Το 490 π.Χ. οι Πέρσες έφτασαν στον Μαραθώνα με ένα κομμάτι μάρμαρο για το τρόπαιο της νίκης τους. Δεν νίκησαν ποτέ. Μάθετε την απίστευτη ιστορία για το πώς αυτό το μάρμαρο μετατράπηκε στο άγαλμα της Νέμεσης, της θεάς που τιμωρεί την αλαζονεία.
Η ιστορία είναι γεμάτη από μάχες που κρίθηκαν από τη στρατηγική και το θάρρος. Λίγες, όμως, κουβαλούν έναν τόσο ισχυρό συμβολισμό όσο η Μάχη του Μαραθώνα. Και ο συμβολισμός αυτός δεν χαράχτηκε με αίμα, αλλά πάνω σε ένα τεράστιο κομμάτι από το καλύτερο μάρμαρο της αρχαιότητας.
Η αλαζονεία πριν από τη μάχη
Το 490 π.Χ., ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος έστειλε τον πανίσχυρο στόλο του στην Αττική. Ο σκοπός ήταν διπλός: να κατακτήσει την Αθήνα και να εκδικηθεί την ταπείνωση της Ιωνικής Επανάστασης. Η πεποίθηση των Περσών για τη νίκη τους ήταν τόσο απόλυτη, που ξεπερνούσε τα όρια της αυτοπεποίθησης και άγγιζε την ύβρη.
Μαζί με τον στρατό και τα όπλα τους, μετέφεραν και κάτι άλλο: ένα τεράστιο, ακατέργαστο κομμάτι εκλεκτού Παριανού μαρμάρου. Το σχέδιό τους ήταν απλό και αλαζονικό: μόλις θα συνέτριβαν τους Αθηναίους, θα έδιναν το μάρμαρο στους γλύπτες τους για να φτιάξουν επί τόπου ένα μεγαλοπρεπές μνημείο. Ένα τρόπαιο που θα διαφήμιζε τον θρίαμβό τους για πάντα.
Η νίκη και το εγκαταλελειμμένο μάρμαρο
Η μοίρα, όμως, είχε άλλα σχέδια. Οι Αθηναίοι και οι Πλαταιείς, αν και αριθμητικά πολύ λιγότεροι, πολέμησαν με πρωτοφανή ορμή και αποφασιστικότητα. Η μάχη ήταν σύντομη και συντριπτική για τους εισβολείς. Οι Πέρσες τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες νεκρούς, πλοία και, φυσικά, το άχρηστο πλέον μάρμαρο της αλαζονείας τους.
Το μάρμαρο αυτό, που προοριζόταν να γίνει σύμβολο περσικής κυριαρχίας, έμεινε πίσω, ένα σιωπηλό λάφυρο στα χέρια των Αθηναίων.
Από τρόπαιο θριάμβου... σε άγαλμα τιμωρίας
Τι θα μπορούσαν να το κάνουν οι Αθηναίοι; Να το καταστρέψουν; Να φτιάξουν ένα δικό τους τρόπαιο; Η απόφασή τους ήταν μια κίνηση ποιητικής και ιδεολογικής ιδιοφυΐας.
Πήραν το μάρμαρο και το ανέθεσαν σε έναν από τους καλύτερους γλύπτες της εποχής, τον Αγόρακριτο, μαθητή του μεγάλου Φειδία. Η εντολή ήταν σαφής: από αυτό το υλικό της ύβρεως, θα γεννιόταν το σύμβολο της θείας τιμωρίας. Ο Αγόρακριτος το μετέτρεψε σε ένα επιβλητικό άγαλμα της Νέμεσης, της θεάς που τιμωρεί όσους, τυφλωμένοι από την αλαζονεία, ξεπερνούν τα ανθρώπινα μέτρα.
Η Νέμεσις βρίσκει τη θέση της στον Ραμνούντα
Το άγαλμα δεν τοποθετήθηκε στην Αθήνα. Μεταφέρθηκε και στήθηκε στον ναό της Νέμεσης στον Ραμνούντα, μια περιοχή βόρεια του Μαραθώνα. Η επιλογή του σημείου ήταν κάθε άλλο παρά τυχαία. Τοποθέτησαν το σύμβολο της τιμωρίας ακριβώς στο σπίτι της θεάς που την εκπροσωπούσε, σε απόσταση αναπνοής από το πεδίο της μάχης όπου η ύβρις είχε συντριβεί.
Ένα μάθημα χαραγμένο σε μάρμαρο
Η κίνηση των Αθηναίων ήταν μια απάντηση που ξεπερνούσε τα όρια του πολέμου. Ήταν ένα διαχρονικό μήνυμα, χαραγμένο πάνω στο ίδιο το υλικό της περσικής αλαζονείας. Ένα μήνυμα που αντηχεί ακόμα και σήμερα: όποιος προκαλεί θεούς και ανθρώπους με την έπαρσή του, αργά ή γρήγορα θα βρεθεί αντιμέτωπος με τη Νέμεση.