουν
ν’ ακούσουν ό,τι είπε και σ’ εμένα
όταν ξεθεωμένη από κούραση άφτερη
τη ρώτησα που είναι ν’ ακουμπήσω
το πλησιέστερο κλαδί.
Δεν είμαστε καλά είχε καγχάσει
η μεγάλη Πείρα: αν ήξερα εγώ
που είν’ το Πλησιέστερο
θα ‘τρεχα να το πιάσω πρώτη,
όλο κι απαραχώρητο,
κι ας ψόφαγες εσύ
γιατί το πλησιέστερο κλαδί
είναι ο θάνατός σου η ζωή μου.
Κική Δημουλά
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του Κειμένου
1 σε 70 – 80 λέξεις.
Μονάδες 20
ΘΕΜΑ Β
Ερώτημα 1ο
Να εντοπίσετε τους τρόπους ανάπτυξης της τρίτης
παραγράφου του Κειμένου 1 και να εξηγήσετε πώς αυτοί υπηρετούν τη βασική του
πρόθεση στην παράγραφο.
Μονάδες 10
Ερώτημα 2ο
α) Ο
συγγραφέας ισχυρίζεται στην τελευταία παράγραφο του κειμένου ότι τα συνηθισμένα
θύματα της άνισης και άδικης κατανομής του πλούτου στον κόσμο είναι οι
φτωχότερες χώρες και, προκειμένου να χτίσουμε έναν δικαιότερο κόσμο, πρέπει να
αναζητήσουμε μόνιμες λύσεις και να ευνοήσουμε, για το σύνολο των κατοίκων του
πλανήτη, μια εξισωτική ανακατανομή. Πώς υποστηρίζει – τεκμηριώνει τον ισχυρισμό
του στο κείμενο που προηγείται και πόσο πειστικός σας φαίνεται αυτός ο
ισχυρισμός;
β) Τι
πετυχαίνει, κατά τη γνώμη σου, ο συγγραφέας του Κειμένου 1 με την επιλογή της
ενεργητικής
σύνταξης, έναντι της παθητικής, στην τελευταία παράγραφο; Να μετατρέψεις,
κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, τη σύνταξη σε παθητική και να
εντοπίσεις την αλλαγή που σημειώνεται στον τρόπο μετάδοσης του μηνύματος.
Ερώτημα 3ο
Να δώσετε για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις μία
συνώνυμη, χωρίς να αλλοιώνεται το νόημα του κειμένου: γενναιοδωρία,
μακροπρόθεσμη, αντικαταστήσει, ανεπάρκεια, κατανομής. Για τις δύο πρώτες λέξεις
να δώσετε και τα αντώνυμά τους.
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ Γ
«θα ‘τρεχα να το πιάσω πρώτη εγώ,
όλο κι απαραχώρητο,
κι ας ψόφαγαν πουλάκια
δίκια και προτεραιότητες»
Πώς αιτιολογείται η στάση αυτή του ποιητικού
υποκειμένου; Να τεκμηριώσετε την ερμηνευτική σας πρόταση αξιοποιώντας τρεις
κειμενικούς δείκτες. (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Το επόμενο τεύχος της εφημερίδας του σχολείου σας είναι
αφιερωμένο στον εθελοντισμό και τους ανθρώπους που εργάζονται για τον πολιτισμό
της εθελούσιας προσφοράς στην καθημερινή ζωή.
Σε ένα άρθρο (350 – 400 λέξεις) να παρουσιάσετε τους λόγους που ωθούν τους
ανθρώπους σε πράξεις εθελοντικής προσφοράς, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους προάγονται οι εθελοντικές
πρωτοβουλίες σε μία κοινωνία.
Μονάδες 30
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Το εξωτερικό χρέος των υπανάπτυκτων χωρών οδηγεί σε μία πληθώρα προβλημάτων. Προβλήματα, όπως οι καταστροφικές συνέπειες από ακραία καιρικά φαινόμενα και ο θάνατος εκατομμυρίων ανθρώπων από πείνα η έλλειψη καθαρού νερού, αποδεικνύουν την ανεπάρκεια των υποδομών και την οικονομική αδυναμία αυτών των χωρών. Η ανεπάρκεια αυτή οφείλεται στην άνιση και άδικη κατανομή του πλούτου. Επομένως, μία δικαιότερη κατανομή θα οδηγούσε στη μείωση των ανισοτήτων και στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.
