Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Στον σημερινό κόσμο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δώσει το έναυσμα για μια νέα εποχή αυτοπροβολής και αυτοέκφρασης. Ενώ αυτό έχει ανοίξει νέους δρόμους για δημιουργική έκφραση και αλληλεπίδραση με την κοινότητα, έχει επίσης δημιουργήσει μια νέα μορφή ναρκισσισμού που είναι διαδεδομένη στο διαδίκτυο. Σε αυτό το άρθρο θα διερευνήσουμε το φαινόμενο του ναρκισσισμού στο διαδίκτυο, τον αντίκτυπό του στα άτομα και την κοινωνία και πώς μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε.
Η γενιά των selfie
Η άνοδος της selfie υπήρξε ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό της εποχής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι άνθρωποι πλέον απαθανατίζουν και μοιράζονται εικόνες του εαυτού τους σε τακτική βάση, συχνά σε προσεκτικά επιμελημένες ρυθμίσεις και με διάφορα φίλτρα και εργαλεία επεξεργασίας. Ενώ οι selfies μπορεί να είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος να μοιράζεται κανείς τις εμπειρίες του, μπορεί επίσης να είναι ένδειξη μιας αυξανόμενης ναρκισσιστικής κουλτούρας. Η πράξη της λήψης μιας selfie υπονοεί ότι το άτομο πίσω από την κάμερα είναι το πιο σημαντικό θέμα στο κάδρο και ότι η εικόνα του αξίζει να μοιραστεί με τον κόσμο. Αυτό δημιουργεί μια κουλτούρα όπου οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να θέτουν τον εαυτό τους στο επίκεντρο όλων όσων κάνουν, αντί να εστιάζουν στο συλλογικό.
Η τέχνη της αυτοπροβολής
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι η άνοδος του προσωπικού branding. Πλατφόρμες όπως το Instagram και το LinkedIn έχουν γίνει εργαλεία για να προβάλλουν τα άτομα τα ταλέντα, τις δεξιότητες και τα επιτεύγματά τους. Αν και δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς κακό στο να προβάλλει κανείς τον εαυτό του, μπορεί να γίνει προβληματικό όταν οι άνθρωποι αποκτούν εμμονή με τη δική τους εικόνα και αρχίζουν να δίνουν προτεραιότητα στην αυτοπροβολή έναντι της αυθεντικότητας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι αρχίζουν να παρουσιάζουν μια διαστρεβλωμένη εκδοχή του εαυτού τους στο διαδίκτυο, δημιουργώντας ένα προσωπείο που είναι αδύνατο να διατηρηθεί στην πραγματική ζωή.
Η υπερευαισθησία στην κριτική των άλλων
Ένα από τα πιο καθοριστικά χαρακτηριστικά του ναρκισσισμού είναι η τάση να παίρνει κανείς την κριτική προσωπικά. Οι άνθρωποι που πάσχουν από ναρκισσισμό έχουν συχνά μια υπερβολική αίσθηση αυτοπεποίθησης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν ούτε την παραμικρή κριτική για τις ιδέες, τις απόψεις ή τις πράξεις τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι γίνονται επιθετικοί, όταν έρχονται αντιμέτωποι με οποιαδήποτε μορφή κριτικής, ακόμη και αν αυτή είναι εποικοδομητική. Έτσι, τα άτομα δυσκολεύονται να μάθουν από τα λάθη τους και να εξελιχθούν.
Η έλλειψη ενσυναίσθησης
Η ενσυναίσθηση αποτελεί βασικό συστατικό της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης, επιτρέποντάς μας να συνδεθούμε με τους άλλους σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Δυστυχώς, η ψηφιακή εποχή έχει καταστήσει ευκολότερο από ποτέ για τους ανθρώπους να αποσυνδεθούν από τα συναισθήματα των άλλων, οδηγώντας σε έλλειψη ενσυναίσθησης στην κοινωνία. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν σχεδιαστεί για να ενθαρρύνουν την αυτοπροβολή και την αυτοέκφραση, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι συχνά ενδιαφέρονται περισσότερο για το πώς γίνονται αντιληπτές οι αναρτήσεις τους παρά για το πώς αισθάνονται οι άλλοι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι γίνονται πιο εγωκεντρικοί και λιγότερο συντονισμένοι με τις ανάγκες και τα συναισθήματα των γύρω τους.
Αντιμετώπιση του ναρκισσισμού στο διαδίκτυο
Πώς μπορούμε, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε τον ναρκισσισμό στο διαδίκτυο; Το πρώτο βήμα είναι να τον αναγνωρίσουμε ως πρόβλημα, τόσο για τα άτομα όσο και για την κοινωνία στο σύνολό της. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η συνεχής ανάγκη για προσοχή και επιβεβαίωση μπορεί να είναι επιβλαβής για την ψυχική μας υγεία και τις σχέσεις μας με τους άλλους. Για να καταπολεμήσουμε τον ναρκισσισμό, πρέπει να επικεντρωθούμε στην οικοδόμηση ουσιαστικών σχέσεων με τους άλλους, αντί να αναζητούμε απλώς την προσοχή και την επικύρωση.
Μια άλλη στρατηγική είναι η εξάσκηση της ενσυνειδητότητας και της αυτοκριτικής. Αφιερώνοντας χρόνο για να προβληματιστούμε σχετικά με τη δική μας συμπεριφορά και τα κίνητρά μας, μπορούμε να αποκτήσουμε μια βαθύτερη κατανόηση της δικής μας προσωπικότητας και του πώς αυτή επηρεάζει τις σχέσεις μας με τους άλλους. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε μεγαλύτερη αυτογνωσία, να είμαστε λιγότερο επικεντρωμένοι στη δική μας εικόνα και περισσότερο συντονισμένοι με τις ανάγκες και τα συναισθήματα των γύρω μας.
Επιπλέον, μπορούμε να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του διαδικτύου. Ενώ αυτές οι πλατφόρμες μπορούν να είναι εξαιρετικές για να συνδεθούμε με άλλους και να μοιραστούμε τις εμπειρίες μας, μπορούν επίσης να μας αποσπάσουν απίστευτα την προσοχή και να μας καταβάλλουν. Κάνοντας διαλείμματα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο σε αλληλεπιδράσεις στην πραγματική ζωή, μπορούμε να αρχίσουμε να δημιουργούμε ισχυρότερες, πιο ουσιαστικές συνδέσεις με τους άλλους και να αναπτύξουμε μεγαλύτερη αίσθηση ενσυναίσθησης και κατανόησης.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια εάν αισθάνεστε ότι οι ναρκισσιστικές σας τάσεις επηρεάζουν την ψυχική σας υγεία ή τις σχέσεις σας με τους άλλους. Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις και καθοδήγηση σχετικά με το πώς να διαχειριστείτε το ναρκισσισμό και να βελτιώσετε τη συνολική σας ευημερία.
Συμπερασματικά, ο ναρκισσισμός στο διαδίκτυο είναι ένα αυξανόμενο φαινόμενο που μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τα άτομα και την κοινωνία στο σύνολό της. Αναγνωρίζοντας τα σημάδια του ναρκισσισμού και λαμβάνοντας μέτρα για την καταπολέμησή του, μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν πιο ενσυναισθητικό, συνδεδεμένο και αυθεντικό κόσμο, τόσο διαδικτυακά όσο και εκτός διαδικτύου. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, όλοι μας να βάλουμε τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων σε προτεραιότητα και να οικοδομήσουμε πιο ουσιαστικές, συμπονετικές σχέσεις στην ψηφιακή εποχή.