Η φετινή σχολική χρονιά ανέδειξε, μεταξύ άλλων, ένα φαινόμενο που δεν μπορεί πια να περάσει απαρατήρητο. Όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί — με κινητό στο χέρι και διάθεση “μοιράσματος” — καταγράφουν σκηνές από τη σχολική καθημερινότητα και τις αναρτούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το στιγμιότυπο: ένα παιδί που παρουσιάζει κάτι στον πίνακα, μια δραστηριότητα στην ομάδα, ένα συγκινητικό μάθημα, ένα αστείο, μια έκπληξη. Το αποτέλεσμα: μια σχολική τάξη που μετατρέπεται, έστω και υπόγεια, σε ψηφιακή σκηνή.
Ας το πούμε ευθέως: η σχολική αίθουσα δεν είναι ριάλιτι. Δεν είναι πεδίο αυτοπροβολής, ούτε ευκαιρία για να χτίσει κανείς “εκπαιδευτικό” προφίλ στο Instagram και στο TikTok. Είναι χώρος μάθησης, ασφάλειας, σχέσης. Και προπάντων, είναι χώρος παιδιών.
Δεν πρόκειται για αντίσταση στην τεχνολογία — την οποία οφείλουμε να αξιοποιούμε παιδαγωγικά. Πρόκειται για αντίσταση στην αιχμαλωσία της εικόνας, στη λογική της μόνιμης επίδειξης, στην κουλτούρα του “πρέπει να φαίνεται για να αξίζει”. Όταν η εκπαιδευτική πράξη αρχίζει να υπηρετεί το βλέμμα του θεατή, τότε η παιδαγωγική μετατοπίζεται: από το “είμαι με τα παιδιά” στο “φαίνομαι με τα παιδιά”.
Πού τοποθετείται το όριο;
Το όριο δεν είναι νομικό (αν και υπάρχει σαφές πλαίσιο προστασίας προσωπικών δεδομένων). Το όριο είναι ηθικό και παιδαγωγικό. Δεν είναι όλοι οι γονείς εντάξει με το να εμφανίζεται η μορφή ή η φωνή του παιδιού τους σε ένα reel που μαζεύει likes. Δεν είναι όλα τα παιδιά έτοιμα να γίνουν άθελά τους κομμάτι ενός ψηφιακού αφηγήματος που δεν ελέγχουν. Και δεν είναι όλοι οι εκπαιδευτικοί πρόθυμοι να λειτουργούν ως σκηνοθέτες ενός σχολείου-παραστάτη.
Η ουσία του σχολείου είναι η εσωτερική του ζωή, αυτή που δεν τραβιέται εύκολα σε βίντεο. Είναι οι δισταγμοί πριν από μια απάντηση, τα βλέμματα κατανόησης, η σιωπή της συγκίνησης, το βουβό χτίσιμο της σχέσης. Αν αρχίσουμε να λειτουργούμε με την αγωνία της καταγραφής, θα χάσουμε αυτό που δεν καταγράφεται: το πραγματικό.
Δεν είναι όλοι “κακοπροαίρετοι” — αλλά αυτό δεν αρκεί
Ας είμαστε δίκαιοι. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί που αναρτούν τέτοια βίντεο το κάνουν με καλή πρόθεση. Θέλουν να δείξουν όμορφες στιγμές, να προβάλουν τη δουλειά τους, να εμπνεύσουν. Όμως, σε ένα επάγγελμα που βασίζεται στη διακριτικότητα, την παιδαγωγική ευαισθησία και τη συναισθηματική νοημοσύνη, η πρόθεση δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται και επίγνωση. Και η επίγνωση λέει πως:
• Τα παιδιά δεν είναι “περιεχόμενο”.
• Η εκπαιδευτική πράξη δεν είναι performance.
• Η εμπιστοσύνη δεν χτίζεται με hashtags.
Χρειαζόμαστε ένα σχολείο που να σέβεται τον ρόλο του
Σε μια εποχή που όλα επιδεικνύονται, το σχολείο πρέπει να γίνει χώρος αντίστασης στην υπερέκθεση. Να κρατήσει στην προστατευτική του αγκαλιά τα παιδιά. Όχι για να κρυφτεί ή να τα αφήσει στη σκιά, αλλά για να προσφέρει τις ιδανικές συνθήκες, ώστε ν' ανθίσει μέσα του η αυθεντικότητα.
Αν θέλουμε πράγματι να μιλήσουμε για την αξία της εκπαίδευσης, ας το κάνουμε χωρίς να παραδίδουμε την τάξη στην αγορά των views. Η παιδεία δεν είναι περιεχόμενο. Είναι πράξη. Και η πράξη, η βαθιά, ουσιαστική παιδαγωγική πράξη, δεν επιδεικνύεται — συνοδεύει.
Αποστόλης Ζυμβράγακης, Φιλόλογος M.Ed.
