Το 1945, ο Ιωσήφ Στάλιν στεκόταν στο απόγειο της δόξας του. Ο θρίαμβος επί της ναζιστικής Γερμανίας τον είχε μετατρέψει σε παγκόσμιο σύμβολο ελπίδας για μια πιο δίκαιη κοινωνία και σε ήρωα. Ωστόσο, πίσω από την προπαγάνδα και τη λατρεία της προσωπικότητας, κρυβόταν ένας από τους μεγαλύτερους εγκληματίες της ιστορίας, ο οποίος εφάρμοσε μια δικτατορία ολοκληρωτισμού που αιματοκύλισε τον ίδιο του τον λαό.
Η άνοδος στην εξουσία και το όραμα του Κομμουνισμού
Η πορεία του Στάλιν προς την απόλυτη εξουσία ξεκίνησε με τον θάνατο του Λένιν το 1924. Ο Γεωργιανός γιος ενός μικρού τεχνίτη, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Ιωσήφ Τζουγκασβίλι, χρησιμοποίησε επιδέξιους ελιγμούς μέσα στο Κομμουνιστικό Κόμμα για να εξουδετερώσει τους αντιπάλους του, με πιο εξέχοντα τον Τρότσκι, τον οποίο εξόρισε. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο «Άνθρωπος από Ατσάλι» εγκαταστάθηκε στο Κρεμλίνο και δεν θα εγκατέλειπε πλέον την εξουσία.
Το ριζοσπαστικό του έργο ήταν η οικοδόμηση του Κομμουνισμού, μιας ιδανικής κοινωνίας χωρίς πλούσιους ή φτωχούς. Για τον σκοπό αυτό, ξεκίνησε μια εκστρατεία βίαιης εκβιομηχάνισης και κολεκτιβοποίησης.
- Τεράστια έργα εκσυγχρονισμού: Ξεκίνησε γιγάντια κατασκευαστικά έργα (ουρανοξύστες, μετρό, φράγματα) με σκοπό τον ταχύ εκσυγχρονισμό της Σοβιετικής Ένωσης.
- Η κόκκινη απάτη: Παρά τις υποσχέσεις, το βιοτικό επίπεδο χειροτέρευε. Οι οικογένειες στριμώχνονταν σε κοινόχρηστα διαμερίσματα και οι ουρές για βασικά αγαθά ήταν ατελείωτες. Η φτώχεια ήταν διάχυτη, αλλά η προπαγάνδα έδειχνε ακτινοβόλες εικόνες ευτυχισμένων αγροτών και εργατών.
Ο λιμός στην Ουκρανία και τα γκούλαγκ
Η Κόκκινη Τρομοκρατία ξεκίνησε επίσημα με τη βίαιη επιβολή της κολεκτιβοποίησης. Οι αγρότες που αρνούνταν να παραδώσουν τη γη τους στο κράτος χαρακτηρίστηκαν «εχθροί».
- Ο λιμός: Οι επιτάξεις του Στάλιν προκάλεσαν την τραγωδία του 1933 στην Ουκρανία. Ένας από τους πλουσιότερους γεωργικά τόπους της Ευρώπης γνώρισε έναν λιμό που οδήγησε στον θάνατο 5 εκατομμύρια ανθρώπους, εκ των οποίων τα μισά ήταν παιδιά. Ο Στάλιν γνώριζε και αποδεχόταν αυτή τη σφαγή.
- Το σύστημα των γκούλαγκ: Ο δικτάτορας δημιούργησε τα Γκούλαγκ, τα σοβιετικά στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, πολύ πριν εμφανιστούν στη Γερμανία. Εκεί, 18 εκατομμύρια άνθρωποι υποδουλώθηκαν, αντιμετωπίζοντας ακραίο κρύο, πείνα και απάνθρωπες συνθήκες, με αποτέλεσμα τον θάνατο εκατομμυρίων.
Οι μεγάλες εκκαθαρίσεις και η παράνοια
Από το 1930 και μετά, ο Στάλιν χρησιμοποίησε πολιτικές δίκες για να εκφοβίσει και να εξαλείψει υποτιθέμενους «σαμποτέρ» της σοβιετικής οικονομίας. Οι κατηγορούμενοι, συχνά μηχανικοί και επιστήμονες, βασανίζονταν για να ομολογήσουν φανταστικά εγκλήματα.
- Εξόντωση συντρόφων: Στα τέλη της δεκαετίας του 1930, ο Στάλιν στράφηκε εναντίον της ίδιας της παλαιάς φρουράς των Μπολσεβίκων. Οι σύντροφοι του Λένιν, όπως ο Καμένεφ, ο Ζινόβιεφ και ο Μπουχάριν, συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν.
- Η μεγάλη τρομοκρατία (1937): Η παράνοια του Στάλιν κορυφώθηκε. Ενθάρρυνε τις καταδόσεις—ακόμη και παιδιών εναντίον των γονέων τους—και έθεσε ποσοστώσεις εκτελέσεων για τους αξιωματούχους του κόμματος. Ο επικεφαλής της μυστικής αστυνομίας, Γιέζοφ, εκτελούσε κατά μέσο όρο 1.000 άτομα την ημέρα, πριν τελικά εκτελεστεί και ο ίδιος.
- Προσωπικές τραγωδίες: Η προσωπική του ζωή ήταν μια καταστροφή. Η σύζυγός του, Ναντιέζντα Αλλιλουγιέβα, αυτοκτόνησε το 1932, αδυνατώντας να ζήσει με τον «δήμιο», ενώ ο πρωτότοκος γιος του, Γιάκοβ, συνελήφθη από τους Γερμανούς και ο Στάλιν αρνήθηκε να τον ανταλλάξει.
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η κληρονομιά του
Ο Στάλιν, παρά την υπογραφή του Συμφώνου Μη Επίθεσης με τον Χίτλερ το 1939, βρέθηκε απροετοίμαστος όταν η Γερμανία εισέβαλε στην ΕΣΣΔ το 1941 (Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα). Ο ίδιος ήταν υπεύθυνος για την αποτυχία, καθώς είχε εκτελέσει 20.000 Σοβιετικούς αξιωματικούς κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων.
- Στάλινγκραντ, η στροφή: Παρά τις αρχικές τεράστιες ήττες (όπως η σύλληψη 500.000 στρατιωτών στο Κίεβο), η αποφασιστικότητα του Στάλιν να μείνει στη Μόσχα και η ηρωική αντίσταση στο Στάλινγκραντ (1942) αποτέλεσαν το σημείο καμπής του πολέμου.
- Θρίαμβος και αίμα: Ο Στάλιν αναγνωρίστηκε ως ο νικητής του Χίτλερ, ωστόσο η νίκη είχε υπέρογκο τίμημα: 26 εκατομμύρια Σοβιετικοί έχασαν τη ζωή τους. Μετά τον πόλεμο, οι εκκαθαρίσεις συνεχίστηκαν, ιδίως εναντίον Εβραίων και όσων θεωρούσε «μολυσμένους από τον Σιωνισμό».
Ο Ιωσήφ Στάλιν πέθανε το 1953, έχοντας προκαλέσει τον θάνατο περίπου 20 εκατομμυρίων ανθρώπων κατά τη διάρκεια της εξουσίας του. Ο άνθρωπος που υποσχέθηκε τον παράδεισο επί της γης άφησε πίσω του μια κληρονομιά φόβου, αίματος και τη σφραγίδα ενός από τους πιο φονικούς δικτάτορες που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.