.jpg)
Η ιστορία των «άγριων παιδιών» που μεγάλωσαν από ζώα, όπως ο Ταρζάν ή ο Ρωμύλος και ο Ρέμος, πάντα γοήτευε την ανθρωπότητα. Τη δεκαετία του 1930, ο Αμερικανός επιστήμονας Winfrop Kellogg αποφάσισε να αντιστρέψει αυτό το σενάριο, πραγματοποιώντας ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και ανήθικα πειράματα στην ιστορία της ψυχολογίας: να αναθρέψει έναν νεογέννητο χιμπατζή ακριβώς όπως ένα ανθρώπινο βρέφος, δίπλα στον ίδιο του τον γιο.
Το «Πείραμα Πιθήκου και Παιδιού» (The Ape and The Child Experiment) είχε ως στόχο να απαντήσει στο θεμελιώδες ερώτημα: Τι είναι πιο ισχυρό, η φύση (κληρονομικότητα) ή η ανατροφή (περιβάλλον);
Το πείραμα: 9 Μήνες «αδελφοί»
Το 1931, ο Winfrop Kellogg και η σύζυγός του, Luella, υποδέχτηκαν δύο «παιδιά» στο σπίτι τους στη Φλόριντα:
- Τον γιο τους, Donald, 10 μηνών.
- Τη Gua, έναν θηλυκό χιμπατζή, 7,5 μηνών, από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Πρωτευόντων Yerkes.
Η μέθοδος της ανατροφής
Η Gua δεν αντιμετωπίστηκε ως κατοικίδιο. Αντιθέτως, ο στόχος ήταν να λάβει ακριβώς την ίδια ανατροφή με τον Donald:
- Ίση μεταχείριση: Της φορούσαν ρούχα, τη λουτρούσαν, την τάιζαν με μπιμπερό και την έβαζαν να κοιμάται σε κούνια, ακριβώς όπως τον Donald.
- Όρθια βάδιση: Ενθαρρύνθηκε να περπατάει όρθια και της διδάχτηκε να χρησιμοποιεί κουτάλι για να τρώει και να παίζει με παιδικά παιχνίδια.
- Πρωτόκολλα παρατήρησης: Τα δύο βρέφη ακολουθούσαν ένα αυστηρό καθημερινό πρόγραμμα παρατηρήσεων, πειραμάτων και δοκιμών, με σκοπό να καταγραφούν οι διαφορές στη σωματική και ψυχολογική τους ανάπτυξη.
Τα Εεκπληκτικά ευρήματα: Η Gua Προηγείται
Για περίπου εννέα μήνες, η Gua έδειξε εκπληκτικά σημάδια προσαρμογής και σε ορισμένους τομείς, ξεπέρασε τον ανθρώπινο «αδελφό» της:
| Στοιχείο Ανάπτυξης | Gua (Χιμπατζής) | Donald (Άνθρωπος) |
| Σωματική Ικανότητα | Είχε μεγαλύτερη φυσική δύναμη και πιο σκληρά οστά. | Ήταν πιο αργός στην ανάπτυξη. |
| Ανάπτυξη Δεξιοτήτων | Έμαθε να χρησιμοποιεί το κουτάλι για αυτοσίτιση νωρίτερα (στους 13 μήνες). | Το κατέκτησε περίπου στους 18 μήνες. |
| Κατανόηση Εντολών | Ανταποκρινόταν σε περίπου 95 λεκτικές εντολές (π.χ., "Φίλα", "Όχι", "Δείξε τη μύτη σου"). | Ξεκίνησε πιο αργά, αλλά τελικά ξεπέρασε τη Gua. |
| Συναισθηματική Αντίδραση | Όταν της έκαναν παρατήρηση, ζητούσε αμέσως αγκαλιά ή φιλί ως συγχώρεση, μια συμπεριφορά που συνήθως εμφανίζεται αργότερα στα παιδιά (18-24 μηνών). | |
| Επίλυση Προβλημάτων | Έδειξε μεγαλύτερη συνέπεια στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων (π.χ., πώς να χρησιμοποιήσει ένα εργαλείο για να φτάσει μια ανταμοιβή). |
Το αδιέξοδο της γλώσσας
Το βασικό όριο της Gua ήταν η γλώσσα. Ενώ επικοινωνούσε άριστα μη λεκτικά (δείχνοντας το στόμα της για φαγητό, τραβώντας το παντελόνι ενός ενήλικα για τουαλέτα), η φωνητική της επικοινωνία περιοριζόταν σε κραυγές, γρυλίσματα και ήχους "οοχ". Η κληρονομικότητά της, η φύση της ως χιμπατζής, ήταν ο περιοριστικός παράγοντας.
Το τραγικό τέλος του πειράματος και οι ηθικές σκιές
Το πείραμα έληξε ξαφνικά στον 9ο μήνα, όχι λόγω της Gua, αλλά λόγω του Donald.
Ανατροπή ρόλων
Οι Kelloggs παρατήρησαν κάτι ανησυχητικό στον γιο τους:
- Η ομιλία του Donald είχε καθυστερήσει δραματικά. Στους 18 μήνες, είχε μόνο έξι λέξεις στο λεξιλόγιό του.
- Ο Donald άρχισε να μιμείται τους ήχους του χιμπατζή: να ουρλιάζει, να κρωγμοφωνεί και να κάνει ήχους "οοχ" σαν την αδελφή του, τη Gua, αντί να αναπτύσσει ανθρώπινη ομιλία.
Η Luella Kellogg επέμεινε να σταματήσει αμέσως το πείραμα, φοβούμενη ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη του παιδιού της είχε ανασταλεί. Η Gua στάλθηκε βίαια πίσω στο κέντρο Yerkes τον Μάρτιο του 1932.
Η μοίρα των πειραματόζωων
Η ιστορία του πειράματος ολοκληρώνεται με τραγωδία και για τους δύο συμμετέχοντες:
- Gua: Πέθανε από πνευμονία μόλις 10 μήνες αφότου απομακρύνθηκε από την ανθρώπινη οικογένειά της, τον Δεκέμβριο του 1933, σε ηλικία μόλις 3 ετών.
- Donald Kellogg: Μεγάλωσε και έγινε ψυχίατρος. Ωστόσο, το 1973, σε ηλικία 43 ετών, αυτοκτόνησε μετά από μια περίοδο κατάθλιψης.
Το «Πείραμα Πιθήκου και Παιδιού» απέδειξε ότι η ανατροφή μπορεί να κάνει έναν χιμπατζή να υιοθετήσει πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές, αλλά η βιολογική κληρονομικότητα (η φύση) θέτει τελικά τα όρια (π.χ., στη γλώσσα). Ταυτόχρονα, έθεσε τεράστια ηθικά ερωτήματα για την χρήση παιδιών σε τέτοιες ακραίες επιστημονικές δοκιμές.