Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Η δημοκρατία θεωρείται ευρέως ως μία από τις πιο αποτελεσματικές μορφές διακυβέρνησης που μπορεί να οδηγήσει σε πολιτική σταθερότητα, κοινωνική πρόοδο και οικονομική ευημερία. Ωστόσο, η συνδέεται συχνά με πολιτικά κόμματα που ανταγωνίζονται για την εξουσία, γεγονός που οδηγεί σε ένα παιχνίδι εξουσίας που φέρνει αντιμέτωπη τη μία ομάδα με την άλλη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει διχαστικές πολιτικές, πόλωση και έλλειψη αποτελεσματικής διακυβέρνησης. Η δημοκρατία χωρίς κόμματα, από την άλλη πλευρά, είναι ένα σύστημα που στοχεύει στη δημιουργία ενός πιο αρμονικού πολιτικού τοπίου, όπου η έμφαση δίνεται στη συνεργασία και τη δημιουργία συναίνεσης και όχι στους πολιτικούς αγώνες εξουσίας.
Η ιδέα της δημοκρατίας χωρίς κόμματα υπάρχει εδώ και πολύ καιρό και έχει τις ρίζες της στη φιλοσοφική αντίληψη ότι ο απώτερος στόχος της δημοκρατίας δεν είναι η προώθηση των συμφερόντων μιας συγκεκριμένης ομάδας ή κόμματος, αλλά η προώθηση της γενικής ευημερίας του λαού. Αυτό απαιτεί ένα σύστημα που βασίζεται στις αρχές της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της συμμετοχής των πολιτών. Η απουσία πολιτικών κομμάτων μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη αυτών των στόχων μειώνοντας τον ρόλο των ομάδων ειδικών συμφερόντων και προωθώντας μια πιο περιεκτική και συμμετοχική πολιτική κουλτούρα.
Ένα από τα κύρια οφέλη μιας δημοκρατίας χωρίς κόμματα είναι ότι προωθεί ένα πιο ενημερωμένο και αφοσιωμένο εκλογικό σώμα. Χωρίς πολιτικά κόμματα, οι πολίτες αναγκάζονται να επικεντρωθούν στα ίδια τα ζητήματα και όχι απλώς να επιλέγουν ένα κόμμα με βάση τις προκαταλήψεις ή τις σχέσεις τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πιο ενημερωμένους και αφοσιωμένους πολίτες, οι οποίοι με τη σειρά τους μπορούν να οδηγήσουν σε μια πιο ευέλικτη και υπεύθυνη κυβέρνηση.
Ένα άλλο πλεονέκτημα μιας δημοκρατίας χωρίς κόμματα είναι ότι μπορεί να προωθήσει μια πιο αποτελεσματική διακυβέρνηση. Τα πολιτικά κόμματα συχνά συμμετέχουν σε ένα παιχνίδι εξουσίας, στο οποίο επιδιώκουν να υπονομεύσουν τις πολιτικές των αντιπάλων τους, ακόμη και αν αυτές οι πολιτικές είναι προς το συμφέρον του λαού. Μια δημοκρατία χωρίς κόμματα, από την άλλη πλευρά, μπορεί να προωθήσει μια πιο συνεργατική και συνεργατική προσέγγιση της διακυβέρνησης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί προς όφελος ολόκληρης της κοινωνίας και όχι μόνο μιας συγκεκριμένης ομάδας.
Μια δημοκρατία χωρίς κόμματα μπορεί επίσης να προωθήσει μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα. Τα πολιτικά κόμματα συχνά προωθούν διχαστικές πολιτικές που μπορούν να οδηγήσουν σε πόλωση, ακόμη και σε βία. Μια δημοκρατία χωρίς κόμματα, από την άλλη πλευρά, μπορεί να προωθήσει ένα πιο ειρηνικό και αρμονικό πολιτικό τοπίο. Αυτό μπορεί να συμβάλει στη μείωση της πολιτικής έντασης και στην προώθηση μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής.
Εξάλλου, οι καλύτεροι πολίτες είναι εκείνοι που μπορούν να συμμετέχουν σε μια ψηφορορία, απαλλαγμένοι από ιδεολογίες και προκαταλήψεις, εκείνοι που είναι σε θέση να αξιολογήσουν αντικειμενικά τους υποψηφίους και τα θέματα, χωρίς να επηρεάζονται από πολιτικά στερεότυπα. Είναι πρόθυμοι να εξετάσουν διαφορετικές προοπτικές και είναι ανοιχτοί σε νέες ιδέες. Επιδιώκουν να κατανοήσουν τα επίκαιρα ζητήματα και τις πιθανές συνέπειες της ψήφου τους, αντί να ψηφίζουν απλώς με βάση την κομματική τους ένταξη ή τις προσωπικές τους πεποιθήσεις. Με την ορθολογική και αμερόληπτη προσέγγιση της ψήφου, οι πολίτες αυτοί είναι σε θέση να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις που είναι προς το συμφέρον τους και της κοινωνίας στο σύνολό της και να επιλέγουν ανθρώπους ικανούς που να μπορούν να συνεργαστούν χωρίς δεσμεύσεις για έναν καλύτερο τόπο.
Άλλωστε, οι πολιτικοί χωρίς την κομματική τους ομπρέλα πρόκειται να συνεργαστούν αποτελεσματικότερα. Επί της ουσίας θα γινόταν μια στροφή της πολιτικής κουλτούρας προς μια πιο συνεργατική και βασισμένη στη συναίνεση προσέγγιση. Χωρίς τους περιορισμούς της κομματικής πίστης, οι πολιτικοί θα ήταν ελεύθεροι να συνεργαστούν με άλλους από όλο το πολιτικό φάσμα για να βρουν κοινό έδαφος και να εργαστούν για την επίτευξη κοινών στόχων. Αυτό θα απαιτούσε μεγαλύτερη έμφαση στη διαπραγμάτευση, τον συμβιβασμό και την εξεύρεση λύσεων που είναι προς το συμφέρον του λαού και όχι προς το συμφέρον ενός συγκεκριμένου κόμματος. Με την αποτελεσματικότερη συνεργασία, οι πολιτικοί θα μπορούσαν να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες και τις ανησυχίες των ψηφοφόρων τους και να επιτύχουν ουσιαστικότερη πρόοδο προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης των πιεστικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία.
Τέλος, σε μια δημοκρατία χωρίς πολιτικά κόμματα, οι πελατειακές σχέσεις μεταξύ των πολιτών και του κράτους θα ήταν σημαντικά μειωμένες ή ακόμη και εξαλειμμένες. Χωρίς κόμματα, δεν θα υπήρχε κεντρικός μηχανισμός για τη διανομή πόρων, θέσεων εργασίας ή εξυπηρετήσεων με αντάλλαγμα την πολιτική υποστήριξη. Αυτό θα ανάγκαζε τους πολιτικούς να επικεντρωθούν σε πολιτικά αποτελέσματα που θα ωφελούσαν την κοινωνία ως σύνολο και όχι στην εξασφάλιση ψήφων με την εξυπηρέτηση των συμφερόντων συγκεκριμένων ομάδων ή ατόμων. Οι πολίτες θα ήταν πιο πιθανό να συνεργαστούν με τους πολιτικούς για θέματα και ιδέες, παρά για προσωπικές σχέσεις ή χάρες. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε ένα πιο διαφανές και αξιοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, στο οποίο οι πολιτικοί και οι πολίτες θα είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις και τις αποφάσεις τους με βάση την αξία τους και όχι την κομματική τους ένταξη. Με τη σειρά του, αυτό θα οδηγούσε σε μια πιο δίκαιη κατανομή των πόρων και των ευκαιριών και σε μια ισχυρότερη και πιο αποτελεσματική δημοκρατία.
Εν κατακλείδι, η δημοκρατία χωρίς κόμματα είναι ένα σύστημα που στοχεύει στη δημιουργία μιας πιο περιεκτικής και συμμετοχικής πολιτικής κουλτούρας που προωθεί τη γενική ευημερία του λαού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη μείωση του ρόλου των ομάδων ειδικών συμφερόντων και την προώθηση μιας πιο συνεργατικής και πολυφωνικής προσέγγισης στη διακυβέρνηση. Τα οφέλη μιας δημοκρατίας χωρίς κόμματα περιλαμβάνουν ένα πιο ενημερωμένο και ενεργό εκλογικό σώμα, πιο αποτελεσματική και αξιοκρατική διακυβέρνηση και μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα. Τελικά, μια δημοκρατία χωρίς κόμματα μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία μιας κοινωνίας που θα είναι πιο δίκαιη, πιο ισότιμη και θα ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες και τις προσδοκίες των πολιτών της.