Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει ένα πανταχού παρόν μέρος της σύγχρονης ζωής, προσφέροντας αμέτρητα οφέλη, όπως η σύνδεση ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και η διάδοση πληροφοριών με πρωτοφανή ρυθμό. Ωστόσο, η ανεξέλεγκτη εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ταυτόχρονα, έχει δημιουργήσει σημαντικό κίνδυνο για τη δημοκρατία. Σε αυτό το δοκίμιο, θα διερευνήσουμε τους τρόπους με τους οποίους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν κίνδυνο για τη δημοκρατία.
Αρχικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αποτελέσουν πλατφόρμα για τη διάδοση της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας, η οποία μπορεί να διαβρώσει την εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς και διαδικασίες. Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δίνουν προτεραιότητα στη συμμετοχή των χρηστών και τα κλικ, με αποτέλεσμα να προτιμάται το εντυπωσιακό ή αμφιλεγόμενο περιεχόμενο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη διάδοση ψευδών πληροφοριών, όπως θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες μπορούν να ενισχυθούν από τους θαλάμους ηχούς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σε ακραίες περιπτώσεις, ξένοι παράγοντες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να παρέμβουν στις δημοκρατικές διαδικασίες διαδίδοντας παραπληροφόρηση ή προπαγάνδα.
Άλλωστε, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να συμβάλουν στην πόλωση του πολιτικού λόγου. Οι αλγόριθμοι των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης ενθαρρύνουν τους χρήστες να ασχοληθούν με περιεχόμενο, γεγονός που ενισχύει τις υπάρχουσες πεποιθήσεις και προοπτικές τους, οδηγώντας στην παγίδευσή τους σε μια "φούσκα" που τους επιβεβαιώνει και τους αρέσει. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον στο οποίο ο πολιτικός διάλογος χαρακτηρίζεται από εχθρότητα και έλλειψη αμοιβαίας κατανόησης. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι γίνονται λιγότερο πιθανό να συμμετάσχουν σε λογικές συζητήσεις και περισσότερο πιθανό να δαιμονοποιήσουν τους αντιπάλους τους.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επίσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης και τον επηρεασμό των εκλογικών αποτελεσμάτων. Εκτός από τη διάδοση ψευδών πληροφοριών, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία και ενίσχυση περιεχομένου που ενισχύει προϋπάρχουσες προκαταλήψεις ή ενθαρρύνει συγκεκριμένες συμπεριφορές ψήφου. Αυτό μπορεί να λάβει τη μορφή στοχευμένης διαφήμισης, μικρο-στόχευσης ή τη χρήση bots για να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση της ευρείας υποστήριξης ενός συγκεκριμένου υποψηφίου ή θέματος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπία στον πολιτικό διάλογο, καθιστώντας δυσκολότερο να ακουστούν οι περιθωριοποιημένες φωνές.
Εν κατακλείδι, ο κίνδυνος που θέτουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη δημοκρατία είναι ένα πραγματικό και πιεστικό ζήτημα. Η διάδοση της παραπληροφόρησης, η πόλωση του πολιτικού λόγου και η χειραγώγηση της κοινής γνώμης αποτελούν προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Για τον μετριασμό αυτών των απειλών, οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για το περιεχόμενο που φιλοξενούν και τους αλγόριθμους που χρησιμοποιούν. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να ρυθμίζουν τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, διασφαλίζοντας ότι λειτουργούν με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και όχι το εμπορικό όφελος. Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο που θέτουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη δημοκρατία και αναλαμβάνοντας δράση για την αντιμετώπισή του, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η υπόσχεση της δημοκρατικής διακυβέρνησης δεν υπονομεύεται από τα ίδια τα εργαλεία που σχεδιάστηκαν για να την ενισχύσουν.
* Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος - M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός