Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Οι ψεύτικες ειδήσεις, οι οποίες αναφέρονται στη διάδοση ψευδών ή παραπλανητικών πληροφοριών που εμφανίζονται ως αληθινές ειδήσεις, έχουν γίνει ένα διάχυτο πρόβλημα στον σύγχρονο κόσμο μας. Με την εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του διαδικτύου, έχει γίνει πιο εύκολο από ποτέ για τις ψευδείς ειδήσεις να διαδίδονται γρήγορα και ευρέως. Οι συνέπειες των ψευδών ειδήσεων μπορεί να είναι σοβαρές, οδηγώντας σε πόλωση, διχασμό, ακόμη και βία. Πώς μπορούμε, λοιπόν,
να προστατευτούμε από αυτές; Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε.
Πρώτον, πρέπει να έχουμε επίγνωση των δικών μας προκαταλήψεων και της ευαισθησίας μας στην παραπληροφόρηση. Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να αναζητά πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις μας και να απορρίπτει πληροφορίες που τις αντικρούουν. Αυτό μπορεί να μας κάνει ευάλωτους σε ψευδείς ειδήσεις, καθώς είναι πιο πιθανό να πιστέψουμε πληροφορίες που ευθυγραμμίζονται με τις προκαταλήψεις μας. Για να το αντιμετωπίσουμε αυτό, πρέπει να έχουμε επίγνωση των προκαταλήψεών μας και να αναζητούμε ενεργά διαφορετικές προοπτικές και πηγές πληροφοριών.
Δεύτερον, πρέπει να αναπτύξουμε δεξιότητες κριτικής σκέψης. Πρέπει να είμαστε σε θέση να διακρίνουμε μεταξύ αξιόπιστων και αναξιόπιστων πηγών πληροφοριών και να αξιολογούμε κριτικά τα στοιχεία που μας παρουσιάζονται. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κοιτάμε πέρα από τους τίτλους και να διαβάζουμε τα άρθρα στο σύνολό τους, καθώς και να ελέγχουμε τους ισχυρισμούς χρησιμοποιώντας αξιόπιστες πηγές.
Τρίτον, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με όσα δηλώνουμε ότι μας αρέσουν στο διαδίκτυο. Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να δημιουργήσουν μια "φούσκα φίλτρων" στην οποία βλέπουμε μόνο πληροφορίες που ενισχύουν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις μας. Για να το αποφύγουμε αυτό, πρέπει να αναζητούμε σκόπιμα πηγές πληροφοριών που αμφισβητούν τις υποθέσεις μας και μας εκθέτουν σε διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Τέταρτον, πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη για τις πληροφορίες που μοιραζόμαστε. Έχουμε ηθική υποχρέωση να ελέγχουμε τις πληροφορίες πριν τις μοιραστούμε, καθώς οι ενέργειές μας μπορεί να έχουν συνέπειες στον πραγματικό κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επαληθεύουμε την πηγή των πληροφοριών, να ελέγχουμε για τυχόν συγκρούσεις συμφερόντων και να επιβεβαιώνουμε τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται.
Τέλος, πρέπει να υποστηρίξουμε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία και τους οργανισμούς ελέγχου των γεγονότων. Η παραδοσιακή δημοσιογραφία αντιμετωπίζει πρωτοφανείς προκλήσεις, με πολλούς ειδησεογραφικούς οργανισμούς να αγωνίζονται να ανταγωνιστούν το clickbait και τον εντυπωσιασμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Υποστηρίζοντας την ανεξάρτητη δημοσιογραφία και τους οργανισμούς ελέγχου των γεγονότων, μπορούμε να βοηθήσουμε να διασφαλίσουμε ότι οι ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες είναι διαθέσιμες σε όλους.
Εν κατακλείδι, η προστασία μας από τις ψευδείς ειδήσεις απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση που περιλαμβάνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, την προσοχή στις προκαταλήψεις μας, την αναζήτηση διαφορετικών προοπτικών, την ανάληψη ευθύνης για τις πληροφορίες που μοιραζόμαστε και την υποστήριξη της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας και των οργανισμών ελέγχου των γεγονότων. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να συμβάλουμε στην καταπολέμηση της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης και να διασφαλίσουμε ότι οι ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες είναι διαθέσιμες σε όλους.
* Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος - M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός.
Περισσότερα ενδιαφέροντα κείμενα εδώ.