Εικονικές εκτελέσεις, βιασμοί, μαστιγώματα, ηλεκτροσόκ. Δεν πρόκειται για μεσαιωνικές πρακτικές, αλλά για βασανιστήρια που εφάρμοσε συστηματικά η ελληνική χούντα. Όσοι θεωρούνταν ύποπτοι, συλλαμβάνονταν. Κι όσοι αρνούνταν να μιλήσουν, βασανίζονταν.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από το 1967 ως και το 1974 συνελήφθησαν περισσότερα από 90.000 άτομα. Για πολλούς από αυτούς, ο εγκλεισμός, ο ψυχολογικός πόλεμος και οι πολύωρες ανακρίσεις ήταν μόνο η αρχή.
Το πιο διαβόητο κολαστήριο βρισκόταν στην οδό Μπουμπουλίνας 18. Οι κραυγές και τα βογγητά που αντηχούσαν από τον 4ο όροφο του κτιρίου με τον αριθμό 18 ήταν καθημερινό φαινόμενο. Το ίδιο συνέβαινε στο στρατόπεδο του Διονύσου, στο καταδρομικό Έλλη, στις φυλακές στο Μπογιάτι, στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Η ταράτσα του “κολαστηρίου” της Ασφάλειας στην οδό Μπουμπουλίνας 18.
Ο ξυλοδαρμός ήταν το τυπικό «καλωσόρισμα». Έπειτα, ξεκινούσε το πραγματικό μαρτύριο.
Φάλαγγα
Μία από τις αγαπημένες πρακτικές των βασανιστών της οδού Μπουμπουλίνας ήταν η φάλαγγα.
Τα θύματα οδηγούνταν στο πλυσταριό της ταράτσας, όπου υπήρχε ένας μεγάλος πάγκος. Εκεί, οι ένστολοι τους ξάπλωναν και τους έδεναν με σχοινιά. Έπειτα, άρχιζαν να χτυπούν μανιωδώς τις πατούσες τους με ένα σιδεροσωλήνα. Ο βασανισμός διαρκούσε ώρες και τα χτυπήματα ήταν αλλεπάλληλα.
Οι περιγραφές όσων το βίωσαν, συγκλονίζουν. Ο πόνος κατά τη διάρκεια του βασανισμού, ήταν φρικτός και έφθανε γρήγορα το κεφάλι. Τα πόδια πρήζονταν, τα νύχια έλιωναν και τα δάχτυλα παρέλυαν.
Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις όμως ήταν ακόμη χειρότερες, τόσο οι σωματικές, όσο και οι ψυχικές. Πολλοί έφευγαν με σπασμένα πλευρά και χρόνια προβλήματα στα πόδια. Ορισμένοι έμεναν ανάπηροι.
Ο Χαράλαμπος Καλαντζής ήταν ένας από τους ανθρώπους που βίωσαν το φριχτό μαρτύριο.
«Κάθε φορά που ακούω καμπάνα εκκλησίας θυμάμαι να με χτυπάνε. Ήταν Κυριακή πρωί και ο ήχος της καμπάνας έχει αποτυπωθεί με το βασανιστήριο της φάλαγγας. Κάθε χτύπημα καμπάνας κι ένα χτύπημα στα πόδια».
Αναπαράσταση του βασανιστηρίου της φάλαγγας. Πηγή © Μηχανή του Χρόνου…
Ηλεκτροσόκ
Στα αμπάρια του καταδρομικού Έλλη, συνηθισμένη ήταν επίσης η πρακτική του ηλεκτροσόκ.
Οι βασανιστές τοποθετούσαν ένα υγρό πανί στο σβέρκο του θύματος και με δύο καλώδια ηλεκτροκόλλησης άρχιζαν να διοχετεύουν βαθμιαία ηλεκτρισμό. Το ρεύμα διαπερνούσε κατευθείαν το κορμί, προκαλώντας δυνατούς σπασμούς.
«Τινάζεσαι, κόβεται η αναπνοή σου και κάποια στιγμή χάνεις τις αισθήσεις σου, λιποθυμάς. Όταν συνέρχεσαι, μετά από λίγο ξαναρχίζει», περιγράφει ο κ. Γεράσιμος Νοταράς που τον είχε συλλάβει η χούντα και βίωσε το φριχτό μαρτύριο. Σήμερα είναι επικεφαλής του ιστορικού αρχείου της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Εικονική εκτέλεση
Το στρατόπεδο του Διονύσου έμεινε γνωστό για το βασανιστήριο της εικονικής εκτέλεσης.
Στο πίσω μέρος του προαυλίου, οι φαντάροι είχαν σκάψει έναν μεγάλο λάκκο, σαν τάφο. Εκεί μέσα έριχναν το θύμα λέγοντάς του ότι είχε μία τελευταία ευκαιρία να μιλήσει. Αν αρνούνταν, ακουγόταν το παράγγελμα “επί σκοπόν!”.
“Θα μιλήσεις;” ρωτούσε ξανά ο βασανιστής. Αν ούτε σε αυτήν την περίπτωση λύγιζε, σήμαινε ότι δήλωνε αποφασισμένος να πεθάνει. Τότε, ακουγόταν το παράγγελμα “πυρ” και τα όπλα που τον σημάδευαν εκπυρσοκροτούσαν. Το θύμα συχνά σωριαζόταν από τον τρόμο και το σοκ. Ήταν όμως σώος, αφού οι σφαίρες ήταν ψεύτικες.