ΘΕΜΑ Β
Ερώτημα 1ο
Βασική πρόθεση à Ν’ αποδείξει ότι οι αναπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τις φυσικές καταστροφές…
Η παράγραφος αναπτύσσεται με:
- Με
παραδείγματα: «Ο σεισμός του Μπαμ … ούτε ένα θύμα»
- Με αιτιολόγηση: «Γιατί υπάρχουν, … αντισεισμικά κτίρια»
Ερώτημα 2ο
α) Ο συγγραφέας τεκμηριώνει τον ισχυρισμό του, κατά βάση, με τη χρήση τεκμηρίων. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιεί παραδείγματα «Ο σεισμός του Μπαμ στο Ιράν, .... 30.000 θανάτους», πορίσματα ερευνών «Η έκθεση με τίτλο ‘Μείωση του κινδύνου από τις καταστροφές’, … για ‘φυσικές’ καταστροφές» και στατιστικά στοιχεία «Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, …υποσχεθήκαμε».
Ο ισχυρισμός του είναι πειστικός. Αρχικά, για να καταλήξει σ’ αυτόν, αναφέρεται σε αληθινά γεγονότα που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, όπως ο σεισμός στη Σουμάτρα «Ο σεισμός του Μπαμ στο Ιράν, … προκάλεσε περισσότερους από 30.000 θανάτους». Επίσης, η πειστικότητά του ενισχύεται από τη χρήση της οριστικής έγκλισης, η οποία δηλώνει το πραγματικό, κάτι, δηλαδή, που έχει συμβεί «προκάλεσε», «ξεπερνά», «αποδεικνύει» και, κυρίως, από τη χρήση των τεκμηρίων που αποτελούν ισχυρή απόδειξη της ορθότητας του ισχυρισμού. Τέλος, αναφέρεται σε γενικές αλήθειες όπως είναι η άνιση κατανομή του πλούτου στις χώρες του πλανήτη. Είναι, όντως, γεγονός ότι οι φτωχότερες χώρες πλήττονται περισσότερο και αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα που οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερα. Η άδικη μεταχείριση που υφίστανται δεν τους επιτρέπει ούτε να προστατεύσουν τους πολίτες τους ούτε να ενισχύσουν τις υποδομές τους.
β) Από κάθε καταστροφή αποδεικνύεται η δομική ανεπάρκεια των φτωχότερων, όσων είναι τα συνηθισμένα θύματα της άνισης και άδικης κατανομής του πλούτου στον κόσμο. Γι' αυτόν τον λόγο, αν επιθυμούμε πραγματικά να αντιμετωπιστούν οι έκτακτες καταστάσεις, όπως η σημερινή, και να χτιστεί ένας δικαιότερος κόσμος, πρέπει να αναζητηθούν μόνιμες λύσεις και να ευνοηθεί, για το σύνολο των κατοίκων του πλανήτη, μια εξισωτική ανακατανομή.
