Η ιστορία της Εθνικής Αντίστασης στην Ελλάδα είναι γεμάτη με πράξεις ηρωισμού και θυσίας. Ανάμεσα σε όσους αγωνίστηκαν κατά των δυνάμεων της ναζιστικής τυραννίας, ξεχωρίζει η μορφή της Ηρώς Κωνσταντοπούλου, μιας 17χρονης μαθήτριας του Αρσακείου, η οποία πλήρωσε την αγάπη της για την ελευθερία με την ίδια της τη ζωή, λίγες μόλις εβδομάδες πριν την απελευθέρωση.
Από το Αρσάκειο στα μυστικά της ΕΠΟΝ
Η Ηρώ Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1927. Προερχόμενη από ευκατάστατη οικογένεια με καταγωγή από τη Σπάρτη, έλαβε σπουδαία μόρφωση, μιλούσε τέσσερις ξένες γλώσσες και ήταν άριστη μαθήτρια. Ωστόσο, η φρίκη της Γερμανικής Κατοχής φούντωσε μέσα της ένα βαθύ μίσος για τον κατακτητή.
Παρά το νεαρό της ηλικίας της, εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) το 1943 και ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση:
- Έκρυβε προκηρύξεις και όπλα κάτω από τα ρούχα της και τη σχολική της ποδιά.
- Έγραφε συνθήματα και κολλούσε αντιστασιακές αφίσες στους τοίχους της Αθήνας.
- Δεν δίσταζε να ριψοκινδυνεύει, θέτοντας τον εαυτό της σε συνεχή κίνδυνο για το καλό του αγώνα.
Βασανιστήρια και αλύγιστη ψυχή στα κολαστήρια
Η δράση της έφηβης ηρωίδας δεν πέρασε απαρατήρητη. Γρήγορα βρέθηκε στο στόχαστρο των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους, των Ταγματασφαλιτών.
- Πρώτη σύλληψη (16 Ιουλίου 1944): Τη συνέλαβαν ανήμερα των 17ων γενεθλίων της στο σπίτι της στο Κουκάκι. Μεταφέρθηκε στην Κομαντατούρ (Kommandantur), όπου βασανίστηκε σκληρά. Παρά τα βασανιστήρια, δεν κατάφερε να αποσπάσουν καμία πληροφορία. Οι γονείς της επιστράτευσαν γνωριμίες και χρήματα και κατάφεραν να την απελευθερώσουν.
- Δεύτερη σύλληψη (31 Ιουλίου 1944): Η Ηρώ δε έχασε καθόλου χρόνο. Συμμετείχε σε ένα μεγάλο σαμποτάζ κατά τρένου που μετέφερε πυρομαχικά. Κατά την ένοπλη σύγκρουση, συνελήφθη από άντρες των SS.
Ακολούθησε ένα τρίμηνο μαρτυρίου. Οι Γερμανοί τη βασάνιζαν απάνθρωπα στα κρατητήρια της Γκεστάπο (Idou Mel), αλλά η Ηρώ Κωνσταντοπούλου δεν πρόδωσε ούτε την παραμικρή πληροφορία. Αντιθέτως, ως γνώστρια τεσσάρων γλωσσών, έβριζε τους βασανιστές της στη γλώσσα τους, δείχνοντας απίστευτο σθένος.
Μετά την αποτυχία των ανακρίσεων, τη μετέφεραν στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Χαϊδαρίου, στο διαβόητο Μπλοκ 15, την πτέρυγα των μελλοθανάτων. Εκεί, συνέχισε τον αγώνα της, φωνάζοντας στις συγκρατούμενές της να μην υποκύψουν στη συνεργασία με τους Ναζί για να μεταφερθούν στη Γερμανία. Στο Χαϊδάρι, γνώρισε τη Λέλα Καραγιάννη, τη θρυλική "Μπουμπουλίνα της Αντίστασης", η οποία της στάθηκε σαν δεύτερη μάνα.
Η εκτέλεση με 17 σφαίρες στην Καισαριανή
Η τραγική κατάληξη ήρθε λίγες μέρες πριν την απελευθέρωση. Την αυγή της 5ης Σεπτεμβρίου 1944, η Ηρώ Κωνσταντοπούλου οδηγήθηκε στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, μαζί με άλλους 49 κρατούμενους. Στήθηκε στον τοίχο, χωρίς να περάσει από δίκη, σε μία πράξη ωμής ναζιστικής βίας.
Λέγεται ότι λίγο προτού ανοίξουν πυρ οι στρατιώτες, η Ηρώ έσκισε το φόρεμά της και φώναξε γεμάτη περιφρόνηση και υπερηφάνεια: «Χτυπάτε κτήνη!»
Οι Γερμανοί την εκτέλεσαν με 17 σφαίρες, όσα ακριβώς ήταν και τα χρόνια της ζωής της. Η νεαρή μαθήτρια έπεσε ηρωικά μαχόμενη για την ελευθερία της πατρίδας, μόλις 37 μέρες πριν οι κατακτητές εγκαταλείψουν την Αθήνα.
Ο Γερμανός στρατηγός, υπεύθυνος για την εκτέλεση, ρωτήθηκε γιατί σκότωσαν ένα 17χρονο κορίτσι. Η κυνική απάντησή του συμπύκνωσε τον φόβο του κατακτητή: «Γιατί τέτοιοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι για εμάς», επικαλούμενος λόγους παραδειγματισμού.
Μια διαρκής υστεροφημία
Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου σόκαρε την κοινή γνώμη, αλλά ταυτόχρονα κατέστη σύμβολο του αλύγιστου φρονήματος της ελληνικής νεολαίας.
Η πολιτεία και οι φορείς τίμησαν τη μνήμη της:
- Το 1977, η Ακαδημία Αθηνών την τίμησε με μεταθανάτιο βραβείο για τη θυσία της.
- Το 1981, ο σκηνοθέτης Νίκος Φώσκολος μετέφερε την ιστορία της στη μεγάλη οθόνη με την ταινία «17 Σφαίρες για έναν Άγγελο».
- Μνημεία προς τιμήν της, με σημαντικότερο το άγαλμα στην Πλατεία Τερψιθέας στον Πειραιά, διατηρούν ζωντανή τη μνήμη της 17χρονης μαθήτριας που τόλμησε να σταθεί απέναντι στην τυραννία.