.jpg)
Ο Σωκράτης (470-399 π.Χ.) δεν είναι απλώς ένας φιλόσοφος. Θεωρείται ο πατέρας της δυτικής φιλοσοφίας και μια από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες που έζησαν ποτέ. Ήταν ταπεινός, πανέξυπνος και εντελώς διαφορετικός από τους συγχρόνους του, ενώ η Σωκρατική Μέθοδος (η τέχνη του να κάνεις τις σωστές ερωτήσεις για να φτάσεις στην αλήθεια) άλλαξε για πάντα τον τρόπο που αναζητούμε τη γνώση.
Ενώ όλοι ξέρουμε ότι δίδαξε τον Πλάτωνα και πέθανε πίνοντας κώνειο, υπάρχουν έξι παράξενα γεγονότα για τον Σωκράτη τον άνθρωπο, που αποκαλύπτουν πόσο πολύπλοκη και ενδιαφέρουσα προσωπικότητα ήταν:
1. Ήταν γενναίος πολεμιστής
Πριν γίνει ο φιλόσοφος που όλοι γνωρίζουμε, ο Σωκράτης ήταν οπλίτης και υπηρέτησε την Αθήνα σε αρκετές μάχες:
- Στην πολιορκία της Ποτίδαιας (430 π.Χ.) έδειξε τον ηρωισμό του όταν έσωσε τη ζωή του Αλκιβιάδη, στεκόμενος πάνω από τον τραυματισμένο του φίλο και διώχνοντας τους εχθρούς. Μια πράξη για την οποία δεν δέχτηκε ποτέ τιμές.
2. Απεχθανόταν τις υλικές ανέσεις
Ο Σωκράτης αδιαφορούσε πλήρως για τα υλικά αγαθά και τις ρηχές απολαύσεις.
- Δεν τον ένοιαζε τι ρούχα φορούσε, τι έτρωγε ή τι έπινε.
- Δεν φορούσε καν παπούτσια, ακόμη και τον χειμώνα.
- Αρνιόταν οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια από τους φίλους του, υποστηρίζοντας ότι ο πραγματικός πλούτος έρχεται από τη συνειδητοποίηση ότι χρειάζεσαι λιγότερα. Πήγαινε στα συμπόσια όχι για το κρασί, αλλά για να κάνει διάλογο και να φτάσει κοντά στην αλήθεια.
3. Άκουγε μια εσωτερική φωνή: Το «δαιμόνιο»
Ο Σωκράτης ισχυριζόταν ότι άκουγε μια εσωτερική φωνή, την οποία αποκαλούσε «δαιμόνιο» (όχι με τη σημερινή έννοια του δαίμονα, αλλά ως πνευματικό οδηγό).
- Η φωνή αυτή του έλεγε τι να μην κάνει—τον απέτρεπε από λάθος δρόμους ή πράξεις, λειτουργώντας σαν προειδοποίηση ή συνείδηση.
- Αυτή η πίστη του, ότι εισήγαγε «καινά δαιμόνια» (καινούργιες θεότητες), ήταν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους καταδικάστηκε σε θάνατο.
4. Δεν έγραψε απολύτως τίποτα
Παρόλο που είναι ο θεμελιωτής της δυτικής σκέψης, ο Σωκράτης δεν άφησε πίσω του ούτε μια γραμμή.
- Πίστευε ότι η γραπτή γνώση ήταν «νεκρή», καθώς δεν μπορούσες να της κάνεις ερωτήσεις, να την αμφισβητήσεις ή να την προκαλέσεις.
- Προτιμούσε τη ζωντανή συζήτηση και τον διάλογο.
- Ό,τι γνωρίζουμε για τη φιλοσοφία του προέρχεται κυρίως από τους διαλόγους του μαθητή του, Πλάτωνα, ο οποίος τον έκανε τον κεντρικό χαρακτήρα στα έργα του.
5. Οι σύγχρονοί του τον χλεύαζαν
Αν και σήμερα θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους στοχαστές, πολλοί Αθηναίοι της εποχής του τον έβλεπαν ως «παράξενο τύπο» που δίδασκε ανοησίες.
- Ο κωμικός ποιητής Αριστοφάνης έγραψε την κωμωδία «Νεφέλες», όπου παρουσίαζε τον Σωκράτη ως έναν αλλόκοτο, αερολογούντα φιλόσοφο που μιλούσε στα σύννεφα.
- Η κομωδία αυτή ήταν εξαιρετικά δημοφιλής και διαμόρφωσε την αρνητική εικόνα πολλών Αθηναίων για τον φιλόσοφο.
6. Αρνήθηκε την απόδραση από τη φυλακή
Το 399 π.Χ., ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο για «διαφθορά των νέων» και «ασέβεια προς τους θεούς». Η αληθινή αιτία θεωρείται ότι ήταν πολιτική.
- Ο φίλος του, Κρίτων, οργάνωσε ένα πλήρες σχέδιο απόδρασης (είχε δωροδοκήσει τους φρουρούς και είχε ετοιμάσει ασφαλές καταφύγιο).
- Ο Σωκράτης αρνήθηκε κατηγορηματικά να αποδράσει. Πίστευε ότι δεν μπορούσε να παραβιάσει τους νόμους της πόλης του, ακόμη κι αν αυτοί οι νόμοι τον καταδίκαζαν άδικα, διότι κάτι τέτοιο θα τον καθιστούσε ακριβώς αυτό που τον κατηγορούσαν ότι ήταν: διαφθορέα της κοινωνίας.
Αντιμετώπισε τον θάνατο με γαλήνη, φιλοσοφώντας για την αθανασία της ψυχής, αποδεικνύοντας την απόλυτη πίστη του στις αρχές του. Αυτή η επιλογή του να υπακούσει στους νόμους της πόλης του, ακόμη και ενώ τον οδηγούσαν στο κώνειο, είναι η ύψιστη απόδειξη της φιλοσοφίας του.
Η αλυσίδα γνώσης που ξεκίνησε από τον Σωκράτη (Σωκράτης → Πλάτωνας → Αριστοτέλης → Μέγας Αλέξανδρος) διέδωσε την ελληνική φιλοσοφία στον τότε γνωστό κόσμο, αποδεικνύοντας ότι η δύναμη της σκέψης και της ερώτησης είναι η μεγαλύτερη δύναμη που έχει ο άνθρωπος.