Το αντικείμενο στα αρχαία ελληνικά - Θεωρία και ασκήσεις

ΘΕΩΡΙΑ

Τα μεταβατικά ρήματα δέχονται ως συμπλήρωμα της ρηματικής σημασίας τους μια πλάγια πτώση, η οποία δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο μεταβαίνει ή αναφέρεται η ενέργεια του ρήματος.

Το αντικείμενο του ρήματος είναι κανονικά όνομα ουσιαστικό, αλλά και οτιδήποτε ισοδυναμεί με ουσιαστικό, όπως αντωνυμίες, ουσιαστικοποιημένα επίθετα και μετοχές, δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.

Τα μεταβατικά ρήματα, ανάλογα με τον αριθμό των αντικειμένων τους, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

(α) μονόπτωτα, που η σημασία τους συμπληρώνεται με ένα αντικείμενο σε μία από τις τρεις πλάγιες πτώσεις: γενική, δοτική ή αιτιατική.

(β) δίπτωτα, που η σημασία τους συμπληρώνεται με δύο αντικείμενα σε πλάγιες πτώσεις: δύο αιτιατικές, αιτιατική και γενική, αιτιατική και δοτική, γενική και δοτική. Τα δύο αντικείμενα των δίπτωτων ρημάτων διακρίνονται σε άμεσο και έμμεσο: άμεσο είναι το αντικείμενο σε αιτιατική, ενώ έμμεσο εκείνο σε γενική ή δοτική· όταν και τα δύο αντικείμενα είναι σε αιτιατική, τότε άμεσο είναι αυτό που δηλώνει πρόσωπο· τέλος στην περίπτωση δύο αντικειμένων σε γενική και δοτική, άμεσο είναι το αντικείμενο σε γενική.

Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και το απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος ισοδυναμούν με αιτιατική πτώση.

ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ

Ι. Με γενική

Με γενική συντάσσονται οι ακόλουθες κατηγορίες ρημάτων, οι οποίες σε σημαντικό βαθμό αντιστοιχούν ως προς τη σημασία τους με τα ουσιαστικά και επίθετα που συντάσσονται με γενική αντικειμενική. Ειδικότερα, με γενική συντάσσονται ρήματα που δηλώνουν:

Μνήμη και λήθη: μέμνημαι, ἐπιλανθάνομαι, ἀμνημονῶ κ.ά.

ΛΥΣ 18.18 ἔτι γὰρ ἐμέμνησθε τῶν γεγενημένων συμφορῶν || γιατί ακόμα διατηρούσατε στη μνήμη σας τις συμφορές που είχαν συμβεί.

ΞΕΝ Ελλ 4.2.3 εὖ ἐπίστασθε […] ὅτι οὐ μὴ ἐπιλάθωμαι ὑμῶν || να ξέρετε καλά […] ότι σίγουρα δεν θα σας ξεχάσω.

ΞΕΝ Αγ 2.13 ὅμως οὐκ ἐπελάθετο τοῦ θείου || ωστόσο δεν ξέχασε το θεό.

ΙΣΟΚΡ 4.75 οὐ μὴν οὐδὲ τῶν πρὸ τοῦ πολέμου τούτου γενομένων καὶ δυναστευσάντων ἐν ἑκατέρᾳ τοῖν πολέοιν δίκαιον ἀμνημονεῖν || δεν είναι όμως σωστό να ξεχνούμε κι αυτούς που έζησαν πριν από αυτόν τον πόλεμο και κατείχαν την εξουσία στην καθεμιά από αυτές τις δύο πόλεις.

Φροντίδα, επιμέλεια, φειδώ και τα αντίθετα: φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, κήδομαι, προνοῶ, ἀμελῶ, φείδομαι, ἀφειδῶ, ὀλιγωρῶ, μέλει τινί κ.ά.

ΙΣΟΚΡ 8.93 πλὴν εἴ τις […] μήθ’ ἱερῶν μήτε γονέων μήτε παίδων μήτ’ ἄλλου μηδενὸς φροντίζει πλὴν τοῦ χρόνου μόνον τοῦ καθ’ ἑαυτόν || εκτός αν κάποιος […] δεν ενδιαφέρεται ούτε για θρησκεία ούτε για γονείς ούτε για παιδιά ούτε για τίποτε άλλο, παρά μόνο για το άτομό του.

ΛΥΣ 25.1 ἀμελοῦντες τῶν οἰκείων τῶν ἀλλοτρίων ἐπιμέλονται || παραμελούν τα προσωπικά τους ζητήματα και φροντίζουν για τις υποθέσεις των άλλων.

ΙΣΟΚΡ 2.21 κήδου τῶν οἴκων τῶν πολιτικῶν || να φροντίζεις για τις ιδιωτικές υποθέσεις των υπηκόων σου.

ΔΗΜ πρ 43.2 εἰ μὴ προνοήσεσθε τῶν πραγμάτων || αν δεν νοιαστείτε εκ των προτέρων τις υποθέσεις σας.

ΠΛ Συμπ 216a ἐμαυτοῦ μὲν ἀμελῶ || δεν φροντίζω για τον εαυτό μου.

ΞΕΝ Αγ 7.1 οὐ χρημάτων ἐφείδετο || δεν λογάριαζε τα χρήματα.

ΙΣΟΚΡ 4.76 οὐ γὰρ ὠλιγώρουν τῶν κοινῶν || δεν έδειχναν αδιαφορία για τα δημόσια πράγματα.

ΙΣΟΚΡ 10.6 οὐδενὸς αὐτοῖς ἄλλου μέλει πλὴν τοῦ χρηματίζεσθαι || αυτούς τίποτ' άλλο δεν τους νοιάζει εκτός από το να κερδίζουν χρήματα.

Επιτυχία, αποτυχία, απόπειρα, δοκιμή, απόκτηση: τυγχάνω, ἐπιτυγχάνω, στοχάζομαι, ἐξικνοῦμαι, πειρῶ, πειρῶμαι, ἀποτυγχάνω, ψεύδομαι, σφάλλω, ἁμαρτάνω, ἐπιλαμβάνομαι κ.ά.

ΞΕΝ Αγ 1.6 Ἀγησίλαος τοίνυν ἔτι μὲν νέος ὢν ἔτυχε τῆς βασιλείας || ο Αγησίλαος όντας ακόμη νέος ανέλαβε τη βασιλεία.

ΞΕΝ Ελλ 4.5.6 ἐρησόμενοι τί ἂν ποιοῦντες εἰρήνης τύχοιεν || για να ρωτήσουν τι θα έπρεπε να κάνουν για να πετύχουν ειρήνη.

ΔΗΜ 48.3 ἐὰν δ’ ἄρα μὴ ἐπιτυγχάνητε τούτου || αν όμως δεν μπορέσετε να το πετύχετε αυτό.

ΑΡΙΣΤ Πολ 1252a4 πᾶσαι μὲν ἀγαθοῦ τινος στοχάζονται || όλες (οι κοινωνίες) έχουν για στόχο τους κάποιο αγαθό.

ΙΣΟΚΡ 1.24 μήτε μετὰ βλάβης πειρῶ τῶν φίλων || ούτε να δοκιμάζεις τους φίλους, με κίνδυνο από τη δοκιμή αυτή να προκύψει βλάβη.

