ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το χρέος του πολίτη σε μια δημοκρατική κοινωνία
Η ιδιότητα του πολίτη δεν είναι απλώς ένα νομικό καθεστώς ή μια γραφειοκρατική τυπικότητα, είναι μια θεμελιώδης πτυχή της ζωής σε μια δημοκρατική κοινωνία. Σε μια δημοκρατία, η ιδιότητα του πολίτη συνοδεύεται από δικαιώματα, προνόμια και ευθύνες που πρέπει να ασκούνται και να διατηρούνται για την ορθή λειτουργία του συστήματος. Τι σημαίνει όμως να είσαι πολίτης σε μια δημοκρατική κοινωνία; Ποια είναι τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις που σε συνοδεύουν και πώς μπορείς να τα εκπληρώνεις με ουσιαστικό και αποτελεσματικό τρόπο;
Ένα από τα βασικά καθήκοντα του πολίτη μιας δημοκρατικής κοινωνίας είναι η συμμετοχή στην πολιτική ζωή. Αυτό σημαίνει να συμμετέχεις ενεργά στην κοινότητα, είτε μέσω εθελοντισμού, είτε μέσω της ένταξης σε κοινοτικές οργανώσεις, είτε μέσω της συμμετοχής σε δημόσιες συνεδριάσεις. Η ενασχόληση με την πολιτική ζωή προάγει την κοινωνική συνοχή, ενισχύει την αίσθηση της κοινότητας και ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των ατόμων.
Ένα άλλο σημαντικό χρέος του πολίτη είναι η προάσπιση του κράτους δικαίου. Σε μια δημοκρατία, ο νόμος είναι η απόλυτη εξουσία και όλοι αναμένεται να τον τηρούν. Οι πολίτες πρέπει να σέβονται τον νόμο και τους θεσμούς που τον εφαρμόζουν, όπως τα δικαστήρια και οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου. Η τήρηση του κράτους δικαίου συμβάλλει στη διατήρηση της τάξης και στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων.
Η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία είναι μία ακόμα κρίσιμη υποχρέωση του πολίτη. Η δημοκρατία βασίζεται στη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και ο πιο θεμελιώδης τρόπος για να γίνει αυτό είναι η άσκηση του δικαιώματος ψήφου. Ψηφίζοντας, οι πολίτες έχουν λόγο για το ποιος τους εκπροσωπεί και μπορούν να καταστήσουν τους εκλεγμένους αξιωματούχους υπόλογους για τις πράξεις τους. Οι πολίτες μπορούν επίσης να συμμετέχουν σε πολιτικές εκστρατείες, να διεκδικούν οι ίδιοι αξιώματα και να συμμετέχουν σε ειρηνικές διαμαρτυρίες για να επιφέρουν πολιτική αλλαγή.
Τέλος, το καθήκον του πολίτη σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι να προωθεί το κοινό καλό. Το κοινό καλό αναφέρεται στην ευημερία της κοινωνίας στο σύνολό της και όχι μόνο στα ατομικά συμφέροντα. Οι πολίτες έχουν την ευθύνη να εργάζονται για τη δημιουργία μιας δίκαιης και ισότιμης κοινωνίας που θα ωφελεί όλους και όχι μόνο λίγους προνομιούχους. Αυτό περιλαμβάνει την υποστήριξη πολιτικών που προωθούν την κοινωνική και οικονομική ισότητα, την προστασία του περιβάλλοντος και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των περιθωριοποιημένων ομάδων.
Εν κατακλείδι, το καθήκον της ιδιότητας του πολίτη σε μια δημοκρατική κοινωνία δεν είναι απλώς μια θεωρητική έννοια αλλά μια πρακτική πραγματικότητα που επηρεάζει την καθημερινή μας ζωή. Οι πολίτες έχουν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της κατεύθυνσης των κοινοτήτων και της χώρας τους και πρέπει να είναι πρόθυμοι να αναλάβουν αυτή την ευθύνη με σοβαρότητα και αφοσίωση. Καθώς προχωρούμε προς ένα αβέβαιο μέλλον, πρέπει να θυμόμαστε ότι η κοινωνία βρίσκεται υπό την ευθύνη μας. Εναπόκειται σε όλους μας να εργαστούμε για τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου για εμάς και για τις μελλοντικές γενιές, και να το κάνουμε με συμπόνια, ακεραιότητα και βαθιά δέσμευση στις αξίες της δημοκρατίας. Μόνο τότε μπορούμε πραγματικά να εκπληρώσουμε το καθήκον μας ως πολίτες και να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο κόσμο για όλους.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης, e-didaskalia.blogspot.gr
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Εκπαίδευση του πολίτη στη δημοκρατία: Σύγχρονες τοποθετήσεις
Μοιάζει οξύμωρο, αλλά από τη μια πλευρά υπάρχουν κοινωνίες που επιθυμούν τον εκδημοκρατισμό τους και, από την άλλη, σε αυτές στις οποίες υπάρχει δημοκρατική παράδοση, περιορίζεται η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, μολονότι η συμμετοχή αποτελεί τον πλέον απαραίτητο όρο για τη δημοκρατία. Οι ερευνητές συμφωνούν ότι οι νέοι πολίτες μολονότι υποστηρίζουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, ωστόσο δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς και τα πολιτικά κόμματα και τους καταλογίζουν απάθεια, ακαμψία και προσκόλληση σε κομματικές ιδεολογίες και μικροπολιτικά συμφέροντα.
