Σε μια εποχή που η καθαρεύουσα κυριαρχούσε και η γλώσσα του λαού ήταν περιφρονημένη, ένας άνθρωπος τόλμησε να κάνει την επανάσταση. Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης (1883-1959) δεν ήταν πολιτικός ή στρατηγός, αλλά ένας γλωσσολόγος που πίστεψε στη δύναμη της δημοτικής γλώσσας. Μέσα από την επιστήμη του και το πάθος του, υπερασπίστηκε το δικαίωμα των Ελλήνων να εκφράζονται με τη δική τους φωνή.
Η επανάσταση της Δημοτικής
Μαζί με τον Αλέξανδρο Δελμούζο και τον Δημήτρη Γληνό, ο Τριανταφυλλίδης υπήρξε βασικό στέλεχος του Εκπαιδευτικού Ομίλου, μιας κίνησης που στόχευε στον εκσυγχρονισμό της παιδείας. Το 1917, επί κυβέρνησης Βενιζέλου, συνέβαλε καθοριστικά στην έκδοση των πρώτων σχολικών βιβλίων στη δημοτική γλώσσα. Ήταν η πρώτη φορά που το σχολείο μιλούσε στη γλώσσα του μαθητή, όχι με τη γλώσσα των αρχαίων, αλλά με τη ζωντανή γλώσσα της καθημερινότητας.
Διώξεις και δικαίωση
Αυτή η τολμηρή μεταρρύθμιση συνάντησε σφοδρές αντιδράσεις. Με την επιστροφή των αντιβενιζελικών στην εξουσία το 1920, τα βιβλία του Τριανταφυλλίδη πετάχτηκαν από τις αίθουσες. Ο ίδιος χαρακτηρίστηκε «εγκληματίας» και «παρέσυρε στον κρημνό την εκπαίδευση της πατρίδος».
Αντί να απαντήσει στις κατηγορίες, ο Τριανταφυλλίδης αποσύρθηκε στη Γερμανία. Επέστρεψε για να συνεχίσει το έργο του αθόρυβα. Η τελική του δικαίωση ήρθε το 1939, όταν του ανατέθηκε η συγγραφή της Νεοελληνικής Γραμματικής, ενός έργου ζωής που χρησιμοποιείται στα ελληνικά σχολεία μέχρι σήμερα.
Μια κληρονομιά ζωής
Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης δεν παντρεύτηκε και δεν απέκτησε παιδιά, θεωρώντας όλα τα ελληνόπουλα ως δικά του. Όταν πέθανε το 1959, άφησε ολόκληρη την περιουσία του, την τεράστια βιβλιοθήκη του και τα πνευματικά του δικαιώματα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Με αυτή τη γενναιόδωρη δωρεά ιδρύθηκε το Ίδρυμα Μανόλης Τριανταφυλλίδης, το οποίο συνεχίζει το έργο του, τιμώντας την μνήμη του ανθρώπου που αγωνίστηκε για να δώσει τη γλώσσα των γονιών στα παιδιά τους.