Σε άλλες περιπτώσεις, οι βασανιστές χρησιμοποιούσαν αυτή τη μέθοδο για να διασκεδάσουν. Ενώ είχαν δείρει άγρια το θύμα, τον αιφνιδίαζαν τοποθετώντας του το όπλο στο στόμα. Τραβούσαν με δύναμη τη σκανδάλη, όμως ήταν άδειο.
Ορθοστασία
Το βασανιστήριο της ορθοστασίας, ένα από τα «κλασικότερα» και αρχαιότερα μαρτύρια, βασιζόταν στην σταδιακή εξάντληση του θύματος, σωματικά και ψυχικά.
Επί Χούντας, οι συλληφθέντες που υποβάλλονταν σε αυτό, οδηγούνταν σε ένα μικρό δωμάτιο, όπου στη μια γωνία υπήρχε σχεδιασμένος ένας κύκλος. Με το κεφάλι στραμμένο στον τοίχο, σχεδόν κολλητά, το θύμα στεκόταν στο σημείο που του υποδείκνυαν. Ακίνητο για ώρες, χωρίς νερό και φαγητό, το μόνο “διάλειμμα” ήταν το άγριο ξύλο των φρουρών. Σε ανύποπτο χρόνο έμπαιναν στο δωμάτιο και τον έδερναν ανελέητα. Πολλές φορές δεν του μιλούσαν καν.
Δεν είναι τυχαίο ότι το βασανιστήριο της ορθοστασίας έχει χαρακτηριστεί ως το “ύπουλο μαρτύριο”. Όταν ο άνθρωπος μένει πάρα πολλές ώρες όρθιος, όλο το αίμα κατεβαίνει από τον εγκέφαλο στα πόδια. Τότε αρχίζει να χάνει τον έλεγχο των σκέψεών του. Ξεκινούν τα οράματα, οι παραισθήσεις. Το θύμα γίνεται ευάλωτο και σταδιακά «λυγίζει».
Αναπαράσταση των βασανιστηρίων στο κολαστήριο της οδού Μπουμπουλίνας. Πηγή © Μηχανή του Χρόνου
Βασανιστήριο της σταγόνας
Εξίσου “ύπουλο” ήταν και το βασανιστήριο της σταγόνας. Το επονομαζόμενο και «κινέζικο βασανιστήριο του νερού» βασιζόταν και πάλι στην πνευματική εξουθένωση του θύματος.
Αρχικά ξάπλωναν το θύμα και το έδεναν, όπως στο βασανιστήριο της φάλαγγας. Το κεφάλι του τοποθετούταν κάτω από μία βρύση που ανά τακτά διαστήματα έσταζε μία σταγόνα νερού.
Σύμφωνα με ειδικούς, αυτή η συνεχής ροή είναι ικανή να επιφέρει τρέλα. Μετά από λίγο, η σταγόνα μοιάζει με βαριοπούλα, ενώ υπολογίζεται ότι το συγκεκριμένο βασανιστήριο δεν αντέχεται περισσότερο από δύο εβδομάδες. Οι περισσότεροι βασανιστές, ωστόσο, δεν είχαν τόση υπομονή. Συνήθως, αν το θύμα δεν λύγιζε μετά την πρώτη μέρα, άρχιζαν να το κλωτσάνε. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, το ξύλο λειτουργούσε ανασταλτικά. Το κεφάλι άλλαζε ελαφρώς θέση και προσωρινά ο βασανισμένος ανακουφιζόταν.
Σεξουαλικά βασανιστήρια
Αναμφίβολα, από τα πιο φρικτά βασανιστήρια ήταν τα σεξουαλικά. Βιασμοί και σοδομισμοί αποτελούσαν την ύψιστη ηθική, σωματική και ψυχική ταπείνωση για το θύμα.
Για το ΕΑΤ-ΕΣΑ κυκλοφορούσε έντονα η φήμη ότι οι γυναίκες κρατούμενες βιάζονταν συστηματικά. Μετά τη χούντα δεν έγιναν καταγγελίες για να προστατευτούν τα θύματα, από τα κοινωνικά κουτσομπολιά και την απαξίωση.
Αλλά και οι μαρτυρίες των αντρών ήταν εξίσου σοκαριστικές. Κάποιοι κατήγγειλαν ότι βιάστηκαν από φρουρούς, άλλοι ότι υπέστησαν κάθε λογής βαναυσότητα στα γεννητικά τους όργανα. Η σεξουαλική επίθεση και ταπείνωση είναι μια διαχρονική τακτική σαδιστικής ανάκρισης.
Τα βασανιστήρια ήταν γνωστά ήδη από τον πρώτο χρόνο της επιβολής του καθεστώτος.
Με την πτώση της Χούντας, ακούστηκαν κι επίσημα στις δικαστικές αίθουσες. Ωστόσο, εν τέλει, η πλειοψηφία των βασανιστών που κάθισε στο ειδώλιο, έπεσε στα μαλακά.
Τα θύματα έφεραν τις ψυχολογικές και σωματικές συνέπειες σχεδόν για όλη τους τη ζωή. Ειδικά μετά από μερικές δεκαετίες το σώμα αντιδρούσε άσχημα, όταν η φυσική προστασία της νεότητας υποχωρούσε. Η Ελλάδα καταδικάστηκε από το συμβούλιο της Ευρώπης αλλά η χούντα δεν άλλαξε τακτική. Στρατιωτικοί και αστυνομία με κυνισμό ακολουθούσαν βάναυσες ανακριτικές μεθόδους για να εδραιώσουν την εξουσία των συνταγματαρχών. Όπως και στη λατινική Αμερική, ισχύς τους ήταν ο φόβος το λαού.
Φωτογραφίες © Μηχανή του Χρόνου