Σήμερα, τόσο το περιεχόμενο της έννοιας του πολίτη όσο και η εκπαίδευση στην πολιτειότητα (citizenship education) αντιμετωπίζονται με ευρύτερη αντίληψη σε σχέση με ό,τι αυτό σήμαινε ως τη δεκαετία του 1990. Η αλλαγή αποτυπώνει το πέρασμα από τη νεωτερική στη μετανεωτερική θεώρηση του κόσμου, δίνει έμφαση στο νόημα και στις σχέσεις αλληλεπίδρασης των κοινωνικών υποκειμένων, στη χειραφέτηση και στον κριτικό αναστοχασμό και αναφέρεται σε δύο κυρίως παραμέτρους.
Καταρχάς, ενώ μέχρι πρόσφατα στόχος της πολιτικής παιδείας ήταν η παροχή γνώσης και καθοδήγησης σχετικά με τους θεσμούς της δημοκρατίας, τώρα δίνεται έμφαση στη διαμόρφωση μιας δημοκρατικής προσωπικής στάσης, στην ατομική, ηθική και κοινωνική συμπεριφορά με βάση τις αξίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ειρηνική συμβίωση σε έναν κόσμο γεμάτο συγκρούσεις. Κατά δεύτερον, όταν μιλάμε σήμερα για καλλιέργεια της ιδιότητας του πολίτη ενδιαφερόμαστε για όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής.
Πέρα από γνώση των πολιτικών θεσμών και των διαδικασιών του δημοκρατικού πολιτεύματος, δίνεται βάρος στην ηθική και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών/τριών, κάτι που σημαίνει έμφαση στην ενεργητική, κοινωνική, συνεργατική και κριτική μάθηση. Αναζητούνται καινούριες μέθοδοι για πρακτική, ηθική, κοινωνικά προσανατολισμένη, υπεύθυνη αυτοδιαχείριση των μαθητών/τριών και συμμετοχή τους στην κοινωνία όπου ανήκουν. Από πολλές πλευρές διατυπώνεται το αίτημα για τη διαμόρφωση ανθρώπων που θα σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα εργάζονται για την ειρήνη, θα αναπτύξουν μια στάση ζωής με αξίες, θα είναι διαπολιτισμικά και περιβαλλοντικά ευαίσθητοι, θα κατανοούν, σε ένα βαθμό τουλάχιστον, τις επιστημονικές εξελίξεις, θα διαθέτουν κριτικό γραμματισμό ιδίως σε ό,τι αφορά τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και θα έχουν διάθεση να συμβάλουν στο μέλλον της κοινότητάς τους.
Μια ολιστική προσέγγιση της ανθρώπινης σκέψης και συμπεριφοράς υποδεικνύει πως όλες οι παραπάνω επιμέρους περιοχές ενδιαφέροντος αποτελούν όψεις της εκπαίδευσης στη δημοκρατία και την ιδιότητα του πολίτη. Η διαμόρφωση από το σχολείο ενός τέτοιου πλαισίου για όλους/ες τους/τις μαθητές/τριες είναι ανθρωποκεντρική, αειφόρος, ηθική και αισιόδοξη για το μέλλον.
Ευαγγελία Σειρά, Η ιδιότητα του πολίτη στο Ελληνικό Γενικό Λύκειο: Δυνατότητες και όρια ανάπτυξής της σε πλαίσιο εκπαιδευτικών παρεμβάσεων. Φλώρινα, 2020
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
Επί ασπαλάθων -Γιώργος Σεφέρης
Είναι το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη και δημοσιεύτηκε στο Βήμα (23-9-71) τρεις μέρες μετά το θάνατό του στην περίοδο της δικτατορίας. Το ποίημα βασίζεται σε μια περικοπή του Πλάτωνα (Πολιτεία 614 κ.ε.) πον αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, ανάμεσα σε άλλες ανόσιες πράξεις είχε σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδερφό του. Γι' αυτό και η τιμωρία του, καθώς και άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. 'Οταν εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμάζονταν να βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν αλλά έβγαζε ένα μουγγρητό. «Την ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρίσκονταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγγρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ' ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα». (Πλ. Πολιτεία 616).
| Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού | ||
δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια | |||
| και τους κίτρινους ανθούς. | ||
|
| ακόμη... | |
|
| ||
| Γαλήνη. | ||
τ' αυλάκια·* | |||
| τ' όνομα του κίτρινου θάμνου | ||
«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν | |||
| τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν | ||
|
| ||
| Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του | ||
ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος. | |||
|
| ||
|
| 31 του Μάρτη 1971 | |
ασπάλαθοι: θάμνοι με μεγάλα αγκάθια και κίτρινα λουλούδια.
