Αγκουσεμένος, με τα κορακάτα κατσαρωτά γένια του, με τα τσόχινα σαλβάρια του, με τα μαύρα στιβάνια του, αργός, αλαφροπάτης, ο Καπετάν Μιχάλης του Καζαντζάκη ζωντανεύει σκηνές και πρόσωπα από το Μεγάλο Κάστρο της εποχής της Τουρκοκρατίας. Στη θρυλική μορφή του ήρωα, ο μεγάλος συγγραφέας περιγράφει το ήθος και την περίπλοκη ιδιοσυγκρασία του Κρητικού που ζει σε συνθήκες σκλαβιάς και που μόνον μια σκέψη έχει στο μυαλό του: Άμα λευτερωθεί η Κρήτη θα γελάσω, λέει, και κουβαλάει με πλήρη συνείδηση το βαρύ πένθος του, σαν ένα φορτίο που του επιβάλλεται από έναν ισχυρό, άγραφο κώδικα τιμής.
Ο Νίκος Καζαντζάκης ολοκλήρωσε τον Καπετάν Μιχάλη το 1950. Την ίδια χρονιά, γράφει στον Πρεβελάκη: [...] Είμαι βυθισμένος, ποτέ δεν είχα τόση ένταση και τόση αντοχή. Το ‘χω ζήσει βαθιά, τέτοιος ήταν ο πατέρας μου, αυτός ήταν ο παππούς μου, έτσι θα ‘θελα κι εγώ, ο καλαμαράς ο Κοσμάς, να πεθάνω για μια μεγάλη Ιδέα. Κι’ απάνω απ΄όλα, τέτοια είναι η Κρήτη… και τέτοια τα πάθη της. Ένα θεατρικό αναλόγιο λοιπόν, βασισμένο στον Καπετάν Μιχάλη του Καζαντζάκη και τον ξεσηκωμό του 1889, είκοσι τρία χρόνια πριν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Μαζί με τα αυθεντικά κείμενα από το βιβλίο, θα ακούσουμε και τραγούδια ηρωικά και πένθιμα, τραγούδια που γεννήθηκαν μέσα στη φωτιά του πολέμου και τραγουδιούνται ακόμα στην Κρήτη.