ΑΡΙΣΤ ΗΝικ 1106b32 ῥᾴδιον μὲν τὸ ἀποτυχεῖν τοῦ σκοποῦ, χαλεπὸν δὲ τὸ ἐπιτυχεῖν || είναι εύκολο να αποτύχει κανείς στον στόχο του, ενώ είναι δύσκολο να τον πετύχει.

ΞΕΝ Ελλ 7.5.24 οὐκ ἐψεύσθη τῆς ἐλπίδος || οι ελπίδες του δεν διαψεύστηκαν.

ΘΟΥΚ 1.33.3 γνώμης ἁμαρτάνει σφάλλει στην κρίση του.

ΛΥΣ 12.98 εἰ δὲ ἐδυστυχήσατε καὶ τούτων ἡμάρτετε || αν όμως αποτυχαίνατε και αστοχούσατε στις προσπάθειές σας αυτές.

ΠΛ Θεαιτ 184c ἀνάγκη ἐπιλαβέσθαι τῆς ἀποκρίσεως ἣν ἀποκρίνῃ || είναι αναγκαίο να εξετάσουμε την απάντηση που έδωσες.

Εξουσία: ἄρχω, κρατῶ, ἡγοῦμαι, ναυαρχῶ, δεσπόζω, τυραννῶ, βασιλεύω, ἡγεμονεύω, προΐσταμαι, στρατηγῶ κ.ά.

ΔΗΜ 9.47 θαλάττης μὲν ἦρχον καὶ γῆς ἁπάσης || κυριαρχούσαν σε όλη τη θάλασσα και την ξηρά.

ΞΕΝ Ιερ 2.17 ἐπίσταταί τε ὅτι μειόνων ἄρξει || γνωρίζει επίσης ότι θα εξουσιάζει λιγότερους.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.5.44 ὅπῃ γὰρ ἂν πορευώμεθα, κρατοῦμεν τῆς χώρας || γιατί όπου πηγαίνουμε, γινόμαστε κύριοι της χώρας.

ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 13.4 ἡγεῖτο δ’ αὐτῶν Λυκοῦργος || αρχηγός τους ήταν ο Λυκούργος.

ΘΟΥΚ 1.126.3 ὃς (= Θεαγένης) κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ἐτυράννει Μεγάρων || ο οποίος (Θεαγένης) εκείνον τον καιρό ήταν τύραννος των Μεγάρων.

ΙΣΟΚΡ 5.154 φημὶ γὰρ χρῆναί σε τοὺς μὲν Ἕλληνας εὐεργετεῖν, Μακεδόνων δὲ βασιλεύειν, τῶν δὲ βαρβάρων ὡς πλείστων ἄρχειν || λέω, λοιπόν, ότι έχεις υποχρέωση να ευεργετείς τους Έλληνες, να είσαι βασιλιάς των Μακεδόνων και να υποτάξεις στην εξουσία σου όσο το δυνατόν περισσοτέρους βαρβάρους.

ΘΟΥΚ 1.45.2 ἐστρατήγει δὲ αὐτῶν Λακεδαιμόνιός τε ὁ Κίμωνος || στρατηγός τους ήταν ο Λακεδαιμόνιος ο γιος του Κίμωνα.

Σύγκριση, διαφορά, υπεροχή: πλεονεκτῶ, μειονεκτῶ, ὑπερτερῶ, ὑστερῶ, ὑπερέχω, προέχω, ὑστερίζω, ἡττῶμαι, ὑπολείπομαι, περιγίγνομαι, περίειμι, διαφέρω, προτιμῶ κ.ά.

ΞΕΝ ΚΑναβ 5.8.13 αὐτοὶ δὲ λιπόντες τὰς τάξεις προθέοντες ἁρπάζειν ἤθελον καὶ ὑμῶν πλεονεκτεῖν || ενώ οι ίδιοι εγκαταλείποντας την θέση τους και τρέχοντας μπροστά, ήθελαν να αρπάζουν και να έχουν περισσότερα λάφυρα από σας.

ΞΕΝ Ιερ 3.6 μειονεκτοῦσιν οἱ τύραννοι πάντων μάλιστα || οι τύραννοι βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση σε σχέση με όλους.

ΞΕΝ Ελλ 7.1.4 καὶ μὴν ἐμπειρίᾳ γε πολὺ προέχετε τῶν ἄλλων περὶ τὰ ναυτικά || πράγματι ως προς την εμπειρία στα θέματα του ναυτικού υπερτερείτε πολύ απέναντι σε όλους τους άλλους.

ΔΗΜ 25.24 μετὰ γὰρ τούτων (= τῶν νόμων) οἱ χρηστοὶ τῶν πονηρῶν περίεισιν || γιατί χάρη σε αυτούς (δηλ. τους νόμους) οι ενάρετοι υπερισχύουν των φαύλων.

ΙΣΟΚΡ 15.293 καὶ γὰρ αὐτοὶ προέχετε καὶ διαφέρετε τῶν ἄλλων […] τῷ καὶ πρὸς τὴν φρόνησιν καὶ πρὸς τοὺς λόγους ἄμεινον πεπαιδεῦσθαι τῶν ἄλλων || διότι εσείς υπερέχετε και διαφέρετε από τους άλλους […] κατά το ότι έχετε μορφωθεί στη φρόνηση και τους λόγους καλύτερα από τους άλλους.

ΑΡΙΣΤ Πολ 1281b20 τί διαφέρουσιν ἔνιοι τῶν θηρίων; || σε τι διαφέρουν κάποιοι από τα ζώα;

Απόλαυση, αφθονία, έλλειψη, απαλλαγή, χωρισμό ή απομάκρυνση: ἀπολαύω, γέμω, εὐπορῶ, δέω, δέομαι, ἀπαλλάττομαι, χωρίζομαι, ἀπορῶ, ἀπέχω, ἀπέχομαι, διέχω κ.ά.

ΙΣΟΚΡ 5.34 τῶν ὑπαρχόντων ἀγαθῶν ἀπολαύουσι || απολαμβάνουν τα αγαθά που κατέχουν.

ΑΡΙΣΤ ΗΝικ 1166b25 μεταμελείας γὰρ οἱ φαῦλοι γέμουσιν || γιατί οι πονηροί είναι πλημμυρισμένοι από μετάνοια.

ΙΣΟΚΡ 7.51 οὐ δικῶν οὐδ’ ἐγκλημάτων οὐδ’ εἰσφορῶν οὐδὲ πενίας οὐδὲ πολέμων ἡ πόλις ἔγεμεν || η πόλη δεν κατακλυζόταν ούτε από δίκες ούτε από κατηγορίες ούτε από φόρους ούτε από φτώχεια ούτε από πολέμους.

ΛΥΣ 19.25 πολλῶν γὰρ ἀγαθῶν καὶ ἄλλων χρημάτων εὐπορήσειν || θα εξοικονομήσει πολλά αγαθά και χρήματα.