στου μυαλού τ' αυλάκια: στη μνήμη.
περικοπή: εννοεί το χωρίο 616 της Πολιτείας.
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε συνοπτικά τα καθήκοντα ενός πολίτη, σύμφωνα με το κείμενο1 (2-5 παράγραφοι) σε 60-70 λέξεις.
Μονάδες 20
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, με βάση το περιεχόμενο του κειμένου 2.
α. Οι κοινωνίες με παράδοση στη δημοκρατία εξασφαλίζουν τη συμμετοχή του λαού στα κοινά.
β. Σήμερα, η έννοια του πολίτη και η εκπαίδευση μεταξύ άλλων δίνουν έμφαση στη χειραγώγηση.
γ. Σήμερα, μέσω της πολιτικής παιδείας επιδιώκεται η διαμόρφωση μιας συνολικά δημοκρατικής στάσης των νέων πολιτών.
δ. Οι πολίτες των νέων δημοκρατικών κοινωνιών χρειάζεται να αποκτήσουν βαθύ σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
ε. Μια τεχνοκρατική εκπαίδευση μπορεί να διδάξει στους νέους όλα τα επιμέρους στοιχεία που θα τους καταστήσουν ενεργούς και υπεύθυνους πολίτες.
Μονάδες 5
Β2α. Να σχολιάσετε τη λειτουργία των ερωτημάτων στην πρώτη παράγραφο του κειμένου 1 ("Τι σημαίνει...τρόπο;").
Μονάδες 10
Β2β. Να σχολιάσετε την εναλλαγή ρηματικών προσώπων στην τελευταία παράγραφο του κειμένου 1 ("Εν κατακλείδι...για όλους").
Μονάδες 10
Β3. Να εξηγήσετε τι επιδιώκει η συντάκτρια του κειμένου 2 με τη μέθοδο της σύγκρισης αντίθεσης στην τρίτη παράγραφο ("Καταρχάς...ζωής") και τι με τη χρήση αλλεπάλληλων ασύνδετων σχημάτων στην τέταρτη παράγραφο ("Πέρα...κοινότητά τους).
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Γ
Το ποίημα του Σεφέρη γράφτηκε την περίοδο της δικτατορίας. Αφού λάβετε αυτήν την αναφορά υπόψη σας, να γράψετε ποιο πιστεύετε ότι είναι το βασικό θέμα του ποιήματος. Ποιες σκέψεις σάς δημιουργεί; Να απαντήσετε σε ένα κείμενο 150-200 λέξεων, αξιοποιώντας τουλάχιστον τρεις κειμενικούς δείκτες.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Λαμβάνοντας υπόψη σου τα κείμενα που διάβασες, να γράψεις ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείο, στο οποίο να αναφέρεις ποια εφόδια καλούνται να έχουν οι νέοι της σημερινής εποχής, προκειμένου να επιτελούν τα καθήκοντά τους ως πολίτες και πώς μπορεί το σχολείο να συμβάλλει στην καλλιέργεια ενεργών πολιτών.
Μονάδες 30
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
Αναζητήστε το βιβλίο του: Όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις, Αποστόλης Ζυμβραγάκης, εκδόσεις 24 γράμματα, ISBN: 978-618-201-134-8, μέσα από το οποίο μπορείτε να βρείτε οδηγίες για το πώς απαντιούνται τα συγκεκριμένα ερωτήματα.
Στο βιβλίο που κυκλοφορεί παρουσιάζεται με έναν ευρηματικό τρόπο όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου (συνεξέταση γλώσσας και λογοτεχνίας) μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις.
Πρόκειται για έναν πλήρη οδηγό, στον οποίο θα βρείτε με σαφή και εύστοχο τρόπο απαντήσεις και οδηγίες για όλα τα πιθανά θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη περίληψη, πρακτικό οδηγό για πετυχημένο ερμηνευτικό σχόλιο λογοτεχνίας, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη παραγωγή λόγου σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση, καθώς και όλα τα νέα κριτήρια αξιολόγησης του ΙΕΠ με τις απαντήσεις τους.
Είναι σίγουρο πως αυτός ο πρακτικός οδηγός Νέων Ελληνικών θα γίνει ένα απαραίτητο εργαλείο για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.
Βρείτε το βιβλίο στην "Πολιτεία" με έκπτωση: https://www.politeianet.gr/books/9786182011348-zumbragakis-apostolis-24-grammata-oli-i-uli-ton-neon-ellinikon-g-lukeiou-mesa-apo-100-erotiseis-kai-apantiseis-319288
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους φιλολόγους της γενιάς του, δημιουργός του δημοφιλούς εκπαιδευτικού ιστολογίου "Ηλεκτρονική Διδασκαλία" (e-didaskalia.blogspot.gr), μέσα από το οποίο παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες της χώρας. Όλη αυτή η γνώση πλέον συμπυκνώνεται σε έναν πλήρη και ταυτόχρονα πρακτικό οδηγό Νέων Ελληνικών -απαραίτητο μετά τις τελευταίες αλλαγές- για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.
