Το βράδυ της 30ής Νοεμβρίου 1943 σηματοδοτεί ένα από τα πιο σκοτεινά και αδιανόητα εγκλήματα στην ιστορία της Κατοχής: την εκτέλεση 283 Ελλήνων αναπήρων πολέμου από τα Τάγματα Ασφαλείας. Αυτό το πογκρόμ, οργανωμένο από Έλληνες δωσίλογους σε συνεργασία με τις ναζιστικές δυνάμεις, ήταν μια δημόσια επίδειξη κυνικής βίας ενάντια σε μια ομάδα ανυπεράσπιστων ανθρώπων.
1. Τα Τάγματα Ασφαλείας: Οι «γερμανοτσολιάδες» της Κατοχής
Τα Τάγματα Ασφαλείας, γνωστά και ως Γερμανοτσολιάδες ή Ραλλίδες, ήταν παραστρατιωτικές μονάδες που ιδρύθηκαν επίσημα στις 18 Ιουνίου 1943, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του δοσίλογου πρωθυπουργού Ιωάννη Ράλλη. Η δράση τους ήταν πάντα συντονισμένη με τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, με προϊστάμενο τον Γερμανό αντιστράτηγο Βάλτερ Σιμάνα.
Τα Τάγματα αυτά, με αποστολή την καταστολή της αντίστασης και τη συνεργασία με τους Ναζί, φέρουν την ευθύνη για μερικές από τις πιο φρικτές θηριωδίες, όπως η Σφαγή του Χορτιάτη, το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων και τα μπλόκα σε Κοκκινιά και Καλογρέζα.
2. Ο αντιστασιακός αγώνας των αναπήρων: Γιατί έγιναν στόχος;
Η θηριωδία κατά των αναπήρων δεν ήταν τυχαία. Οι ανάπηροι πολέμου της Αλβανίας, νοσηλευόμενοι στα νοσοκομεία της Αθήνας, είχαν οργανωθεί και πρωτοστατούσαν στις αντικατοχικές ενέργειες, γεγονός που μείωνε το κύρος των δοσιλογικών κυβερνήσεων στην κοινή γνώμη.
- Οργάνωση: Ήταν οργανωμένοι στον Εθνικό Σύνδεσμο Αναπήρων Πολέμου (από το 1942), ρυθμίζοντας την αντιστασιακή τους δράση, συχνά με την ανοχή των νοσοκομειακών διοικήσεων.
- Δράση: Συμμετείχαν ενεργά σε διαδηλώσεις κατά της τριπλής κατοχής και του λιμού, καθώς και στη Γενική Απεργία της 22ας Ιουλίου 1943 ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής κατοχής.
Οι ανάπηροι, με τα καροτσάκια και τις πατερίτσες τους, ήταν μπροστάρηδες στις διαδηλώσεις, συμβολίζοντας τη συνέχεια του αγώνα που ξεκίνησε στην Αλβανία. Η κυβέρνηση Ράλλη, θεωρώντας τη δράση τους «αντεθνική», αποφάσισε να τους εξοντώσει. Ο Στυλιανός Γονατάς, βασικός εισηγητής των Ταγμάτων Ασφαλείας, δήλωσε κυνικά σε επιτροπή αναπήρων: «Θα σας εξοντώσουμε όλους γιατί είστε ΕΑΜίτες».
3. Η νύχτα της 30ής Νοεμβρίου 1943
Το πογκρόμ κλιμακώθηκε τη νύχτα της 30ής Νοεμβρίου 1943. Τα Τάγματα Ασφαλείας, υπό την επίβλεψη των SS, περικύκλωσαν με καμιόνια και τα 19 νοσοκομεία της Αθήνας.
- Συλλήψεις: Οι ανάπηροι του πολέμου της Αλβανίας συνελήφθησαν βίαια. Στιβάχτηκαν στα καμιόνια χωρίς τις πατερίτσες ή τα ξύλινα προσθετικά τους μέλη.
- Θάνατοι: Πολλοί πέθαναν κατά τη μεταφορά ή μέσα στις φυλακές, καθώς τα μη επουλωμένα τους τραύματα αιμορραγούσαν.
- Εκτέλεση: Οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα Χατζηκώστα και Χαϊδαρίου, όπου εκτελέστηκαν συνολικά 283 άτομα.
Το έγκλημα αυτό αποτελεί ένα ανατριχιαστικό παράδειγμα της θηριωδίας που μπορεί να διαπράξει η δοσιλογική βία.
4. Στυλιανός Γονατάς: Ο εμπνευστής
Ο Στυλιανός Γονατάς (1876-1966), στρατιωτικός και πολιτικός, υπήρξε ο «άρρωστος νους» που σχεδίασε την έφοδο και τη θηριωδία.
- Προηγούμενη δράση: Είχε λάβει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, στην εκστρατεία της Κριμαίας και στη Μικρασιατική Εκστρατεία.
- Στην Κατοχή: Μαζί με τον Θεόδωρο Πάγκαλο, ήταν οι εμπνευστές για την ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας, τα οποία λειτούργησαν με τις «ευλογίες» του Ράλλη.
- Μεταπολεμική δράση: Μετά την απελευθέρωση, συνέχισε την πολιτική του σταδιοδρομία, χρηματίζοντας Υπουργός και τασσόμενος υπέρ της επανόδου του βασιλέως Γεωργίου Β'.
Ο Στυλιανός Γονατάς πέθανε το 1966 σε ηλικία 90 ετών και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη. Ωστόσο, η ιστορία τον θυμάται ως μία από τις πιο αμφιλεγόμενες και σκοτεινές φιγούρες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, άμεσα συνδεδεμένη με το αδιανόητο έγκλημα κατά των αναπήρων.