Στις 24 Μαρτίου 1934, ένα πρωτοφανές έγκλημα συγκλόνισε την Αθήνα. Η Κούλα Ρ., μια νεαρή υπάλληλος, έγινε η πρώτη γυναίκα που έκανε επίθεση με βιτριόλι στην Ελλάδα, με θύμα τον εργοδότη της, Ασημάκη Κ. Η υπόθεση αυτή, που έγινε σύμβολο εκδίκησης και κοινωνικής ανισότητας, σημάδεψε την εποχή και έδωσε το έναυσμα για ένα φαινόμενο που θα απασχολούσε την ελληνική κοινωνία για δεκαετίες.
Η επίθεση και το παρασκήνιο
Η Κούλα, πιστή και μακροβιότερη υπάλληλος στο κατάστημα του Ασημάκη Κ., ήταν η ταμίας της επιχείρησης. Κουτσομπολιά και φήμες την ήθελαν σε ερωτική σχέση με τον ιδιοκτήτη. Σύμφωνα με φίλους της, ο έμπορος της είχε υποσχεθεί γάμο, κάτι που ο ίδιος αργότερα διέψευσε.
Το μεσημέρι της επίθεσης, η Κούλα περίλουσε τον Ασημάκη με το καυστικό υγρό, τυφλώνοντάς τον. Στη συνέχεια, έτρεξε στο συμβολαιογραφείο, όπου επιτέθηκε στη δακτυλογράφο, την οποία υποψιαζόταν ως αντίζηλο. Η αστυνομία την συνέλαβε λίγο αργότερα, και το έγκλημα άρχισε να ξετυλίγεται.
Η δίκη: Σύμβολο χειραφέτησης ή πράξη εκδίκησης;
Η δίκη της Κούλας Ρ. τον Ιανουάριο του 1935, μετατράπηκε σε ένα πραγματικό «show». Το Κακουργιοδικείο του Πειραιά γέμισε με κόσμο που παρακολουθούσε τη διαδικασία με κομμένη την ανάσα. Δύο στρατόπεδα είχαν σχηματιστεί:
Οι άντρες, που ζητούσαν την παραδειγματική τιμωρία της.
Οι γυναίκες, που την υπερασπίζονταν φανατικά, βλέποντας στο πρόσωπό της ένα σύμβολο χειραφέτησης. Για πολλές, το έγκλημά της φάνταζε ως πράξη δικαίωσης απέναντι στους «σκληροτράχηλους εραστές» και στους εργοδότες που εκμεταλλεύονταν τα «φτωχοκόριτσα».
Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο τυφλωμένος έμπορος, φορώντας μαύρα γυαλιά, κατέθεσε ότι πλήρωνε την Κούλα για τις ερωτικές τους συναντήσεις, κάτι που ο δικηγόρος της προσπάθησε να αντικρούσει με ερωτικά γράμματα που αντάλλασσαν οι δύο τους.
Η ετυμηγορία και η κληρονομιά
Η απόφαση των ενόρκων προκάλεσε έκπληξη. Η Κούλα καταδικάστηκε σε μόλις 5 χρόνια και 1 μήνα, με τις γυναίκες να ξεσπούν σε ζητωκραυγές στην ανακοίνωση της ποινής. Η ίδια, ψύχραιμη, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι σύντομα θα ήταν ελεύθερη.
Αν και ήταν η πρώτη, η Κούλα Ρ. δεν ήταν η τελευταία. Το φαινόμενο του βιτριολισμού, ως πράξη αυτοδικίας, επαναλήφθηκε αρκετές φορές τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι την επιβολή αυστηρότερων ποινών και την αλλαγή του ποινικού κώδικα. Η υπόθεση αυτή παραμένει ένα σκοτεινό κεφάλαιο της ελληνικής εγκληματολογίας, που όμως ρίχνει φως στις κοινωνικές αντιλήψεις και τις σχέσεις των φύλων στην Ελλάδα του μεσοπολέμου.