Τι συμβαίνει όταν ο δάσκαλος δεν νιώθει πια ελεύθερος στην τάξη του; Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική εκπαίδευση βιώνει μια ριζική αλλαγή. Το σχολείο, από χώρος ελευθερίας και δημιουργικότητας, μετατρέπεται σε ένα περιβάλλον φόβου, ελέγχου και επιτήρησης. Εκπαιδευτικοί από όλη τη χώρα εκφράζουν την ανησυχία τους για ένα νέο πειθαρχικό καθεστώς που υπονομεύει την ίδια την ποιότητα της διδασκαλίας.
Οι νέες πολιτικές: Αξιολόγηση, διευθυντές και πειθαρχικές διώξεις
Οι πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις έχουν δημιουργήσει ένα πλαίσιο που θωρακίζει θεσμικά τους διευθυντές και χρησιμοποιεί την αξιολόγηση ως μηχανισμό συμμόρφωσης.
Οι διευθυντές αναδεικνύονται σε κεντρικούς ρυθμιστές της σχολικής ζωής, ασκώντας εξουσία που ξεπερνά τα διοικητικά τους καθήκοντα. Αντί να λειτουργούν ως συντονιστές, συχνά γίνονται επιθεωρητές ή «κατήγοροι», δημιουργώντας σχέσεις φόβου και υποταγής.
Η αξιολόγηση, ενώ παρουσιάζεται ως εργαλείο ανάπτυξης, λειτουργεί στην πράξη ως μηχανισμός επιτήρησης. Οι δείκτες και τα φύλλα παρατήρησης δημιουργούν ένα κλίμα όπου η παιδαγωγική πρωτοβουλία μπορεί να θεωρηθεί «παρέκκλιση», αναγκάζοντας τους εκπαιδευτικούς να υιοθετούν αυτολογοκρισία.
Πειθαρχικές διώξεις για εκφράσεις γνώμης ή συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις έχουν γίνει καθημερινότητα. Τα τελευταία δέκα χρόνια, έχουν καταγραφεί πάνω από 1.100 ΕΔΕ και 400+ πειθαρχικές ποινές, δημιουργώντας ένα κλίμα όπου κανείς δεν νιώθει ασφαλής.
Μαρτυρίες: Οι εκπαιδευτικοί μιλούν για την καθημερινότητά τους
Οι μαρτυρίες εκπαιδευτικών είναι συγκλονιστικές και αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που φθείρει την ψυχική τους υγεία.
«Μπαίνω στην τάξη και πια δεν νιώθω ότι κάνω μάθημα· νιώθω ότι κάνω “παράσταση” μπροστά σε έναν αόρατο επιθεωρητή.» - Καθηγήτρια, 12 χρόνια υπηρεσίας
«Όταν τόλμησα να εκφράσω αντίρρηση... μου έκαναν ξεκάθαρο ότι “τέτοια πράγματα γράφονται και αξιολογούνται”. Έκτοτε, κρατάω το στόμα μου κλειστό.» - Δάσκαλος, 20 χρόνια υπηρεσίας
«Περισσότερο από την κούραση της δουλειάς με φθείρει η αίσθηση ότι είμαι συνεχώς υπόλογος. Πότε προλαβαίνω να είμαι απλώς δασκάλα;» - Νηπιαγωγός, 15 χρόνια υπηρεσίας
Οι πιέσεις αυτές, σε συνδυασμό με την αδυναμία του εκπαιδευτικού κινήματος να προσφέρει ουσιαστική προστασία, δημιουργούν ένα αίσθημα μοναξιάς και εγκατάλειψης στον κλάδο.
Το τίμημα: Ποιος χάνει τελικά;
Το ερώτημα που προκύπτει είναι κρίσιμο: ποιος είναι ο μεγάλος χαμένος σε αυτό το κλίμα; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: ο μαθητής.
Όταν ο δάσκαλος λειτουργεί με ανασφάλεια και εξάντληση, η ποιότητα της διδασκαλίας υποβαθμίζεται. Η σχέση εκπαιδευτικού-μαθητή χάνει την εμπιστοσύνη της και γίνεται μια απλή, μηχανική διαδικασία.
Ένα σχολείο που καλλιεργεί τον φόβο και την πειθαρχία, αντί για την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα, δεν εκπληρώνει τον ουσιαστικό του ρόλο. Είναι ένας χώρος που διαμορφώνει παθητικούς πολίτες, και όχι ελεύθερους ανθρώπους.
Πώς μπορούμε να αλλάξουμε αυτή την πορεία και να ξανακάνουμε το σχολείο έναν τόπο ζωής;