Αλλαγές εκ βάθρων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης -από τους παιδικούς σταθμούς έως τα μεταπτυχιακά- προαναγγέλλει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας για το διάστημα αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για τα πανεπιστήμια, που έχει προσδιοριστεί για την Παρασκευή.
Οπως είναι γνωστό, με το νομοσχέδιο αυτό -το οποίο επιβραβεύεται δημοσκοπικά αφού οι μετρήσεις δείχνουν ότι αρκετά πάνω από το 50% της ελληνικής κοινωνίας συμφωνεί με την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων- η κυβέρνηση επιδιώκει, πέρα από το άνοιγμα των εκπαιδευτικών ευκαιριών στη χώρα μας, και την επίλυση μιας ιστορικής εκκρεμότητας, το να ρυθμίσει έμμεσα τη μεταλυκειακή εκπαίδευση που, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει και 35 κολέγια τα οποία λειτουργούν περίπου ανεξέλεγκτα σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια και δίνουν στους σπουδαστές τους, που είναι περίπου 32.000, πτυχία με πλήρη επαγγελματικά δικαιώματα.
Νέες Πανελλήνιες
Ενα από τα πρώτα ζητήματα με τα οποία θα ασχοληθεί μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου ο Κυριάκος Πιερρακάκης είναι οι Πανελλήνιες Εξετάσεις για την εισαγωγή στα ΑΕΙ: στο υπουργείο Παιδείας μιλούν για έναρξη διαλόγου αμέσως μετά την ψήφιση της νομοθεσίας για τα πανεπιστήμια, σημειώνοντας ότι το ισχύον σύστημα έχει το σοβαρό πλεονέκτημα ότι διασφαλίζει το αδιάβλητο, ωστόσο έχει το εξίσου σοβαρό μειονέκτημα ότι κρίνει την πορεία κάθε υποψηφίου σε τέσσερα διαγωνίσματα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ευρύτερες επιδόσεις των μαθητών κατά τη φοίτησή τους στο Λύκειο. Αυτό που μελετούν τώρα -δηλώνοντας εκ των προτέρων ότι θα επιδιώξουν ευρεία συναίνεση- είναι έναν συνδυασμό εξετάσεων με τη χρήση της τράπεζας θεμάτων, με στόχο να υπάρχει διαχρονική εικόνα για κάθε υποψήφιο και να λαμβάνονται υπόψη για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια περισσότερες παράμετροι σε σχέση με το ισχύον σύστημα των Πανελλήνιων Εξετάσεων.
Φοιτητική μετανάστευση
Οι Ελληνες που φοιτούν είτε σε πανεπιστήμια του εξωτερικού είτε στα 35 κολέγια που λειτουργούν στη χώρα μας υπολογίζονται σε 72.000 - περίπου 5.000 περισσότεροι από τους εισακτέους των τελευταίων Πανελληνίων. Αυτό σημαίνει ότι πέρα από εκείνους που μπαίνουν στα πανεπιστήμια με τις Πανελλήνιες Εξετάσεις, υπάρχει άλλη μία γενιά που φοιτά είτε στο εξωτερικό είτε σε κολέγιο.
Το οικονομικό κόστος για τις σπουδές στο εξωτερικό είναι κυμαινόμενο - και οι Ελληνες φοιτητές σπουδάζουν είτε σε μη κερδοσκοπικά, είτε σε ιδιωτικά πανεπιστήμια. Από την άλλη πλευρά, τα κολέγια είναι κερδοσκοπικοί οργανισμοί χωρίς ουσιαστικό έλεγχο από το κράτος για το επίπεδο της εκπαίδευσης που παρέχουν, το οποίο εντέλει εξαρτάται από το ξένο πανεπιστήμιο με το οποίο συνεργάζονται.
Από τους 40.000 Ελληνες που φοιτούν στο εξωτερικό, οι μισοί -περίπου 20.000- είναι στα κυπριακά πανεπιστήμια. Θεωρείται ότι κάποια από αυτά θα σπεύσουν να καταθέσουν πρόταση για αδειοδότηση παραρτήματός τους στην Ελλάδα ώστε να γίνουν ακόμα πιο ελκυστική επιλογή για τους Ελλαδίτες φοιτητές. Παράλληλα, ενδιαφέρον έχει εκδηλωθεί και από δέκα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού - για παράδειγμα, το υπουργείο Παιδείας διαρρέει ότι υπάρχουν συζητήσεις με τη Σορβόννη.
Σημειώνεται ότι το νομοσχέδιο προβλέπει ένα «κατώφλι» μέσω των Πανελληνίων για όσους θελήσουν να σπουδάσουν στα μη κρατικά ΑΕΙ που θα λειτουργήσουν στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι για να δικαιούται κάποιος να κάνει αίτηση εγγραφής σε ένα τέτοιο παράρτημα, θα πρέπει να έχει υπερβεί την κατώτατη ελάχιστη βάση εισαγωγής των Πανελληνίων, που σημαίνει έναν μέσο όρο βαθμολογίας γύρω στο 8. Ωστόσο, θεωρείται βέβαιο ότι κάθε νέο πανεπιστήμιο που θα έρθει στη χώρα μας θα επιδιώξει να θέσει τέτοια κριτήρια εγγραφής που να συνάδουν με τη διεθνή κατάταξή του - δηλαδή όσο πιο ψηλά είναι ένα ΑΕΙ, τόσο πιο αυστηρά θα είναι τα κριτήρια εγγραφής που θα εφαρμόσει. Και τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να τύχουν της έγκρισης της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).
Το μέλλον των κολεγίων
Με την ψήφιση του νομοσχεδίου για τα πανεπιστήμια, οι αρμόδιοι θα επιδιώξουν να ρυθμίσουν εμμέσως τη μεταλυκειακή αγορά της εκπαίδευσης: σήμερα φαίνεται από ιδιαίτερα δύσκολο έως εξαιρετικά αβέβαιο ότι κάποια από τα 35 κολέγια που λειτουργούν στη χώρα μας θα κατορθώσουν να μετατρέψουν τη συνεργασία τους με ξένα πανεπιστήμια σε ίδρυση παραρτήματος του μητρικού ΑΕΙ στην Ελλάδα, με τη συμμετοχή του κολεγίου, πιθανά με κάποιες προφανείς εξαιρέσεις, δηλαδή τα ήδη λειτουργούντα μη κερδοσκοπικά κολέγια.
Οπως είναι γνωστό, η μετάβαση στο νομικό καθεστώς του «μη κερδοσκοπικού» απαιτεί από τα ιδιωτικά κολέγια την εκχώρηση δικαιωμάτων προς το ξένο πανεπιστήμιο με το οποίο θα συνεργαστούν. Τώρα καταβάλλουν στο ξένο ΑΕΙ μόνο δικαιώματα, σε πολλές περιπτώσεις στο πλαίσιο σύμβασης δικαιόχρησης, τα οποία κυμαίνονται από 800 έως 1.200 ανά φοιτητή ετησίως. Ουσιαστικά, θα αλλάξει η φιλοσοφία λειτουργίας των ελληνικών κολεγίων -για τα λίγα που ίσως καταφέρουν να μετεξελιχθούν-, με τα ξένα πανεπιστήμια να έχουν πλέον «το πάνω χέρι».