Γράφει ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης *
Πόσο κοστίζει η ανθρώπινη ζωή; Πρόκειται για ένα ερώτημα που μας βυθίζει στα βάθη της κοινωνικής μας κατάστασης, αποκαλύπτοντας το σκοτεινό υπόγειο του καπιταλισμού που καταλαμβάνει την ύπαρξή μας. Μπροστά σε αυτό το βαρύ ερώτημα, πρέπει να τολμήσουμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσάρεστες αλήθειες που κρύβονται κάτω από τη γυαλιστερή βιτρίνα των οικονομιών με γνώμονα το κέρδος.
Στο βασίλειο του καπιταλισμού, η αξία της ανθρώπινης ζωής παγιδεύεται μέσα σε ένα πλέγμα δυνάμεων της αγοράς, ανάγεται σε μια απλή συναλλακτική μονάδα. Γινόμαστε μάρτυρες του γκροτέσκου θεάματος της μετατροπής των ανθρώπων σε αναλώσιμους πόρους, η αξία των οποίων μετριέται από τον ανελέητο υπολογισμό της προσφοράς και της ζήτησης. Σε αυτό το παράδειγμα, η ιερότητα της ζωής θυσιάζεται στο βωμό των περιθωρίων κέρδους και ο ηθικός ιστός της κοινωνίας μας διαλύεται.
Η ανελέητη πορεία της λογικής του καπιταλισμού εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους. Μια ματιά στον κλάδο της υγειονομικής περίθαλψης, αποκαλύπτει έναν μικρόκοσμο αυτού του απεχθούς συστήματος. Εδώ, το κόστος της θεραπείας και της φαρμακευτικής αγωγής εκτοξεύεται στα ύψη, καθιστώντας τις σωτήριες για τη ζωή επεμβάσεις πολυτέλεια που μπορούν να αποκτήσουν μόνο οι λίγοι προνομιούχοι. Οι άρρωστοι και οι ευάλωτοι αφήνονται να μαραζώνουν στο περιθώριο, τα σώματά τους είναι απλώς θύματα στην αδυσώπητη επιδίωξη της συσσώρευσης του κεφαλαίου. Το φάντασμα του κέρδους πλανάται πάνω από κάθε ιατρική απόφαση, υπαγορεύοντας την κατανομή των πόρων και διαιωνίζοντας μια έντονη ανισότητα στην πρόσβαση στη σωτήρια φροντίδα.
Αλλά δεν είναι μόνο στο πεδίο της υγειονομικής περίθαλψης που η τιμή της ανθρώπινης ζωής αποκαλύπτει το πραγματικό της χρώμα. Η αδίστακτη συμπεριφορά του καπιταλισμού επεκτείνει τις έλικες της στο πεδίο της εργασίας, όπου οι εργαζόμενοι υποβαθμίζονται σε γρανάζια της μεγάλης μηχανής της παραγωγής. Η εκμετάλλευση γίνεται η ζωογόνος δύναμη αυτού του συστήματος. Οι άθλιοι χώροι εργασίας ανθούν, ο ιδρώτας αναμειγνύεται με τα δάκρυα καθώς οι εργάτες μοχθούν για πενιχρούς μισθούς σε άθλιες συνθήκες. Η αξία τους, όπως υπαγορεύεται από την αγορά, μειώνεται σε ένα αξιοθρήνητο ποσό, ενώ οι καρποί της εργασίας τους εισρέουν ελεύθερα στα ταμεία των λίγων που καρπώνονται τα οφέλη.
Ωστόσο, η ύπουλη λαβή του καπιταλισμού στο κόστος της ανθρώπινης ζωής δε σταματά εδώ. Επεκτείνει τις έλικες του στον ίδιο τον κοινωνικό μας ιστό, διαστρεβλώνοντας τις σχέσεις και τις αξίες μας. Στο κυνήγι του κέρδους, οι εταιρείες χειραγωγούν τις επιθυμίες μας και διαμορφώνουν τις προσδοκίες μας, υποβιβάζοντάς μας σε παθητικούς καταναλωτές. Γινόμαστε συνένοχοι στην ίδια μας την απανθρωποποίηση, κυνηγώντας διαρκώς τις κενές υποσχέσεις της υλικής υπερβολής, ανταλλάσσοντας τον πλούτο της ζωής μας με τη φευγαλέα ικανοποίηση των εμπορευμάτων.
Υπάρχει, όμως, ελπίδα; Φυσικά και υπάρχει, καθώς μέσα σε κάτι τέτοιες κριτικές κρύβεται ο σπόρος της αντίστασης. Πρέπει να αντισταθούμε στη λογική του κεφαλαίου, αποκαλύπτοντας την εκμεταλλευτική του φύση και απαιτώντας έναν κόσμο που θα εκτιμά την ανθρώπινη ζωή πάνω απ' όλα. Πρέπει να οραματιστούμε εναλλακτικές λύσεις, που θα δίνουν προτεραιότητα στην ευημερία των ατόμων και των κοινοτήτων, όπου το κόστος της ζωής θα μετριέται με συμπόνια, αλληλεγγύη και πραγματική ανθρώπινη ευδαιμονία.
Ας συσπειρωθούμε ενάντια στην εμπορευματοποίηση της ζωής και ας χαράξουμε μια πορεία προς μια κοινωνία όπου η αξία του ανθρώπου υπερβαίνει τα όρια των περιθωρίων κέρδους. Ας ηχήσουν οι φωνές μας, ας αντηχήσουν οι πράξεις μας και ας γίνει η συλλογική μας άρνηση να αποδεχτούμε αυτή την απαξίωση της ύπαρξής μας ο καταλύτης για την αλλαγή. Γιατί μόνο αν αποκαλύψουμε το πραγματικό κόστος της ανθρώπινης ζωής στον καπιταλισμό, μπορούμε να θέσουμε τις βάσεις για ένα πιο δίκαιο και ανθρώπινο μέλλον.
* Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος - M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός - Συγγραφέας - Δημιουργός του e-didaskalia.blogspot.gr.