.jpg)
Η Πηνελόπη Δέλτα (1874-1941) υπήρξε μία από τις κορυφαίες μορφές της νεοελληνικής λογοτεχνίας και αναμφίβολα η μητέρα του ελληνικού παιδικού ιστορικού μυθιστορήματος. Παρόλο που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια ως Πηνελόπη Μπενάκη σε ένα περιβάλλον ασύλληπτου πλούτου (κόρη του Εμμανουήλ Μπενάκη), η ζωή της ήταν μια συνεχής μάχη μεταξύ του καθήκοντος και του πάθους, της κοινωνικής επιταγής και της προσωπικής οδύνης, η οποία ολοκληρώθηκε με ένα τραγικό και βαθιά πατριωτικό τέλος.
💔 Ο ανεκπλήρωτος έρωτας με τον Ίωνα Δραγούμη
Η ζωή της Πηνελόπης σημαδεύτηκε από δύο καταλυτικά γεγονότα.
Ο καταπιεστικός γάμος και η πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας
Το 1895, παρά τις σπουδές της και το φιλελεύθερο περιβάλλον, η Πηνελόπη πιέστηκε να παντρευτεί τον Στέφανο Δέλτα σε έναν γάμο συμφέροντος. Η άρνησή της εκδηλώθηκε με την πρώτη της απόπειρα αυτοκτονίας λίγο πριν τον γάμο. Τελικά παντρεύτηκε, απέκτησε τρεις κόρες (μεταξύ των οποίων η Βιργινία, γιαγιά του Αντώνη Σαμαρά), αλλά η ζωή της είχε ξεφύγει από τον έλεγχό της.
Το πάθος και η άρνηση του διαζυγίου
Το 1905, στην Αλεξάνδρεια, γνώρισε τον διπλωμάτη Ίωνα Δραγούμη. Η έλξη ήταν ακαριαία και ο έρωτάς τους υπήρξε από τους πιο φλογερούς των ελληνικών γραμμάτων. Η Πηνελόπη τόλμησε να εξομολογηθεί τον έρωτά της στον σύζυγό της, ζητώντας διαζύγιο για να αφεθεί στην αγκαλιά του Δραγούμη. Εκείνος, όμως, αρνήθηκε, με το ζευγάρι να υποκύπτει στις κοινωνικές επιταγές της τάξης του.
Η θέρμη του ανεκπλήρωτου πάθους της αποτυπώθηκε στη φλογερή επιστολή της προς τον Δραγούμη, όπου έγραφε: «Σαγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά και το στόμα σου που φιλά φριχτά. Σε θέλω όλον, όλον δικό μου για πάντα».
Ο Δραγούμης όμως την εγκατέλειψε το 1912 για την ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη, γεγονός που βύθισε την Πηνελόπη σε μόνιμο πένθος. Άρχισε να φοράει μόνιμα μαύρα, πενθώντας για τον χαμένο έρωτα.
📚 Η προσφορά στην παιδική λογοτεχνία
Παρά την προσωπική της τραγωδία, η Δέλτα βρήκε καταφύγιο και διέξοδο στη συγγραφή, επιδεικνύοντας ένα μοναδικό ταλέντο. Το έργο της είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Κορυφαία έργα
Στόχος της ήταν να «πω του ελληνόπαιδες ιστορικά γεγονότα που δεν μπορεί να μάθει αλλού». Μεταξύ των πιο σημαντικών έργων της ξεχωρίζουν:
- Το παραμύθι χωρίς όνομα (1910): Αλληγορία για το στρατιωτικό Κίνημα στο Γουδί (1909).
- Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου (1911): Ιστορικό μυθιστόρημα από την εποχή του Βυζαντίου.
- Ο Τρελαντώνης (1932): Μυθιστόρημα με έμπνευση από τον μεγαλύτερο αδελφό της, Αντώνη Μπενάκη.
- Τα μυστικά τουβάλτου (1937): Ένα αριστούργημα για τον Μακεδονικό Αγώνα, βασισμένο σε αφηγήσεις Μακεδονομάχων που η ίδια κατέγραψε.
Η Βίλα Μπενάκη στην Κηφισιά, όπου διέμενε, υπήρξε πόλος έλξης της πνευματικής και πολιτικής ελίτ, ενώ ο πατέρας της ήταν υπουργός και στενός φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου. Μάλιστα, ο Βενιζέλος διέφυγε από τη βίλα τη νύχτα της δολοφονικής απόπειρας εναντίον του το 1933.
⚰️ Το τραγικό τέλος: Μία πράξη πατριωτισμού
Οι προσωπικές τραγωδίες συνέχισαν να τη στιγματίζουν:
- 1920: Ο Ίων Δραγούμης δολοφονείται από φανατικούς βενιζελικούς. Η απώλεια την συνέτριψε.
- 1925: Διαγνώστηκε με σκλήρυνση κατά πλάκας, ασθένεια που την καθήλωσε προοδευτικά σε αναπηρικό καροτσάκι για 15 χρόνια.
Η τελική πράξη της ζωής της ήρθε σε μία ιστορική στιγμή.
Στις 27 Απριλίου 1941, την ημέρα που τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής εισέβαλλαν στην Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα επέλεξε να θέσει τέρμα στη ζωή της παίρνοντας δηλητήριο. Πέθανε πέντε ημέρες αργότερα, στις 2 Μαΐου 1941. Η αυτοκτονία της, με τις φλόγες της κατοχής να φτάνουν στην πρωτεύουσα, ερμηνεύτηκε ως μια υπέρτατη πράξη πατριωτικής διαμαρτυρίας και άρνησης υποταγής.
Ένα ιδιόχειρο σημείωμα προς τα παιδιά της έγραφε: «Παιδιά μου ούτε παπά ούτε κηδεία. Παραχώρησα...». Η ζωή της Πηνελόπης Δέλτα, γεμάτη ανεκπλήρωτο έρωτα, προσωπική δοκιμασία και αφοσίωση στο εθνικό ιδεώδες, έκλεισε με έναν δραματικό τρόπο, αφήνοντας πίσω της ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο που συνεχίζει να διαπλάθει γενιές Ελλήνων.