Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Μια από τις πιο συγκλονιστικές σκηνές της αρχαίας λογοτεχνίας είναι η συνάντηση μεταξύ του Αχιλλέα και του Πριάμου στο επικό ποίημα του Ομήρου, την Ιλιάδα. Οι δύο άνδρες, που βρέθηκαν σε αντίθετες πλευρές του Τρωικού Πολέμου, συναντιούνται σε μια στιγμή βαθιάς ενσυναίσθησης και ανθρώπινης σύνδεσης. Η συναισθηματική βαρύτητα της σκηνής αυξάνεται από το γεγονός ότι ο Πρίαμος έχει έρθει για να παρακαλέσει τον Αχιλλέα να επιστρέψει το σώμα του γιου του Έκτορα, το οποίο ο Αχιλλέας έχει βεβηλώσει και αρνείται να απελευθερώσει. Μέσω αυτής της συνάντησης, ο Όμηρος δείχνει τη δύναμη της θλίψης να ξεπερνά τα όρια του πολέμου και της εχθρότητας και τη σημασία της τιμής των νεκρών ως ηθική επιταγή.
Η σκηνή αρχίζει με τον Πρίαμο, τον ηλικιωμένο βασιλιά της Τροίας, να ξεκινάει για μια επικίνδυνη αποστολή στο στρατόπεδο του Αχιλλέα μέσα στη νύχτα. Συνοδεύεται μόνο από έναν έμπιστο υπηρέτη και φέρει λύτρα με πολύτιμα δώρα που θα προσφέρει σε αντάλλαγμα για το σώμα του γιου του. Όταν φτάνει στη σκηνή του Αχιλλέα, πέφτει στα γόνατα και ικετεύει για έλεος, επικαλούμενος τη μνήμη του δικού του πατέρα και την αγάπη που τρέφει για τον γιο του. Ο Αχιλλέας, ο οποίος έχει καταληφθεί από οργή και θλίψη από τότε που ο Έκτορας σκότωσε τον φίλο του Πάτροκλο, είναι αρχικά εχθρικός στις ικεσίες του Πριάμου. Καθώς όμως ακούει τις ειλικρινείς ικεσίες του βασιλιά, αρχίζει να αισθάνεται συγγένεια μαζί του, αναγνωρίζοντας στον Πρίαμο έναν συνάνθρωπο που έχει υποστεί απώλεια και αξίζει συμπόνια.
Το σημείο καμπής της σκηνής έρχεται όταν ο Πρίαμος υπενθυμίζει στον Αχιλλέα την κοινή τους ανθρωπιά, λέγοντας: "Λυπήσου με, λοιπόν, αγαπητέ μου γιε, και άσε με να πέσω στα γόνατα μπροστά σου- σεβάσου τους θεούς στον ουρανό και σκέψου τον ίδιο σου τον πατέρα". Αυτή η έκκληση χτυπάει μια χορδή στον Αχιλλέα, ο οποίος παλεύει με το δικό του αίσθημα ηθικής υποχρέωσης μπροστά στη θλίψη του. Συνειδητοποιεί ότι αρνούμενος να απελευθερώσει το σώμα του Έκτορα, παραβίασε τους βασικούς κανόνες της ελληνικής τιμής και αξιοπρέπειας. Συγκινημένος από τα λόγια του Πριάμου, συμφωνεί να επιστρέψει το σώμα και να επιτρέψει στους Τρώες να κάνουν μια σωστή κηδεία.
Η επιστροφή του πτώματος του Έκτορα δεν είναι απλώς μια πράξη ελέους εκ μέρους του Αχιλλέα- είναι μια αναγνώριση της ηθικής επιταγής να τιμάται ο νεκρός. Στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, οι κατάλληλες τελετές ταφής θεωρούνταν απαραίτητες για να περάσει η ψυχή στη μετά θάνατον ζωή, και η άρνηση να επιτραπεί σε έναν εχθρό να θάψει τους νεκρούς του θεωρούνταν σοβαρό αμάρτημα. Απελευθερώνοντας το σώμα του Έκτορα, ο Αχιλλέας όχι μόνο εκπληρώνει μια πολιτιστική υποχρέωση, αλλά και επιβεβαιώνει την αξία της ανθρώπινης ζωής και τη σημασία του σεβασμού των νεκρών.
Η συνάντηση μεταξύ του Αχιλλέα και του Πριάμου είναι μια ισχυρή υπενθύμιση της οικουμενικότητας του πένθους και της ικανότητας για ενσυναίσθηση που κρύβεται σε όλους μας. Παρά τις διαφορές τους και τη βιαιότητα του πολέμου που τους έχει χωρίσει, οι δύο αυτοί άνδρες είναι σε θέση να δουν ο ένας τον άλλον ως συνάνθρωπο, ενωμένοι στην κοινή εμπειρία της απώλειας. Μέσα από τη συνάντησή τους, ο Όμηρος μας δείχνει τη σημασία της συμπόνιας και την ανάγκη να αναγνωρίζουμε την ανθρωπιά των εχθρών μας, ακόμη και εν μέσω συγκρούσεων. Η επιστροφή του σώματος του Έκτορα είναι ένα σύμβολο της ηθικής επιταγής να τιμούμε τους νεκρούς και να σεβόμαστε την ιερότητα της ζωής, ένα μάθημα που είναι τόσο επίκαιρο σήμερα όσο και στην αρχαία Ελλάδα.
* Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος - M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας - Δημιουργός του e-didaskalia.blogspot.gr.