ΛΥΣ 24.1 oὐ πολλοῦ δέω χάριν ἔχειν, ὦ βουλή, τῷ κατηγόρῳ || δεν απέχω πολύ, κύριοι βουλευτές, από το να χρωστώ ευγνωμοσύνη στον κατήγορό μου.

ΞΕΝ Απομν 2.6.1 εἰ δεοίμεθα φίλου ἀγαθοῦ || αν είχαμε ανάγκη ενός καλού φίλου.

ΞΕΝ Απομν 2.9.6 πάντ’ ἐποίει ὥστε ἀπαλλαγῆναι τοῦ Ἀρχεδήμου || έκανε τα πάντα για να απαλλαγεί από τον Αρχέδημο.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.2.32 σάφ᾽ ἴσθι, ἔφη, ὅτι τοῦ μὲν φόβου ἀπαλλάξονται ὃς αὐτοῖς ἐνεγένετο || να ξέρει καλά, είπε, ότι θα απαλλαγούν από τον φόβο που τους έχει κυριεύσει.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 6.4.19 σὺν γὰρ θεοῖς οὐδενὸς ἀπορήσομεν || γιατί, με τη βοήθεια των θεών, δε θα μας λείψει τίποτε.

ΘΟΥΚ 4.104.4 ἔστι δὲ ἡ νῆσος (=ἡ Θάσος) Παρίων ἀποικία, ἀπέχουσα τῆς Ἀμφιπόλεως ἡμίσεος ἡμέρας μάλιστα πλοῦν || το νησί αυτό (η Θάσος) είναι αποικία της Πάρου κι απέχει από την Αμφίπολη το πολύ μισής μέρας ταξίδι με το πλοίο.

Επαφή: ἅπτομαι, λαμβάνομαι, ἔχομαι, ψαύω, θιγγάνω, συλλαμβάνομαι, ἀντιλαμβάνομαι κ.ά.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.6.25 εὖ γὰρ ἴσθι ὅτι […] οἱ αὐτοὶ πόνοι οὐχ ὁμοίως ἅπτονται ἄρχοντός τε ἀνδρὸς καὶ ἰδιώτου || γιατί να είσαι βέβαιος πως οι ίδιοι κόποι δε βαρύνουν εξίσου τον άρχοντα και τον υπήκοο.

ΠΛ Πρωτ 324d τοὺς αὑτῶν ὑεῖς διδάσκουσιν ἃ διδασκάλων ἔχεται || μορφώνουν τα παιδιά τους σε όσα εξαρτώνται από δασκάλους.

ΣΟΦ Φιλ 1255 χεῖρα δεξιὰν ὁρᾷς κώπης ἐπιψαύουσαν; || το χέρι μου το βλέπεις πού 'χει αρπάξει τη λαβή του ξίφους;

ΞΕΝ ΚΠαιδ 6.4.9 Ἀβραδάτας […] θιγὼν αὐτῆς τῆς κεφαλῆς || ο Αβραδάτας […] αφού άγγιξε το κεφάλι της.

ΘΟΥΚ 2.61.4 χρεὼν […] τοῦ κοινοῦ τῆς σωτηρίας ἀντιλαμβάνεσθαι || έχετε χρέος να καταπιαστείτε με τη σωτηρία της πόλης.

Συμμετοχής, μετάδοσης, κοινωνίας, διεκδίκησης, σφετερισμού: μετέχω, μεταλαγχάνω, μεταλαμβάνω, κοινωνῶ, συμμετέχω, μέτεστί τινι κ.ά.

ΞΕΝ Απομν 4.3.14 (ἡ ψυχὴ) τοῦ θείου μετέχει || (η ψυχή) έχει μερίδιο στη θεϊκή φύση.

ΑΡΙΣΤ Πολ 1280a5 τῆς δὲ ἐλευθερίας μετέχουσι πάντες || όλοι όμως έχουν τα δικαιώματα του ελεύθερου πολίτη.

ΞΕΝ Ελλ 3.5.2 Ἀθηναῖοι δὲ καὶ οὐ μεταλαβόντες τούτου τοῦ χρυσίου ὅμως πρόθυμοι ἦσαν εἰς τὸν πόλεμον || οι Αθηναίοι, αν και δεν πήραν μερίδιο από αυτά τα (περσικά) χρήματα, ήταν πρόθυμοι να πολεμήσουν (ενάντια στους Σπαρτιάτες).

ΙΣΟΚΡ 4.167 ἵν’ οἱ τῶν συμφορῶν κοινωνήσαντες οὗτοι καὶ τῶν ἀγαθῶν ἀπολαύσωσιν || για να απολαύσουν και τα αγαθά αυτοί που συμμετείχαν στις συμφορές.

ΙΣΟΚΡ 5.131 τῶν μὲν γὰρ εἰρημένων οὐδεὶς κεκοινώνηκε τῶν δ᾽ ὠφελειῶν τῶν κατεργασθησομένων οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ οἰήσεται μεθέξειν || γιατί αυτά που έχω πει κανένας δεν τα συμμερίστηκε ως τώρα τις ωφέλειες όμως που θα προκύψουν από αυτά, όλοι υπολογίζουν πως θα τις καρπωθούν.

ΔΗΜ 20.141 καὶ οὐχ, ὅτι τῇ φύσει τούτων ὀλίγοις μέτεστιν, ἐφθονήσατε τοῖς ἔχουσιν || και δεν φανήκατε φθονεροί απέναντι σε αυτούς που έχουν (τις μέγιστες τιμές από τους γυμνικούς αγώνες), επειδή εκ φύσεως λίγοι έχουν μερίδιο σε αυτές.

Αίσθηση ή αντίληψη: ἀκούω, ἀκροῶμαι, αἰσθάνομαι, πυνθάνομαι, ὀσφραίνομαι, ὄζω, συνίημι, ἀποδέχομαι κ.ά.

ΛΥΣ 19.24 τῶν μὲν μαρτύρων ἀκούετε || ακούτε τους μάρτυρες.

ΠΛ Ευθυδ 304d ὦ Κρίτων, ἔφη, οὐδὲν ἀκροᾷ τῶνδε τῶν σοφῶν; || Κρίτωνα, είπε, δεν ακούς καθόλου αυτούς τους σοφούς;

ΞΕΝ Απομν 4.4.13 οὐ γὰρ αἰσθάνομαί σου || δεν σε καταλαβαίνω.

ΔΗΜ 21.85 ὡς ἐγὼ τῶν παραγενομένων τινὸς ἐπυνθανόμην || όπως εγώ πληροφορήθηκα από κάποιον από τους παρευρισκομένους.

ΞΕΝ Απομν 2.1.24 σκοπούμενος […] τί ἂν ἰδὼν ἢ ἀκούσας τερφθείης ἢ τίνων ὀσφραινόμενος ἢ ἁπτόμενος || εξετάζοντας […] ποιο θέαμα ή ακρόαμα ή ποιών πραγμάτων η όσφρηση ή αφή θα σου προκαλούσε να σου προκαλέσει ευχαρίστηση.

ΠΛ Πολ 358e ἐπειδὰν ἀλλήλους ἀδικῶσί τε καὶ ἀδικῶνται καὶ ἀμφοτέρων γεύωνται || όταν οι άνθρωποι αδικούν ο ένας τον άλλον και αδικούνται και δοκιμάζουν και τις δύο αυτές καταστάσεις.

Εφετικά: ἐφίεμαι, ἐπιθυμῶ, ὀρέγομαι, διψῶ, πεινῶ, ἐρῶ κ.ά.

ΑΡΙΣΤ ΗΝικ 1155a25 ταύτης (= τῆς ὁμονοίας) δὲ μάλιστ’ ἐφίενται || κι αυτήν (την ομόνοια) αποζητούν όσο μπορούν περισσότερο.

ΞΕΝ Απομν 2.6.3 πολλῶν δὲ χρημάτων ἐπιθυμεῖ || επιθυμεί πολλά χρήματα.

ΑΡΙΣΤ Ρητ 1389a12 ὑπεροχῆς γὰρ ἐπιθυμεῖ ἡ νεότης || γιατί τα νιάτα επιθυμούν την υπεροχή.

ΞΕΝ Οικ 13.9 πεινῶσι γὰρ τοῦ ἐπαίνου || γιατί επιζητούν τον έπαινο.

Έναρξη ή λήξη: ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, παύομαι, ἐπέχω κ.ά.

ΘΟΥΚ 2.12.3 ἥδε ἡ ἡμέρα τοῖς Ἕλλησι μεγάλων κακῶν ἄρξει || η μέρα τούτη θα γίνει αρχή μεγάλων συμφορών για τους Έλληνες.

ΘΟΥΚ 1.53.4 οὔτε ἄρχομεν πολέμου, ὦ ἄνδρες Πελοποννήσιοι, οὔτε τὰς σπονδὰς λύομεν || ούτε πόλεμο αρχίζουμε, Πελοποννήσιοι, ούτε τη συνθήκη παραβιάζουμε.

ΞΕΝ ΚΑναβ 3.2.8 τοῦ λόγου δὲ ἤρχετο ὧδε || κι άρχισε τον λόγο του ως εξής.

ΛΥΣ 2.74 πῶς δ’ αὐτοὺς χρὴ λῆξαι τῆς λύπης; || με ποιο τρόπο άραγε πρέπει αυτοί (= οι γονείς των νεκρών) να καταπαύσουν το πένθος τους;

ΞΕΝ Αγ 1.37 ἐπεὶ Ἀθηναῖοι τῆς ἀρχῆς ἔληξαν || όταν οι Αθηναίοι έχασαν την ηγεμονία.

ΘΟΥΚ 3.74.3 παυσάμενοι τῆς μάχης || αφού σταμάτησαν τη μάχη.

Σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, κατά, πρό, ὑπέρ.

ΛΥΣ 13.96 Ἀγοράτου δὲ ἀπεψηφίσαντο || τον Αγόρατο όμως τον αθώωσαν.

ΙΣΟΚΡ 1.27 καταφρόνει τῶν περὶ τὸν πλοῦτον σπουδαζόντων || να καταφρονείς εκείνους, οι οποίοι με ζήλο επιδιώκουν να αποκτήσουν πλούτη.

ΞΕΝ Απομν 3.5.15 οὐ μόνον αὐτοὶ εὐεξίας ἀμελοῦσιν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐπιμελομένων καταγελῶσι || όχι μόνο οι ίδιοι παραμελούν την καλή σωματική κτάσταση, αλλά και περιγελούν εκείνους που νοιάζονται γι’ αυτήν.

ΞΕΝ Ελλ 2.3.12 καὶ ἥ τε βουλὴ ἡδέως αὐτῶν κατεψηφίζετο || και η Βουλή ευχαρίστως τους καταδίκαζε.

ΠΛ Πολ 514b-c ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου || φαντάσου ακόμη ότι κατά μήκος σ’ αυτό το τειχάκι κάποιοι άνθρωποι μεταφέρουν κάθε λογής κατασκευάσματα που εξέχουν από το τειχάκι.

ΙΙ. Με δοτική

Με δοτική συντάσσονται οι ακόλουθες κατηγορίες ρημάτων, οι οποίες σε σημαντικό βαθμό αντιστοιχούν ως προς τη σημασία τους με τα ουσιαστικά και επίθετα που συντάσσονται με δοτική αντικειμενική. Ειδικότερα, με δοτική συντάσσονται ρήματα που δηλώνουν:

Φιλική ή εχθρική διάθεση: εὐνοῶ, χαρίζομαι, ἀρέσκω, βοηθῶ, ἀρήγω, ἐπικουρῶ, ἀμύνω, λυσιτελῶ, συναγωνίζομαι, φθονῶ, ἐπιβουλεύω, μάχομαι, πολεμῶ, διαφέρομαι, χαλεπαίνω, ἐναντιοῦμαι, ὀργίζομαι, ἐπιτιμῶ, ἐγκαλῶ, μέμφομαι κ.ά.

ΞΕΝ ΚΑναβ 7.1.25 ἢν δὲ τῷ θυμῷ χαριζώμεθα || αν ενδώσουμε στον θυμό μας / αν παρασυρθούμε από τον θυμό μας.

ΔΗΜ πρ 1.1 εἰ μὲν ἤρεσκέ τί μοι τῶν ῥηθέντων || και αν με ικανοποιούσε κάτι από όσα ειπώθηκαν.

ΑΝΤΙΦ 5.80 ὑμεῖς οὖν ἐμοί τε βοηθεῖτε καὶ τῷ δικαίῳ || εσείς, λοιπόν, υπερασπιστείτε κι εμένα και το δίκαιο.

ΛΥΣ 10.32 καὶ ἐμοὶ καὶ τῷ πατρὶ βοηθήσατε καὶ τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις || υπερασπιστείτε και εμένα και τον πατέρα μου και τους ισχύοντες νόμους.

ΛΥΣ 25.25 ἃ μὲν οὗτοι συμβουλεύουσιν, οὐδεπώποτε ὑμῖν ἐλυσιτέλησεν || οι συμβουλές που σας δίνουν αυτοί, ποτέ ώς τώρα δεν σας ωφέλησαν.

ΔΗΜ 35.40 ἐγὼ δὲ […]οὐδενὶ πώποτε ἐφθόνησα || εγώ όμως κανέναν ποτέ ώς τώρα δεν φθόνησα ούτε τον κατηγόρησα.

ΙΣΟΚΡ 8.13 τοῖς μὲν τοιούτοις (συμβούλοις) ἀπιστεῖτε καὶ φθονεῖτε || τους τέτοιου είδους (συμβούλους) δεν τους εμπιστεύεστε και τους φθονείτε.

ΙΣΟΚΡ 4.155 ποῖον δὲ χρόνον διαλελοίπασιν ἐπιβουλεύοντες τοῖς Ἕλλησιν; || και πότε σταμάτησαν (οι Πέρσες) να σχεδιάζουν συμφορές για τους Έλληνες;

ΛΥΣ 14.15 χρὴ […] πᾶσι φανερὸν ποιεῖν ὅτι Ἀθηναίων οἱ μὴ βουλόμενοι τοῖς πολεμίοις μάχεσθαι ὑφ’ ὑμῶν κακῶς πείσονται || πρέπει να κάνετε φανερό σε όλους ότι όσοι Αθηναίοι δεν θέλουν να πολεμήσουν εναντίον των εχθρών, θα τιμωρηθούν από εσάς.