Ενεργητική à πιο ζωντανό ύφος / αντίστοιχη μετάδοση του
μηνύματος
Παθητική à πιο τυπικό και ουδέτερο ύφος / αντίστοιχη μετάδοση του μηνύματος
Ερώτημα 3ο
Συνώνυμα:
Γενναιοδωρία: μεγαλοψυχία
Μακροπρόθεσμη: μακρόπνοη
Αντικαταστήσει: αναπληρώσει
Ανεπάρκεια: έλλειψη
Κατανομής: διανομής
Αντώνυμα;
Γενναιοδωρία: μικροψυχία
Μακροπρόθεσμη: βραχυπρόθεσμη
ΘΕΜΑ Γ
Το ποιητικό υποκείμενο υιοθετεί μια εξαιρετικά κυνική στάση απέναντι στα νεότερα μέλη της κοινωνίας, αρνούμενη να τους προσφέρει βοήθεια, εφόσον ουδέποτε έλαβε κι η ίδια βοήθεια από κανέναν. Τα «πρωτόβγαλτα πουλάκια», που έχουν ήδη κουραστεί από τη συνεχή προσπάθεια που απαιτεί η επιβίωση, αναζητούν το «πλησιέστερο κλαδί» για να ξεκουραστούν και ρωτούν το ποιητικό υποκείμενο που θα το βρουν. Το ερώτημα αυτό προκαλεί αγανάκτηση στην ποιητική φωνή («ρωτούν εμένα, ποιον, εμένα»), η οποία, όπως ανάλγητα δηλώνει, αν γνώριζε που είναι αυτό το πλησιέστερο, θα το έπιανε πρώτη εκείνη «κι ας ψόφαγαν πουλάκια / δίκια και προτεραιότητες». Η ποιητική φωνή, άλλωστε, όπως τονίζει με μια αντίθεση, όταν βρέθηκε σε δυσκολότερη θέση, αφού η δική της κούραση ήταν «άφτερη» και έθεσε το ίδιο ερώτημα στην προσωποποιημένη «Πείρα», έλαβε ακριβώς την ίδια κυνική απάντηση που έδωσε κι εκείνη, όπως αυτό προκύπτει από το σχήμα επανάληψης («θα ‘τρεχα να το πιάσω πρώτη, / όλο κι απαραχώρητο»). Η στάση της, άρα, οφείλεται στη σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε στα δικά της πρώτα βήματα, λαμβάνοντας από την «Πείρα» το αμείλικτο μάθημα πως το πλησιέστερο κλαδί είναι «ο θάνατός σου η ζωή μου»
Ανάλογα με τον βαθμό αναγνωστικής ανταπόκρισης ο/η μαθητής/-ρια καλείται να διατυπώσει την προσωπική του/της άποψη.
ΘΕΜΑ Δ
Άρθρο: Τίτλος
Πρόλογος: Αφόρμηση από επικαιρότητα
Ζητούμενο 1ο : λόγοι που ωθούν τους
ανθρώπους σε πράξεις εθελοντικής προσφοράς:
- Αλτρουισμός,
που πηγάζει από την ανάγκη της αλληλεγγύης και της προσφοράς προς αυτούς
που έχουν ανάγκη.
- Επιθυμία
επιρροής και συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων.
- Συμμετοχή
σε ομάδες λόγω ανάγκης για συντροφικότητα και κοινωνικότητα.
- Επιθυμία
προσωπικής ικανοποίησης και ολοκλήρωσης μέσω της προσφοράς.
- Απόκτηση
γνώσης, μάθησης και προσωπικής ανάπτυξης.
- Επαγγελματική δικτύωση που σχετίζεται με την ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων και δικτύου επαφών.
Ζητούμενο 2ο: τρόποι με τους οποίους προάγονται οι εθελοντικές
πρωτοβουλίες σε μία κοινωνία:
- Εθελοντικές
οργανώσεις: Εκκίνηση διαλόγου μεταξύ οργανώσεων για τις αξίες, τη
λειτουργία και την επιβίωση με όρους αλληλεγγύης και κοινωνικής συνοχής. Ενέργειες
ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάπτυξη του εθελοντικού κινήματος μέσω
στρατηγικής προσέλκυσης νέων εθελοντών – δημοσιοποίησης των δράσεων των
οργανώσεων. Συνεργασία των οργανώσεων με το σχολείο.
- Ενημέρωση
του πολίτη μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης για την αξία, τη δράση και
τις ανάγκες των εθελοντικών οργανώσεων.
- Η εκπαίδευση για τον εθελοντισμό θα
πρέπει να είναι βιωματική, να λαμβάνει χώρα μέσα στο σχολείο και ειδικά
στις μικρές ηλικίες. Άκρως σημαντική κρίνεται και η επιμόρφωση των γονέων.
- Η
πολιτεία είναι απαραίτητο να αναπτύξει σχέσεις με εθελοντικές οργανώσεις,
με παροχή υπηρεσιών και αλλαγές στη νομοθεσία.
- Ημερίδες ευαισθητοποίησης των πολιτών.
Επίλογος: Ανακεφαλαιωτικός / Συμπερασματικός
Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.
