Υπάρχουν σπουδαία δείγματα αρχαίας τεχνολογίας που πραγματικά μας αφήνουν άφωνους με τη γνώση και τη σοφία που διέθεταν οι άνθρωποι στο παρελθόν.
Ωστόσο, πολλές από αυτές τις εφευρέσεις χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου και επανεμφανίστηκαν χιλιετίες αργότερα. Μια τέτοια ανακάλυψη έκανε ένας έλληνας μαθηματικός πριν από χιλιάδες χρόνια και σε αυτόν θα πρέπει να “χρεωθεί” η ατμομηχανή που αργότερα κίνησε τον σιδηρόδρομο.
Ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς ήταν ένας σπουδαίος Έλληνας μαθηματικός και μηχανικός του 1ο ου π.Χ ή 1ο ου μ.Χ αιώνα που γεννήθηκε στην Αίγυπτο από έλληνες γονείς που ταξίδεψαν εκεί μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και πιθανότατα δίδασκε στο Μουσείο της Αλεξάνδρειας, που είχαν ιδρύσει οι πλούσιοι Έλληνες της περιοχής.
Ήταν ο πρώτος που εφηύρε την ατμομηχανή με σκοπό να παράγει κινητήρια δύναμη με την βοήθεια του ατμού. Την ονόμασε ατμοστρόβιλο ή αιολόσφαιρα, από τον Αίολο τον θεό του ανέμου.
Η εφεύρεση αυτή αποτελείται από μια σφαίρα με δύο ακροφύσια σε αντίθετη κατεύθυνση.
Μέσα στη σφαίρα υπήρχε νερό που το θέρμαινε για να ατμοποιηθεί.
Τότε ο ατμός έβγαινε ορμητικά από τις αντίθετες εξόδους δημιουργώντας ένα ζεύγος αντίρροπων δυνάμεων με αποτέλεσμα να αρχίζει η περιστροφή της σφαίρας. Δείτε πως:
Η μηχανή αυτή μπορούσε να περιστραφεί 1.500 φορές ανά λεπτό.
Η εφεύρεση του Ήρωνα όμως ξεχάστηκε ως το 1577 οπότε και η ατμομηχανή εφευρέθηκε εκ νέου από τον φιλόσοφο, αστρονόμο και μηχανικό Taqi al-Din.
Animated Image by P. Hausladen, RS Vöhringen
Απο τη ατμομηχανή, στα κοντέρ και τον αυτόματο πωλητή!
Οδόμετρο-ταξίμετρο
Στον Ήρωνα αποδίδονται οι εφευρέσεις πολλών ειδών όπως το συντριβάνι που λειτουργούσε με πεπιεσμένο αέρα , τα σιφώνια, η μηχανή κατασκευής σπειρώματος ξύλινων βιδών, ο χειροκίνητος καταπέλτης, αλλά και το οδόμετρο -ταξίμετρο που προσαρμοζόταν σε οποιοδήποτε τροχοφόρο (άρμα) και μετρούσε τις αποστάσεις.
Ο Ηρων κατασκεύασε ακόμα και τον πρώτο μηχανικό κερματοδέκτη που λειτουργούσε με νομίσματα και έδινε νερό-αγιασμό.
Ο χρήστης τοποθετούσε ένα κέρμα μέσα στην ειδική σχισμή και το κέρμα έπεφτε πάνω σε ένα δίσκο. Ο δίσκος ήταν συνδεδεμένος με έναν μοχλό. Το βάρος του κέρματος έκανε το μοχλό να ανοίγει μία βαλβίδα και έτσι έβγαινε το νερό.
Το κέρμα συνέχιζε να γέρνει το δίσκο προς τα κάτω μέχρι τελικά να πέσει από το δίσκο και ένα αντίβαρο να τον επαναφέρει στην αρχική του θέση, κλείνοντας τη βαλβίδα.
Σχέδια και εφευρέσεις
- συντριβάνι που λειτουργούσε με πεπιεσμένο αέρα (στα Πνευματικά)
- σιφώνια (στα Πνευματικά)
- μηχανή κατασκευής σπειρώματος ξύλινων βιδών
- ύδραυλις
- μηχανικός κερματοδέκτης που λειτουργούσε με νομίσματα και έδινε νερό
- χειροκίνητος καταπέλτης
- οδόμετρο: αυτόνομη κατασκευή, προσαρμόσιμη σε οποιοδήποτε τροχοφόρο (άρμα), αποτελούμενη από ένα σύμπλεγμα από οδοντωτούς τροχούς και ατέρμονες κοχλίες, ικανούς να μεταφέρουν την κίνηση του τροχού του άρματος και να την μετατρέψουν σε μονάδες μέτρησης μήκους, που καταγράφεται από ένα σύστημα δίσκων στο πάνω μέρος της συσκευής.
- κινητό αυτόματο: αυτόνομη συσκευή, ικανή να κινείται από μόνη της. Η κίνηση των αυτομάτων προκαλείται από την πτώση ενός μολύβδινου βάρους, που είναι δεμένο με νήμα με τον κινητήριο τροχό. Ο προγραμματισμός των κινήσεων επιτυγχάνεται με δεξιόστροφες ή αριστερόστροφες περιελίξεις του νήματος πάνω στον κινητήριο άξονα π.χ. τo κινητό αυτόματο θέατρο: ένας μικρός περίοπτος ναός, που ήταν ικανός να κινείται και να κινεί επίσης τις μορφές που το στόλιζαν.
Εκείνη η εφεύρεση που ξεχωρίζει είναι ο πυουλκός (σύριγξ).
Πρόκειται για ένα ιατρικό εργαλείο όμοιο με τη σημερινή σύριγγα. Χρησιμοποιούνταν για την απομάκρυνση του πύου με αναρρόφηση και για την προσθήκη υγρών με κατάθλιψη (ένεση).
Με τα παραπάνω δεδομένα, ο Ηρων ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του κι ίσως η ιστορία δεν τον έχει τιμήσει όπως πρέπει.