ΔΗΜ 8.39 τοῦτο παρ᾽ ὑμῖν αὐτοῖς (χρὴ) βεβαίως γνῶναι, ὅτι τῇ πόλει Φίλιππος πολεμεῖ καὶ τὴν εἰρήνην λέλυκεν || πρέπει να συνειδητοποιήσετε το εξής, ότι ο Φίλιππος πολεμάει ενάντια στην πόλη μας και έχει παραβιάσει τη συνθήκη.

ΠΛ Απολ 41d τοῖς καταψηφισαμένοις μου καὶ καὶ τοῖς κατηγόροις οὐ πάνυ χαλεπαίνω || δεν αγανακτώ με αυτούς που ψήφισαν εναντίον μου και με τους κατηγόρους.

ΛΥΣ 25.1 ὑμῖν μὲν πολλὴν συγγνώμην ἔχω […] ὁμοίως ἅπασιν ὀργίζεσθαι τοῖς ἐν ἄστει μείνασι || σας κατανοώ απόλυτα […] που οργίζεσθαι εξίσου με όλους όσους έμειναν τότε στην πόλη.

ΑΙΣΧΙΝ 1.169 ἐπετίμησα δ’ ἐν τῷ βουλευτηρίῳ Δημοσθένει … || και κατηγόρησα στη βουλή τον Δημοσθένη…

ΛΥΣ 19.55 οὔτε τῶν πολιτῶν οὐδείς μοι ἐνεκάλεσεν || ούτε ποτέ κάποιος πολίτης έκανε καταγγελία εναντίον μου.

Ευπείθεια, υποταγή, ακολουθία, διαδοχή, προσέγγιση, συμμαχία, συμφιλίωση, επικοινωνία: πείθομαι, πιστεύω, πέποιθα, θαρρῶ, ἀπειθῶ, δουλεύω, ὑπακούω, ὑπηρετῶ, ὑπουργῶ, ἕπομαι, ἀκολουθῶ, πελάζω, ὁμιλῶ, χρῶμαι, εἴκω, ὑπείκω, διάκειμαι κ.ά.

ΞΕΝ Απομν 4.4.15 οἱ πολῖται τοῖς νόμοις πείθονται || οι πολίτες υπακούν στους νόμους.

ΛΥΣ 24.14 μᾶλλον πιστεύετε τοῖς ὑμετέροις αὐτῶν ὀφθαλμοῖς ἢ τοῖς τούτου λόγοις || έχετε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα μάτια σας παρά στα λόγια αυτού (= του κατήγορου).

ΑΡΙΣΤ Ρητ 1390a15 δουλεύουσι τῷ κέρδει || είναι δούλοι του κέρδους (οι ηλικιωμένοι).

ΞΕΝ ΚΑναβ 1.4.13 ἕψονται Κύρῳ || θα ακολουθήσουν τον Κύρον.

ΙΣΟΚΡ 12.31 (πεπαιδευμένους καλῶ) τοὺς πρεπόντως καὶ δικαίως ὁμιλοῦντας τοῖς ἀεὶ πλησιάζουσι || (μορφωμένους αποκαλώ) εκείνους που συναναστρέφονται με αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη τους εκάστοτε φίλους τους.

ΙΣΟΚΡ 8.52 τοιούτοις χρώμεθα συμβούλοις ὧν οὐκ ἔστιν ὅστις οὐκ ἂν καταφρονήσειεν || έχουμε τέτοιους συμβούλους, που οι πάντες θα τους περιφρονούσαν.

ΘΟΥΚ 2.64.3 γνῶτε δὲ ὄνομα μέγιστον αὐτὴν ἔχουσαν ἐν ἅπασιν ἀνθρώποις διὰ τὸ ταῖς ξυμφοραῖς μὴ εἴκειν || να γνωρίζετε όμως ότι η πόλη μας έχει σπουδαίο όνομα σε όλον τον κόσμον, επειδή ποτέ δεν υπέκυψε στις συμφορές.

ΑΡΙΣΤ Ρητ 1389b30 ἐναντίως γὰρ διάκεινται (οἱ πρεσβύτεροι) τοῖς νέοις || γιατί η γενικότερη κατάστασή (των ηλικιωμένων) είναι αντίθετη προς την κατάσταση των νέων.

Πρέπει, ταιριάζει: πρέπει, ἁρμόττει, προσήκει κ.ά.

ΞΕΝ ΚΑναβ 1.9.6 ἐπεὶ δὲ τῇ ἡλικίᾳ ἔπρεπε, καὶ φιλοθηρότατος ἦν καὶ πρὸς τὰ θηρία μέντοι φιλοκινδυνότατος || κι όταν πια ήταν ταιριαστό για την ηλικία του, τότε και ενθουσιώδης κυνηγός ήταν και πολύ ριψοκίνδυνος απέναντι στα άγρια θηρία.

ΠΛ Φαιδ 114d τὸ μὲν οὖν ταῦτα διισχυρίσασθαι οὕτως ἔχειν ὡς ἐγὼ διελήλυθα, οὐ πρέπει νοῦν ἔχοντι ἀνδρί || βέβαια, το να ισχυριστώ κατηγορηματικά, ότι αυτά (δηλ. η μεταθανάτια τύχη της ψυχής) είναι έτσι ακριβώς όπως εγώ τα παρουσίασα, δεν αρμόζει σε συνετό άνθρωπο.

ΑΡΙΣΤ Πολ 1338b3 τὸ δὲ ζητεῖν πανταχοῦ τὸ χρήσιμον ἥκιστα ἁρμόττει τοῖς μεγαλοψύχοις καὶ τοῖς ἐλευθερίοις || το να ζητά κανείς παντού το χρήσιμο ελάχιστα ταιριάζει στους μεγαλόψυχους κι ελεύθερους ανθρώπους.

Ομοιότητα, ισότητα, ταυτότητα, συμφωνία και τα αντίθετα: ἰσοῦμαι, ὁμοιάζω, ἔοικα, ὁμοιοῦμαι, συμφωνῶ, ὁμολογῶ κ.ά.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.1.13 ἀλλὰ φιλοσόφῳ μὲν ἔοικας, ὦ νεανίσκε || αλλά εσύ, νεαρέ μου, μοιάζεις με φιλόσοφο.

ΙΣΟΚΡ 2.31 τὸ τῆς πόλεως ὅλης ἦθος ὁμοιοῦται τοῖς ἄρχουσιν || ο χαρακτήρας ολοκλήρης της πόλης εξομοιώνεται με τον χαρακτήρα των αρχόντων.

ΙΣΟΚΡ 5.87 ἔσχε γὰρ (Ἀγησίλαος) διττὰς ἐπιθυμίας, καλὰς μὲν ἀμφοτέρας, οὐ συμφωνούσας δ’ ἀλλήλαις οὐδ’ ἅμα πράττεσθαι δυναμένας || γιατί (ο Αγησίλαος) είχε δύο επιθυμίες, που ήταν και οι δύο καλές, αλλά δεν συμφωνούσαν μεταξύ τους, και δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθούν συγχρόνως.

