Το όνειρο για μια θέση στο Harvard, το Yale ή το Stanford είναι για πολλούς το απόλυτο σύμβολο ακαδημαϊκής και κοινωνικής επιτυχίας. Τι γίνεται, όμως, όταν το παιχνίδι είναι στημένο; Πίσω από τη λαμπερή βιτρίνα της αριστείας, ένα πανίσχυρο σύστημα αναπαράγει σιωπηλά τα προνόμια της ελίτ, μετατρέποντας τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου σε κλειστές λέσχες για τους λίγους.
Τα στατιστικά είναι αποκαλυπτικά: σύμφωνα με έρευνα των UBS και Wealth-X, 16 από τα 20 πανεπιστήμια με τους περισσότερους βαθύπλουτους φοιτητές βρίσκονται στις ΗΠΑ. Η κυριαρχία της Ivy League (Harvard, Yale, Princeton κ.ά.) δεν είναι απλώς ακαδημαϊκή, είναι βαθιά ταξική.
Το "νόμιμο" παιχνίδι: Πώς το χρήμα αγοράζει πλεονέκτημα
Δεν χρειάζεται πάντα μια βαλίτσα με χρήματα κάτω από το τραπέζι. Οι πλουσιότεροι γονείς έχουν στη διάθεσή τους ένα οπλοστάσιο από «νόμιμα» εργαλεία που εκτοξεύουν τις πιθανότητες των παιδιών τους, αφήνοντας τους υπόλοιπους πολύ πίσω.
💰 Οι "γενναίες" δωρεές: Όπως σημειώνει η ερευνήτρια Σύλβια Βαρνάβα, «οι πλουσιότεροι γονείς δεν χρειάζεται να δωροδοκήσουν· μπορούν απλά να δωρίσουν». Μια δωρεά εκατομμυρίων δολαρίων στο πανεπιστήμιο μπορεί «μαγικά» να αυξήσει τις πιθανότητες αποδοχής ενός υποψηφίου.
👨🏫 Οι σύμβουλοι των $50.000: Εξειδικευμένοι σύμβουλοι εισαγωγής, με αμοιβές δεκάδων χιλιάδων δολαρίων, αναλαμβάνουν να «γυαλίσουν» το προφίλ του υποψηφίου, να γράψουν τις τέλειες εκθέσεις και να προετοιμάσουν για τις συνεντεύξεις.
✈️ Τα ταξίδια-"προσόντα": Οι επισκέψεις στις πανεπιστημιουπόλεις, η συμμετοχή σε ακριβά διεθνή summer camps και τα εξωσχολικά αθλήματα που απαιτούν τεράστια έξοδα (π.χ. ιστιοπλοΐα, ιππασία) λογίζονται ως πλεονεκτήματα. Για τα παιδιά των μεσαίων και χαμηλότερων στρωμάτων, όλα αυτά είναι απλώς ανέφικτα.
Τα βρόμικα σκάνδαλα: Όταν η δωροδοκία γίνεται επιστήμη
Όταν οι «νόμιμοι» δρόμοι δεν αρκούν, κάποιοι δεν διστάζουν να παρανομήσουν. Το 2019, το σκάνδαλο «Operation Varsity Blues» αποκάλυψε πώς 33 εύποροι γονείς, ανάμεσά τους και διάσημοι ηθοποιοί, πλήρωσαν εκατομμύρια για να εξασφαλίσουν μια θέση για τα παιδιά τους σε πανεπιστήμια-κολοσσούς. Οι μέθοδοι περιλάμβαναν:
Πλαστές αθλητικές ταυτότητες για να φαίνονται τα παιδιά τους πρωταθλητές σε αθλήματα που δεν είχαν ασκήσει ποτέ.
Δωροδοκίες σε προπονητές και εξεταστές.
Απάτες στις εξετάσεις εισαγωγής SAT.
Το σκάνδαλο απέδειξε ότι η πρόσβαση στην ακαδημαϊκή ελίτ δεν είναι απλώς προνόμιο, αλλά και εμπόρευμα προς πώληση.
Η κληρονομιά της γνώσης: Το "μορφωτικό κεφάλαιο"
Ας είμαστε ειλικρινείς: δεν είναι όλοι οι γόνοι ακατάλληλοι. Πολλοί διαπρέπουν. Όμως, η επιτυχία τους δεν ξεκινά από το μηδέν. Μεταφέρεται σχεδόν κληρονομικά. Αυτό που ο κοινωνιολόγος Πιερ Μπουρντιέ ονόμασε «μορφωτικό κεφάλαιο» είναι το σύνολο των γνώσεων, των φιλοδοξιών και των κοινωνικών δεξιοτήτων που ένα παιδί απορροφά από το οικογενειακό του περιβάλλον.
Τα παιδιά της ελίτ μεγαλώνουν θεωρώντας δεδομένη την πρόσβαση στην καλύτερη δυνατή εκπαίδευση, περιτριγυρισμένα από υψηλές προσδοκίες και έχοντας τις υλικές ανέσεις που τους επιτρέπουν να αφοσιωθούν απερίσπαστα στις σπουδές τους. Δεν ξεκινούν όλοι από την ίδια γραμμή εκκίνησης.
Η κατάρρευση της αξιοκρατίας και η μεγάλη ψευδαίσθηση
Η πραγματική τραγωδία δεν είναι η απάτη. Είναι η ψευδαίσθηση ότι ζούμε σε μια αξιοκρατική κοινωνία. Όταν ένα παιδί από μια λιγότερο προνομιούχα οικογένεια αποτυγχάνει να μπει σε ένα κορυφαίο πανεπιστήμιο, συχνά πιστεύει ότι φταίει το ίδιο – ότι δεν ήταν «αρκετά καλό» ή «αρκετά έξυπνο».
Στην πραγματικότητα, απλώς συμμετείχε σε έναν αγώνα όπου οι αντίπαλοί του είχαν τεράστιο προβάδισμα πριν καν δοθεί η εκκίνηση. Το σύστημα δεν είναι απλώς άνισο· είναι σχεδιασμένο για να συντηρεί την ανισότητα, συγχέοντας το προνόμιο με την αξία.
Αν θέλουμε μια κοινωνία που πιστεύει πραγματικά στην ισότητα ευκαιριών, πρέπει να παραδεχτούμε ότι η εκπαίδευση δεν είναι εμπόρευμα, αλλά δημόσιο αγαθό. Μέχρι τότε, η «αριστεία» θα παραμένει για πολλούs θέμα τραπεζικού λογαριασμού και όχι προσωπικής αξίας.