Το υποκείμενο του απαρεμφάτου - Ταυτοπροσωπία, ετεροπροσωπία - Θεωρία, παραδείγματα, ασκήσεις

 

Το απαρέμφατο, αφού βρίσκεται μέσα σε μια πρόταση, χρησιμοποιείται ως υποκείμενο, αντικείμενο κ.ά. του ρήματος.

 

Εφόσον όμως το απαρέμφατο είναι ρηματικός τύπος, τότε συντάσσεται, δηλαδή παίρνει και το ίδιο υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο κ.τ.λ.

 

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου (του άναρθου ή του έναρθρου) μπορεί να είναι:

α) το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος (το αυτό πρόσωπο), οπότε λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία

β) διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος (έτερο πρόσωπο), οπότε λέμε ότι έχουμε ετεροπροσωπία

 

Ταυτοπροσωπία (το αυτό πρόσωπο)
Το υποκείμενο του ρήματος	είναι ίδιο (το αυτό)	με το υποκείμενο του απαρεμφάτου
Υποκείμενο ρήματος >>		<< Υποκείμενο απαρεμφάτου

 

Ετεροπροσωπία (έτερο πρόσωπο)
Το υποκείμενο του ρήματος	είναι διαφορετικό (έτερο)	από το υποκείμενο του απαρεμφάτου
	<< Υποκείμενο ρήματος Υποκείμενο απαρεμφάτου >>

 

 

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην ταυτοπροσωπία

 

Στην ταυτοπροσωπία το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι το ίδιο (το αυτό πρόσωπο) με το υποκείμενο του ρήματος, π.χ.

 

Οὗτοι ἐθέλουσιν ὑπὲρ πατρίδος θνήσκειν

(= αυτοί θέλουν να πεθάνουν για την πατρίδα)

Ρήμα = ἐθέλουσιν, υπ. του ρ. = οὗτοι

Απρ. = θνήσκειν, υπ. του απρ. = οὗτοι

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.

Ας δούμε διάφορα παραδείγματα, και τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε: Στην αρχή θα κάνουμε πλήρη ανάλυση του ρήματος και στη συνέχεια του απαρεμφάτου:

 

1^ο παράδειγμα

Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν

(= Ο Μένων ήθελε να έχει πλούτο)

ρ. = ἐβούλετο,

ποιος ἐβούλετο; = Μένων > υπ. του ρ.

τι ἐβούλετο; = πλουτεῖν > αντ. του ρ.

 

απρ. = πλουτεῖν

ποιος πλουτεῖν = Μένων > υπ. του απρ.

  

Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο το ίδιο πρόσωπο (Μένων), λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.

 

2^ο παράδειγμα

Οἱ Βοιωτοὶ ἀπειλοῦσιν ἐμβαλεῖν εἰς τὴν Ἀττικήν.

(= Οι Βοιωτοί απειλούν ότι θα εισβάλουν στην Αττική)

ρ. = ἀπειλοῦσιν

ποιοι ἀπειλοῦσιν; = οἱ Βοιωτοί > υπ. του ρ.

τι ἀπειλοῦσιν; = ἐμβαλεῖν > αντ. του ρ.

 

απρ. = ἐμβαλεῖν

ποιοι ἐμβαλεῖν; = οἱ Βοιωτοί > υπ. του απρ.

 

 

Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο το ίδιο πρόσωπο (οἱ Βοιτωτοί), λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.

 

 

 

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου στην ετεροπροσωπία

 

Στην ετεροπροσωπία το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι διαφορετικό (έτερο πρόσωπο) από το υποκείμενο του ρήματος, π.χ.

Οἱ στρατιῶται ηὔχοντο εὐτυχῆσαι αὐτόν.

(= οι στρατιώτες ευχόντουσαν αυτός να ευτυχήσει)

Ρήμα = ηὔχοντο, υπ. του ρ. = οἱ στρατιῶται

Απρ. = εὐτυχῆσαι, υπ. του απρμ. = αὐτόν

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.