Σύνθετα με τις προθέσεις ἐν, σύν, ὑπό, ἐπί, παρά, περί, πρὸς και το επίρρημα ὁμοῦ: ἐμμένω, συνοικῶ, ὑπόκειμαι, ἐπιτίθεμαι, παραγίγνομαι, περιπίπτω, προσφέρομαι, ὁμολογῶ, ὁμονοῶ κ.ά.

ΞΕΝ Ελλ 2.4.43 τοῖς ὅρκοις ἐμμένει ὁ δῆμος || οι δημοκρατικοί μένουν σταθεροί στους όρκους.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 4.4.10 γυναιξὶ ταῖς αὐταῖς συνοικήσετε || θα ζείτε με τις ίδιες γυναίκες

ΘΟΥΚ 3.72.2 ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ || επιτίθενται κατά των δημοκρατικών

ΛΥΚΟΥΡ Λεωκ 79 μεγάλοις ἀτυχήμασι περιπίπτει || σε μεγάλες δυστυχίες περιπέπτει

ΙΣΟΚΡ 16.13 τοῖς τείχεσιν προσεβάλετε || κάνατε επιθέσεις εναντίον των τειχών

ΑΡΙΣΤ Πολ 1282b19 ὁμολογοῦσι τοῖς κατὰ φιλοσοφίαν λόγοις || συμφωνούν με τις φιλοσοφικές θεωρίες

ΑΡΙΣΤ ΗΝικ 1167b5 οὗτοι γὰρ καὶ ἑαυτοῖς ὁμονοοῦσι καὶ ἀλλήλοις || γιατί αυτοί ομονοούν και με τον ίδιο τον εαυτό τους και με τους συνανθρώπους τους

ΙΙΙ. Με αιτιατική

Η βασική λειτουργία της αιτιατική είναι να αποτελεί συμπλήρωμα της σημασίας του ρήματος, γι’ αυτό και είναι η βασική πτώση στην οποία τίθεται το άμεσο αντικείμενο. Με αιτιατική συντάσονται ρήματα που δηλώνουν:

(α) ενέργεια που επιδρά πάνω σε πρόσωπο ή πράγμα, το οποίο υφίσταται ανεξάρτητα από την ενέργεια του ρήματος και μεταβάλλει την κατάστασή του (εξωτερικό αντικείμενο), π.χ. ὁ ἥλιος θερμαίνει τὴν γῆν, ὁ βασιλεὺς ἔπεμψε κήρυκας.

(β) τη δημιουργία ενός πράγματος, που αποτέλεσμα της ρηματικής ενέργειας και δεν υπήρχε πριν από αυτήν (εσωτερικό αντικείμενο), π.χ. γράφω ἐπιστολήν, οἱ στρατιῶται ὤρυξαν τάφρον.

Ιδιαίτερη περίπτωση του εσωτερικού αντικειμένου είναι το σύστοιχο αντικείμενο, το οποίο δηλώνει το ίδιο το περιεχόμενο της ρηματικής ενέργειας, π.χ. νικῶ νίκην.

Με σύστοιχο αντικείμενο μπορεί να συντάσσεται οποιοδήποτε ρήμα, σε οποιαδήποτε διάθεση κι αν βρίσκεται. Συχνά το σύστοιχο αντικείμενο προσδιορίζεται από επιθετικό προσδιορισμό που εξειδικεύει τη σημασία του.

Το σύστοιχο αντικείμενο, επειδή δεν είναι αναγκαίο συμπλήρωμα του ρήματος, πολύ συχνά παραλείπεται και παραμένει μόνο ο επιθετικό προσδιορισμός, ο οποίος δηλώνει ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό του αντικειμένου.

Συνήθως όμως, μετά την παράλειψη του σύστοιχου αντικειμένου, ο ειθετικό προσδιορισμός που μένει στη θέση του, τίθεται σε ουδέτερο γένος, σπανιότερα ενικού και συνηθέστερα πληθυντικού αριθμού.

Το σύστοιχο αντικείμενο παραλείπεται επίσης και όταν συνοδεύεται από ετερόπτωτο προσδιορισμό π.χ. ἀγωνίζομαι δρόμον = ἀγωνίζομαι ἀγῶνα δρόμου, νικῶ ναυμαχίαν = νικῶ νίκην ναυμαχίας.

Με αυτόν τον τρόπο προέκυψαν μια σειρά από ιδιωματισμούς της αρχαίας ελληνικής όπως:

ἀγωνίζεσθαι στάδιον, δρόμον, πάλην κ.ά.,

νικᾶν μάχην, ναυμαχίαν, δρόμον, Ὀλύμπια, Πύθια κ.ά.,

δίκην διώκειν, εἰσιέναι, ἀγωνίζεσθαι, φεύγειν,

ὀφλισκάνειν δίκην, δίαιταν, αἰσχύνην, γέλωτα μωρίαν κ.ά.,

σπένδεσθαι ἀναίρεσιν νεκρῶν,

ἑστιᾶν γάμους,

ἀποκρίνεσθαι τὸ ἐρωτώμενον.

ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ

Ι. Με δύο αιτιατικές

Με δύο αιτιατικές, από τις οποίες άμεσο αντικείμενο είναι εκείνη ου δηλώνει πρόσωπο, συντάσσονται οι παρακάτω κατηγορίες ρημάτων:

Τα ρήματα αἰτῶ, ἐρωτῶ, εἰσπράττω, ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ, ἀφαιρῶ κ.τ.ό.

Τα ρήματα διδάσκω, ἀναμιμνῄσκω κ.τ.ό.

Τα ρήματα ἐνδύω, ἐκδύω.

Πολλά μεταβατικά ρήματα, όταν εκτός από το βασικό αντικείμενό τους σε αιτιατική, παίρνουν και δεύτερο σύστοιχο αντικείμενο. Τέτοια ρήματα είναι πολύ συχνά τα δρῶ, ποιῶ, ἐργάζομαι, ἀγορεύω, λέγω.

Με δύο αιτιατικές συντάσσονται και τα ρήματα ὀνομάζω, νομίζω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ, ποιῶ κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως η δεύτερη αιτιατική είναι κατηγορούμενο της πρώτης (κατηγορούμενο του αντικειμένου).

Το κατηγορούμενο στο αντικείμενο μπορεί να είναι και προληπτικό.

ΙΙ. Με αιτιατική και γενική

Με δύο αντικείμενα, το ένα σε αιτιατική (άμεσο) και το άλλο σε γενική (έμμεσο) συντάσσονται ρήματα που σημαίνουν:

Πλήρωση και κένωση: πληρῶ, γεμίζω, ἑστιῶ, κενῶ, εὐωχῶ κ.ά.

ΙΣΟΚΡ 8.79 πληροῦντες τούτων τὰς τριήρεις || αφού γέμιζαν με αυτούς τις τριήρεις.

ΘΟΥΚ 7.53.4 ὁλκάδα παλαιὰν κληματίδων καὶ δᾳδός γεμίσαντες || γέμισαν παλιό φορτηγό σκάφος με κλήματα και ξύλα.

Τα ρήματα ἀκούω, μανθάνω, πυνθάνομαι.

