Η Μασονία, ή αλλιώς Τεκτονισμός, αποτελεί μία από τις παλαιότερες και πιο μυστηριώδεις αδελφότητες παγκοσμίως, ξεκινώντας από τους μεσαιωνικούς κτίστες, τους τεχνίτες που δούλευαν στα μεγάλα οικοδομήματα. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, ο βασικός της σκοπός είναι η προσωπική βελτίωση των μελών, η αναζήτηση της αλήθειας, η αδελφοσύνη και η φιλανθρωπία, λειτουργώντας ως χώρος συνάντησης ανεξάρτητα από θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις. Ωστόσο, η έντονη μυστικότητα που την περιβάλλει τροφοδοτεί διαχρονικά ερωτηματικά και θεωρίες συνωμοσίας, οδηγώντας πολλούς να πιστεύουν πως πρόκειται για μια κλειστή elite που επιδιώκει τον έλεγχο της κοινωνίας και τη δημιουργία μιας Νέας Παγκόσμιας Τάξης.
Στην Ελλάδα, ο Τεκτονισμός έφτασε περίπου το 1740 μέσω των Επτανήσων, επηρεασμένος από τη γαλλική και αγγλική κατοχή. Η κριτική προς τη Μασονία προέρχεται κυρίως από τον ελληνικό λαό και την Εκκλησία, καθώς θεωρείται πρακτορείο εισαγωγής ιδεών από παγκόσμιους τεκτονικούς συνδέσμους. Επίσημα λειτουργεί ως ίδρυμα από το 1928, με στοές σε πολλές πόλεις και χιλιάδες μέλη. Τα κεντρικά της όργανα είναι η Μεγάλη Στοά/Ανατολή της Ελλάδας και το Ύπατο Συμβούλιο του 33ου Βαθμού, μια ερμητικά κλειστή οργάνωση που αποτελείται από μασόνους επιλεγμένους με αυστηρά κριτήρια, ενώ οι στοές συνήθως εμφανίζονται δημόσια ως κοινωνικά και φιλανθρωπικά σωματεία.
Τα σύμβολα της Μασονίας είναι πασίγνωστα, με κυρίαρχα τον Παντεπόπτη Οφθαλμό, τον Γνώμονα και τον Διαβήτη, τα οποία υποτίθεται ότι συμβολίζουν την τάξη και την ακεραιότητα. Ωστόσο, χρησιμοποιούνται και άλλα, πιο σκοτεινά σύμβολα όπως το φέρετρο στις μυήσεις, που συμβολίζει τη θνητότητα, και η θηλιά, η οποία ερμηνεύεται από ορισμένους ως απειλητική υπενθύμιση προς τα νέα μέλη να τηρήσουν τη μυστικότητα. Ταυτόχρονα, η κλειστότητα της οργάνωσης εξασφαλίζεται μέσω μυστικών κωδικών, χειραψιών και ενός ειδικού αλφαβήτου, με την ολοκληρωμένη μυστική φράση να είναι γνωστή μόνο στην ανώτερη ιεραρχία της στοάς.
Παρά τους ισχυρισμούς της ότι δεν είναι θρησκεία, ο Τεκτονισμός εμφανίζει έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα, διαθέτοντας τόπους λατρείας (ναούς με βωμούς και θυμιάματα) και τελετές με λατρευτικό περιεχόμενο, όπως το τεκτονικό μνημόσυνο. Μάλιστα, προϋπόθεση ένταξης είναι η πίστη σε μια Ανώτερη Δύναμη, αν και οι άθεοι αποκλείονται αυστηρά. Αυτό το θρησκευτικό υπόβαθρο, σε συνδυασμό με την μυστικοπάθεια και την ιστορική αντιπαράθεση με την Εκκλησία, έχει οδηγήσει σε κατηγορίες σύνδεσης με αποκρυφισμό και σατανισμό. Κάποιοι επικριτές συνδέουν τα σύμβολα, όπως το μάτι μέσα στο τρίγωνο, με τον Σατανά και αναφέρουν ότι οι τελετουργίες υψηλών βαθμών περιέχουν εωσφορικά σύμβολα.
Οι Ιλλουμινάτι της Βαυαρίας, μια διαφορετική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1776 από τον Άνταμ Βάισχαουπτ, είχαν στόχο την προώθηση του ορθολογισμού και της ελευθερίας της σκέψης, αντιτιθέμενοι στην Εκκλησία και τις μοναρχίες. Αν και η δράση τους κράτησε μόνο εννέα χρόνια, οι σύγχρονες θεωρίες συνωμοσίας υποστηρίζουν ότι οι Ιλλουμινάτι δεν εξαφανίστηκαν, αλλά ενσωματώθηκαν στη Μασονία, συνεχίζοντας το έργο τους. Η ιδέα αυτή ενισχύεται από τα λόγια του Βάισχαουπτ ότι η θρησκεία, ο πατριωτισμός και η οικογένεια θα πρέπει να διαλυθούν για να δημιουργηθεί ένας ενιαίος, παγκόσμιος λαός και μία Νέα Τάξη Πραγμάτων.
Σύμφωνα με τον Σερζ Αμπάντ Γκαγιάρδο, πρώην μέλος της Μασονίας για 24 χρόνια, το τελικό μυστικό της οργάνωσης είναι η παγκόσμια διακυβέρνηση και μια παγκόσμια θρησκεία, η οποία απαιτεί τη μετάβαση μέσα από την καταστροφή της Εκκλησίας. Ισχυρίζεται ότι ο Τεκτονισμός αποτελεί ένα λόμπι πολιτικής στρατηγικής (ιδίως στους 32ο και 33ο βαθμό) με επιρροή στον δικαστικό κόσμο και τη νομοθεσία, προωθώντας μασονικά ιδανικά μέσω νόμων. Επιπλέον, αναφέρει ότι η Μασονία είναι πράγματι εωσφορική, όχι μέσω άμεσης λατρείας, αλλά μέσω της χρήσης εσώτερων και αποκρυφιστικών πρακτικών που δοξάζουν «το φίδι της Γένεσης ως τον απελευθερωτή της ανθρωπότητας», με το «Φως» που αναζητούν οι τέκτονες να είναι η κρυφή γνώση του Εωσφόρου. Έτσι, το επίσημο ανθρωπιστικό και φιλανθρωπικό πρόσωπο της Μασονίας φαίνεται να κρύβει, σύμφωνα με διάφορες πηγές και θεωρίες, βαθιά ριζωμένα σκοτεινά μυστικά.