Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Στη σύγχρονη εποχή, οι ψηφιακές οθόνες έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας. Από τα smartphones μέχρι τις τηλεοράσεις, οι οθόνες είναι παρούσες παντού και τα παιδιά εξαρτώνται όλο και περισσότερο από αυτές. Η υπερβολική χρήση των οθονών προκαλεί ανησυχία σε πολλούς γονείς και ειδικούς που φοβούνται ότι μπορεί να μετατρέψει τα παιδιά σε "ψηφιακούς ναρκομανείς". Σε αυτήν την ανάρτηση, θα διερευνήσουμε πώς οι οθόνες ωθούν τα παιδιά στον ψηφιακό εθισμό και τι μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό.
Πρώτον, οι οθόνες έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν εθισμό. Είναι σχεδιασμένες για να αιχμαλωτίζουν την προσοχή μας και να μας κρατούν απασχολημένους για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο. Οι εφαρμογές, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και τα βιντεοπαιχνίδια έχουν σχεδιαστεί με χαρακτηριστικά όπως οι ειδοποιήσεις, τα likes και οι ανταμοιβές που κάνουν τους χρήστες να επιστρέφουν για περισσότερα. Τα παιδιά, που είναι πιο ευάλωτα σε αυτά τα χαρακτηριστικά, παρασύρονται εύκολα στον κόσμο των οθονών και εθίζονται στην άμεση ικανοποίηση που παρέχουν.
Δεύτερον, οι οθόνες αντικαθιστούν τις παραδοσιακές δραστηριότητες που είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη ενός παιδιού. Δραστηριότητες όπως το παιχνίδι έξω, το διάβασμα και η συναναστροφή με φίλους και οικογένεια αντικαθίστανται από τον χρόνο της οθόνης. Τα παιδιά που περνούν πολύ χρόνο μπροστά στις οθόνες χάνουν τα οφέλη αυτών των δραστηριοτήτων, όπως η σωματική άσκηση, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και η βελτίωση των γνωστικών ικανοτήτων.
Τρίτον, οι οθόνες επηρεάζουν την ψυχική υγεία των παιδιών. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο υπερβολικός χρόνος στην οθόνη μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, κατάθλιψη και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας (Twenge & Campbell, 2019; Radesky, et al., 2016; Christofides, et al.,2012). Η συνεχής έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε άλλες διαδικτυακές πλατφόρμες μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διαδικτυακό εκφοβισμό, ο οποίος μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την ευημερία ενός παιδιού.
Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε γι' αυτό; Ως κηδεμόνες και ως εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να περιορίσουμε τον χρόνο στην οθόνη και να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ασχοληθούν με άλλες δραστηριότητες. Η ενθάρρυνση των δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς χώρους, το διάβασμα και τα επιτραπέζια παιχνίδια μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των κοινωνικών, γνωστικών και σωματικών δεξιοτήτων ενός παιδιού. Είναι επίσης σημαντικό να διαμορφώνουμε οι ίδιοι υγιή συμπεριφορά σχετικά με την οθόνη. Ως ενήλικες, πρέπει να δίνουμε το καλό παράδειγμα περιορίζοντας τον δικό μας χρόνο στην οθόνη και να μη τη χρησιμοποιούμε ως τρόπο διαφυγής από την πραγματικότητα.
Συνοψίζοντας, οι οθόνες οδηγούν τα παιδιά στον εθισμό και είναι στο χέρι μας να αναλάβουμε δράση. Πρέπει να έχουμε επίγνωση του αντίκτυπου που έχουν οι οθόνες στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών και να καταβάλλουμε συνειδητή προσπάθεια να περιορίσουμε τον χρόνο χρήσης τους. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα παιδιά μας θα αναπτύξουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να ευδοκιμήσουν στον σύγχρονο κόσμο, διατηρώντας παράλληλα τη σωματική και ψυχική τους ευεξία.
Βιβλιογραφία
Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2019). Associations between screen time and lower psychological well-being among children and adolescents: Evidence from a population-based study. Preventive medicine reports, 15, 100918. doi: 10.1016/j.pmedr.2019.100918
Radesky, J. S., Peacock-Chambers, E., & Zuckerman, B. (2016). Mobile and interactive media use by young children: the good, the bad, and the unknown. Pediatrics, 138(Supplement 1), S1-S3. doi: 10.1542/peds.2016-1758A
Christofides, E., Muise, A., & Desmarais, S. (2012). Risky disclosures on Facebook: The effect of having a bad experience on online behavior. Journal of Adolescent Research, 27(6), 714-731. doi: 10.1177/0743558412445125