ΠΛ Πρωτ 318d ὁ Πρωταγόρας ἐμοῦ ταῦτα ἀκούσας || ο Πρωταγόρας αφού άκουσε από εμένα αυτά.

ΠΛ Μεν 93d ἢ ταῦτα οὐκ ἀκήκοας τῶν πρεσβυτέρων; || Ή μήπως δεν τα έχεις ακούσει αυτά από τους παλαιοτέρους;

ΞΕΝ Ελλ 2.2.13 ἐπεὶ […] ἐπύθοντο οἱ ἔφοροι αὐτῶν ἃ ἔλεγον || όταν […] έμαθαν απ' αυτούς (=τους πρέσβεις) οι έφοροι τις προτάσεις τους.

Τα ρήματα λαμβάνω, ἄγω, κωλύω, ἀποστερῶ, εἴργω, ἀπολύω, παύω.

ΑΝΔΟΚ 1.140 μηδὲ βούλεσθε τὴν πόλιν ἀποστερῆσαι ταύτης τῆς δόξης || μητε να θελήσετε να στερήσετε από την πόλη αυτή τη δόξα.

ΠΛ ΙππΕ 372c οὐδένα πώποτε ἀπεστέρησα χάριτος || ποτέ δεν αρνήθηκα να αναγνωρίσω την ευγνωμοσύνη μου σε κάποιον.

ΞΕΝ Ελλ 2.2.9 καὶ τὰ πλοῖα εἶργε τοῦ εἴσπλου || απέκλεισε την είσοδο του λιμανιού για τα εμπορικά πλοία.

ΙΣΟΚΡ 4.58 κἀκεῖνον τῆς ὕβρεως ἔπαυσαν || κι έβαλαν τέρμα στην αλαζονεία του.

Ρήματα σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, πρό:

ΙΣΟΚΡ 12.27 τὰ μαθήματα ταῦτα […] ἀποτρέπει γε τοὺς νεωτέρους πολλῶν ἄλλων ἁμαρτημάτων || τα μαθήματα αυτά […] αποτρέπουν τουλάχιστον τους νεότερους από πολλές άλλες παρεκτροπές.

ΞΕΝ Ελλ 7.1.29 ὡς ἀποκλείσοντες αὐτὸν τῆς ἐπ’ οἶκον ὁδοῦ || για να του αποκλείσουν το δρόμο του γυρισμού.

Ρήματα σύνθετα με την πρόθεση κατὰ και δικαστική σημασία: καταγιγνώσκω, καταψηφίζομαι, κατηγορῶ, καταβοῶ, καταψεύδομαι.

ΛΥΣ 14.17 εἰ αὐτοῦ μὲν ἐκείνου θάνατον κατέγνωτε || αν εκείνον τον καταδικάσατε σε θάνατο.

ΔΗΜ 18.275 ταῦτ’ ἐμοῦ κατηγορεῖ || για αυτά κατηγορεί εμένα.

ΛΥΣ 13.95 μηδαμῶς […]θάνατον ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν καταψηφίσησθε || σε καμιά περίπτωση […] μην καταδικάσετε σε θάνατο εκείνους τους άνδρες.

ΑΝΔΟΚ 1.8 ῥᾳδίως γνώσεσθ’ ἅ μου κατεψεύσαντο οἱ κατήγοροι || εύκολα θα αντιληφθείτε όσα ψευδώς μου καταλογίσουν οι κατήγοροι.

ΙΙΙ. Με αιτιατική και δοτική

Με δύο αντικείμενα, το ένα σε αιτιατική (άμεσο) και το άλλο σε δοτική (έμμεσο) συντάσσονται οι παρακάτω κατηγορίες ρημάτων:

Ρήματα με τη σημασία των λέγω, ὑπισχνοῦμαι, προστάττω, δείκνυμι, δίδωμι, φέρω, προσάγω, προσαρμόττω, ἀντιτάττω.

ΞΕΝ Ιερ 5.1 χαλεπὸν δ’ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων || θα σου πω και ένα άλλο δυσάρεστο πάθημα των τυράννων, Σιμωνίδη.

ΙΣΟΚΡ 14.45 ἤν τι παράσπονδον αὐτοῖς ἐκεῖνοι προστάττωσιν || εάν εκείνοι τους διατάσσουν κάτι αντίθετο προς τις συμφωνίες.

ΞΕΝ Οικ 2.15 εἰ […] δείξαιμί σοι πολὺ δεινοτέρους ἐμοῦ περὶ μουσικήν || αν […] σου υποδείκνυα κάποιους πολύ πιο ικανούς από μένα στη μουσική.

ΙΣΟΚΡ 2.35 τὸ μὲν γὰρ φιλοσοφεῖν τὰς ὁδούς σοι δείξει || γιατί η θεωρία θα σου δείξει τον δρόμο.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.2.12 προσάγουσι τῷ Κύρῳ τοὺς αἰχμαλώτους || οδήγησαν μπροστά στον Κύρο τους αιχμαλώτους.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 3.3.44 εὖ ἴστε ὅτι παραδώσετε ταῦτα πάντα τοῖς πολεμίοις || να ξέρετε καλά ότι όλα αυτά θα τα παραδώσετε στους εχθρούς.

ΛΥΣ 2.40 τὰς δ’ αὑτῶν ψυχὰς ὀλίγας οὔσας ἀντιτάξαντες τῷ πλήθει τῷ τῆς Ἀσίας || αφού αντέταξαν τις ψυχές τους, αν και ήταν λίγες, απέναντι στις ορδές των βαρβάρων της Ασίας.

Ρήματα που σημαίνουν εξίσωση, εξομοίωση, μείξη, συμφιλίωση: κεράννυμι, μείγνυμι, ὁμοιῶ, συναλλάττω κ.ά.

ΘΟΥΚ 1.24.6 δεόμενοι […]τούς τε φεύγοντας ξυναλλάξαι σφίσι || παρακαλώντας [τους Κερκυραίους …] να τους συμφιλιώσουν με τους εξόριστους.

ΙΣΟΚΡ 8.131 σκοποῦσιν […] ὅπως τοὺς ἔχειν τι δοκοῦντας τοῖς ἀπόροις ἐξισώσουσιν || σκέφονται […] πώς θα εξισώσουν με τους φτωχούς όσους φαίνονται να έχουν περιουσία.

Σύνθετα με τις προθέσεις ἐν, σύν, πρός, παρά.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 8.7.18 οἵους μὲν φόβους τοῖς μιαιφόνοις ἐμβάλλουσιν || πόσο φόβο προξενούν στους δολοφόνους.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 5.5.11 πᾶσιν αὐτοῖς ὁμόνοιαν ἐμβάλλειν || να τους κάνους όλους να ομονοήσουν.

ΞΕΝ Ελλ 6.1.2 οἱ Φαρσάλιοι παρακατέθεντο αὐτῷ τὴν ἀκρόπολιν || οι Φαρσάλιοι του εμπιστεύτηκαν την ακρόπολη.

ΔΗΜ 15.7 ταὔτ’ ἂν αὐτῷ παραινέσαιμ’ ἅπερ ὑμῖν || θα τον συμβούλευα αυτά που συμβουλεύω κι εσάς.