Ας δούμε διάφορα παραδείγματα, και τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε: Στην αρχή θα κάνουμε πλήρη ανάλυση του ρήματος και στη συνέχεια του απαρεμφάτου:

 

1^ο παράδειγμα

Ἐγὼ οὐχ ἡγοῦμαι εἶναι διδακτήν τὴν ἀρετήν (= Ἐγώ δε νομίζω ότι είναι διδακτή η αρετή)

ρ. = οὐχ ἡγοῦμαι

ποιος οὐχ ἡγοῦμαι; = Ἐγώ > υπ. του ρ.

τι οὐχ ἡγοῦμαι; = εἶναι > αντ. του ρ.

 

απρ. = εἶναι

ποιο εἶναι; = ἀρετὴν > υπ. του απρ.

 

Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο άλλο (έτερο) πρόσωπο (ἐγώ - τὴν ἀρετήν), λέμε ότι έχουμε ετεροπροσωπία.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.

 

2^ο παράδειγμα

Μιλτιάδης ἔπεισε τοὺς Ἀθηναίους στρατεῦσαι

(= Ο Μιλτιάδης έπεισε τους Αθηναίους να εκστρατεύσουν.)

ρ. = ἔπεισε

ποιος ἔπεισε; = Μιλτιάδης > υπ. του ρ.

ποιον ἔπεισε; = τοὺς Ἀθηναίους > α' αντ. του ρ.

τι ἔπεισε τοὺς Ἀθηναίους; = στρατεῦσαι > β' αντ. του ρ.

 

απρ. = στρατεῦσαι

ποιοι στρατεῦσαι; = Ἀθηναίους > υπ. του απρ.

 

Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο άλλο (έτερο) πρόσωπο (Μιλτιάδης - τοὺς Ἀθηναίους), λέμε ότι έχουμε ετεροπροσωπία.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να βρείτε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων και να δηλώσετε αν υπάρχει ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία.

Ἡμεῖς δοκοῦμεν τὸν Σωκράτην σοφὸν εἶναι. 

(Εμείς νομίζουμε ότι ο Σωκράτης είναι σοφός).

Οὐδεὶς τῶν πολιτῶν ἤθελεν ἀπειθεῖν.

(Κανένας από τους πολίτες δεν ήθελε να μην υπακούσει).

Ἡμεῖς δυνάμεθα σῶσαι τὴν πατρίδα.

(Εμείς μπορούμε να σώσουμε την πατρίδα).

Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ὀλβιώτατον.

(Ο Κροίσος νόμιζε για τον εαυτό του ότι είναι ο πιο ευτυχισμένος).

Ἄλκηστις ἐβούλετο ὑπὲρ Ἀδμήτου ἀποθανεῖν.

(Η Άλκηστη ήθελε να πεθάνει για τον Άδμητο).

Σὺ Εὐθύφρονα ὁμολογεῖς σοφὸν εἶναι.

(Εσύ παραδέχεσαι ότι ο Ευθύφρονας είναι σοφός).

Σώφρονα καὶ μέτριον χρὴ πεφυκέναι αὐτὸν.

(Τρίτο πρέπει να είναι από φυσικού του συνετός και μετρημένος).

Καλὸν ἐστι τὴν μὲν διάνοιαν προαιρεῖσθαι τὰ βέλτιστα.

(Είναι καλό η σκέψη του να διαλέγει το καλύτερο).

Οὗτοι τελευτῆσαι καλῶς μᾶλλον ἠβουλήθησαν.

(Αυτοί θέλησαν να έχουν έναν ένδοξο θάνατο).

ἐτάχθην (ἐγὼ) κοσμῆσαι τὸν τάφον.

(Εγώ είχα οριστεί να κοσμήσω την ταφή).

(ἡμεῖς) ἐπαγγελλόμεθα δὲ Ἀριαίῳ εἰς τὸν θρόνον τὸν βασίλειον καθιεῖν αὐτόν.

(Υποσχόμαστε λοιπόν στον Αριαίο ότι θα τον εγκαταστήσουμε στο βασιλικό θρόνο).

Οἱ δὲ Ξενοφῶντα ἐκέλευον ἀποθνῄσκειν.

(Αυτοί προέτρεπαν τον Ξενοφώντα να σκοτωθεί).