.jpg)
Ο Φραντς Κάφκα, ο συγγραφέας που συχνά θεωρούταν απλώς ένας "καταθλιπτικός τύπος" του 19ου αιώνα, αναδεικνύεται απροσδόκητα σε λογοτεχνικό είδωλο της Gen Z. Η δική του υπαρξιακή αγωνία, η κοινωνική του αμηχανία και οι οικογενειακές του σχέσεις αντηχούν έντονα στη σημερινή γενιά.
Το έργο του Κάφκα δεν είναι απλώς σκοτεινό. Είναι ένας καθρέφτης σε τρεις κεντρικές κρίσεις που αντιμετωπίζει η σημερινή νεολαία.
1. Η Μεταμόρφωση: Όταν η παραγωγικότητα γίνεται αυτοαξία
Στο αριστούργημα του Κάφκα, «Η Μεταμόρφωση», ο Γκρέγκορ Σάμσα ξυπνά ένα πρωί μεταμορφωμένος σε ένα τεράστιο έντομο. Η πρώτη του σκέψη δεν είναι η φρίκη της μεταμόρφωσής του, αλλά το πώς θα καταφέρει να πάει στη δουλειά του. Αυτή η τραγική προτεραιότητα –το καθήκον πάνω από την ίδια την ύπαρξη– είναι το σημείο που αγγίζει την Τοξική Παραγωγικότητα.
Στη σύγχρονη κουλτούρα, η αυτοαξία μας είναι συχνά συνδεδεμένη με το πόσο παραγωγικοί ή «χρήσιμοι» είμαστε. Όπως ο Γκρέγκορ, ο οποίος ήταν ο μοναδικός βιοποριστής της οικογένειάς του πριν τη μεταμόρφωση, η αγάπη και ο σεβασμός που λαμβάνουμε φαίνεται να εξαρτώνται από την ικανότητά μας να «πληρώνουμε τους λογαριασμούς». Όταν ο Γκρέγκορ έπαψε να είναι χρήσιμος, η οικογένειά του άρχισε να τον βλέπει ως βάρος και τελικά να εύχεται να εξαφανιστεί.
Το μήνυμα του Κάφκα είναι διαχρονικό: τη στιγμή που παύεις να είσαι χρήσιμος, οι άνθρωποι αρχίζουν να σε αντιμετωπίζουν σαν να μην υπάρχεις.
2. Η βαθιά αποξένωση
Ο Κάφκα ένιωθε μια διαρκή αίσθηση ότι ήταν ξένος σε κάθε κοινότητα. Ως Γερμανόφωνος Εβραίος που ζούσε στην Πράγα (όπου κυριαρχούσαν οι Τσέχοι), δεν ήταν πλήρως αποδεκτός ούτε από τους Τσέχους (λόγω γλώσσας) ούτε από τους Γερμανούς (λόγω θρησκείας). Ακόμα και μέσα στην εβραϊκή κοινότητα ένιωθε αποκομμένος.
Αυτή η αλλοτρίωση είναι εξαιρετικά διαδεδομένη στη σημερινή γενιά. Σε μια εποχή υπερ-σύνδεσης μέσω του διαδικτύου, οι αληθινές ανθρώπινες σχέσεις είναι σπάνιες. Πολλοί νέοι νιώθουν απομονωμένοι και αποκομμένοι, σε σημείο που η Gen Z αναζητά σύνδεση σε ψηφιακούς χώρους ή ακόμη και με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Ο Κάφκα, που ένιωθε ότι δεν ανήκει πουθενά, λειτουργεί ως ο «μεγαλύτερος αδελφός» της Gen Z που ποτέ δεν είχε.
3. Η σκιά του πατέρα: Οικογενειακή πίεση
Η σχέση του Κάφκα με τον πατέρα του, Χέρμαν Κάφκα, ήταν μια διαρκής πηγή βασάνων. Ο Χέρμαν ήταν ένας πετυχημένος, «alpha male» επιχειρηματίας, η εντελώς αντίθετη φιγούρα από τον ευαίσθητο, εσωστρεφή και διανοούμενο Φραντς.
Ο πατέρας του επέμενε να σπουδάσει Νομική (εγκαταλείποντας τη Χημεία) για να βοηθήσει την οικογενειακή επιχείρηση και να γίνει «άντρας». Ο Κάφκα, παρότι έγινε δικηγόρος, μισούσε τη ρουτίνα και τη γραφειοκρατία της δουλειάς του. Έγραφε τα βράδια ως μηχανισμό αντιμετώπισης για να μπλοκάρει τους «θορύβους» στο κεφάλι του.
Αυτή η ιστορία οικογενειακής πίεσης και οι ανεκπλήρωτες προσδοκίες του γονέα, που οδηγούν στην εγκατάλειψη προσωπικών ονείρων για την έγκριση, είναι ένα θέμα που η Gen Z αντιμετωπίζει συχνά. Η τραγωδία του Κάφκα διδάσκει ότι το να θυσιάζεις τα όνειρά σου για την επικύρωση κάποιου άλλου, δεν φέρνει ποτέ ευτυχία.
Η κληρονομιά του Κάφκα
Ο Κάφκα ήταν τόσο αυτοκριτικός που ζήτησε από τον καλύτερό του φίλο, Μαξ Μπροντ, να κάψει όλο του το έργο μετά τον θάνατό του. Ευτυχώς, ο Μπροντ τον «πρόδωσε», δημοσιεύοντας έργα όπως «Η Δίκη», «Ο Πύργος» και «Αμερική».
Μέσα από τον «παραβάτη» του καλύτερου του φίλου, έχουμε σήμερα πρόσβαση σε έναν συγγραφέα που εξέφρασε την υπαρξιακή αγωνία της δικής του εποχής, αλλά και την ανησυχία και την αγωνία μιας γενιάς που θα ερχόταν έναν αιώνα μετά. Αν νιώθετε ότι η αξία σας καθορίζεται από την παραγωγικότητά σας ή ότι είστε αποξενωμένοι από τον κόσμο, ο Κάφκα σας περιμένει.