ΛΥΣ 28.16 ἐγὼ μὲν οὖν ταῦθ’ ὑμῖν παρακελεύομαι || εγώ λοιπόν αυτά σας συμβουλεύω.

ΛΥΣ 16.14 καὶ οὐ μόνον τοῦτο συνεβούλευον τοῖς ἄλλοις || και όχι μόνο έδινα στους άλλους αυτές τις συμβουλές.

ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 63.3 ὅ τι ἂν αὐτῷ προστιμήσῃ τὸ δικαστήριον || το πρόστιμο που θα του επιβάλει το δικαστήριο.

IV. Με γενική και δοτική

Με δύο αντικείμενα, το ένα σε γενική (άμεσο) και το άλλο σε δοτική (έμμεσο) συντάσσονται ρήματα που σημαίνουν:

Μετοχή: μετέχω, κοινωνῶ, μεταδίδωμι (δίνω μερίδιο σε κάποιον από κάτι), παραχωρῶ, ἀντιποιοῦμαι (διεκδικώ κάτι από κάποιον) κ.ά.

ΔΗΜ 21.96 τῶν ἴσων μετεῖχε τοῖς ἄλλοις ἡμῖν || θα απολάμβανε τα ίδια προνόμια με μας

ΞΕΝ Ελλ 2.4.20 μετεσχήκαμεν δὲ ὑμῖν καὶ ἱερῶν τῶν σεμνοτάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἑορτῶν τῶν καλλίστων || μαζί σας έχουμε πάρει μέρος στα ιερότερα μυστήρια και σε θυσίες και στις λαμπρότερες τελετές.

ΙΣΟΚΡ 6.43 κοινωνήσαντες δὲ τῶν κινδύνων ἡμῖν || κι αφού συμμετείχαν στους ίδιους κινδύνους μαζί μας.

ΔΗΜ 23.65 μετεδώκαμεν αὐτῷ καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων καὶ νομίμων || του δώσαμε τη δυνατότητα να συμμετάσχει στις θρησκευτικές τελετές και στις νομικές διαδικασίες.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.3.23 ἐπεὶ δὲ Κῦρος τέθνηκεν, οὔτε βασιλεῖ ἀντιποιούμεθα τῆς ἀρχῆς || από τότε όμως που σκοτώθηκε ο Κύρος ούτε προσπαθούμε να πάρουμε τη βασιλική εξουσία.

Τα δικαστικά ρήματα τιμῶ (ορίζω ως δικαστής για κάποιον κάποια ποινή) και τιμῶμαι (ορίζω ως δικαστής για κάποιον κάποια ποινή).

ΑΜΕΣΟ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Τα δύο αντικείμενα των δίπτωτων ρημάτων διακρίνονται σε άμεσο και έμμεσο: άμεσο είναι το αντικείμενο σε αιτιατική πτώση, έμμεσο είναι το αντικείμενο που βρίσκεται σε γενική ή δοτική πτώση. π.χ. Κῦρος δίδωδιν αὐτῷ μισθόν. (= Ο Κύρος δίνει σε αυτόν μισθό.)

Παρατηρήσεις:

1. Όταν και τα δύο αντικείμενα ενός ρήματος είναι σε αιτιατική, τότε άμεσο είναι αυτό που δηλώνει πρόσωπο.
   
   
2. Στην περίπτωση δύο αντικειμένων σε γενική και δοτική, άμεσο είναι το αντικείμενο σε γενική και έμμεσο το αντικείμενο που βρίσκεται σε δοτική.
   
   
3. Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και το απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος ισοδυναμούν με αιτιατική πτώση.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

• ΑΣΚΗΣΗ 1

Εκφώνηση

Να εντοπίσετε στις παρακάτω προτάσεις τα αντικείμενα των ρηματικών τύπων:

1.1. Ὧν μεμνημένοι καὶ ἐμοὶ καὶ τῷ πατρὶ βοηθήσατε καὶ τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις καὶ τοῖς ὅρκοις οἷς ὀμωμόκατε.
1.2. Ἐννοεῖσθ’ ὡς ὁ μὲν ἐπιθυμεῖ δόξης.
1.3. Πρὸς τί με ταῦτ’ ἐρωτᾷς;
1.4. Αἰσχίνης τοίνυν τοσοῦτον ὑπερβέβληκεν ἅπαντας ἀνθρώπους ὠμότητι καὶ συκοφαντίᾳ, ὥστε καὶ ὧν αὐτὸς ὡς ἀτυχημάτων ἐμέμνητο, καὶ ταῦτ’ ἐμοῦ κατηγορεῖ.
1.5. Ἐγὼ νομίζω χάριν ὑμᾶς τοῖς θεοῖς ὀφείλειν.

• ΑΣΚΗΣΗ 2

Εκφώνηση

Να βάλετε τα αντικείμενα των ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις στη σωστή πτώση:

2.1. Ἔτι γὰρ ἐμέμνησθε ....................(ἡ γεγενημένη συμφορά, πληθυντικός).
2.2. Μειονεκτοῦσιν οἱ τύραννοι .......................(πᾶς) μάλιστα.
2.3. .................................(ὁ σύμβουλος) ἀπιστεῖτε καὶ φθονεῖτε.
2.4. Ἐπετίμησα δ’ ἐν τῷ βουλευτηρίῳ ..............................(Δημοσθένης).
2.5. ..............................(ὁ ὅρκος) ἐμμένει ὁ δῆμος.
2.6. Πρωταγόρας ........................(ἐγὼ) ταῦτα ἀκούσας.
2.7. ......................(τοῦτο).........................(ἐγὼ) κατηγορεῖ.
2.8. Οἱ Φαρσάλιοι παρακατέθεντο ........................(αὐτός) .........................(ἡ ἀκρόπολις).
2.9. Προσάγουσι .............................(ὁ Κύρος) ............................(ὁ αἰχμάλωτος ).

• ΑΣΚΗΣΗ 3

Εκφώνηση

Να βρείτε τα αντικείμενα των ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις, να τα διακρίνετε σε άμεσα και έμμεσα και να τις μεταφράσετε.

α. Ἐδίδασκε αὐτὸν τὴν στρατηγίαν.

β. Οὗτος ἐμὲ τῶν πατρῴων ἀπεστέρησεν.

γ. Ἐκώλυον τοῦ ἀγῶνος τοὺς Λακεδαιμονίους.

δ. Ἀθηναῖοι Σωκράτους θάνατον κατέγνωσαν.

ε. Κεράννυμι ὕδωρ τῷ οἴνῳ.

στ. Ἔτι δὲ λέγω ὑμῖν καὶ τοῦτο.

ζ. Λυκομήδης ἐνεφύσησεν θάρρος τοῖς Μαντινεῦσι.

η. Μὴ ἀφέλησθέ μου τόδε τὸ ἀργύριον.

θ. Τισσαφέρνης συμφορὰς τοὺς Ἕλληνας εἰργάσατο.

ι. Ὑμεῖς ἐμοῦ ἀκούσεσθε πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν.

Αναζήτησε εύκολα το υλικό που ψάχνεις, πατώντας κλικ εδώ.