Όνομα | John Locke |
---|---|
Γέννηση | 29 Αυγούστου 1632 Ρίνγκτον, Σόμερσετ, Αγγλία |
Θάνατος |
28 Οκτωβρίου 1704 (72 ετών)
Έσσεξ, Αγγλία |
Περίοδος | Φιλοσοφία των Νεότερων Χρόνων |
Περιοχή | Δυτική φιλοσοφία |
Σχολή | Εμπειρισμός, Κοινωνικό συμβόλαιο, Φυσικό Δίκαιο |
Κύρια Ενδιαφέροντα | Μεταφυσική, Γνωσιολογία,Πολιτική φιλοσοφία,Εκπαίδευση, Οικονομικά |
Αξιοσημείωτες Ιδέες | Tabula rasa, "κυβέρνηση με την συγκατάθεση των κυβερνόμενων", φυσική κατάσταση, δικαίωμα ζωής,ελευθερίας και ιδιοκτησίας, |
Υπογραφή |
Ο Τζον Λοκ (John Locke, 29 Αυγούστου 1632 - 28 Οκτωβρίου 1704) ήταν Άγγλος φιλόσοφος και ιατρός, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πλέον σημαίνοντες στοχαστές του Διαφωτισμού και είναι ευρύτερα γνωστός ως ο Πατέρας του Κλασικού Φιλελευθερισμού.[1][2][3]
Ο Λοκ αποτελεί τον κύριο αντιπρόσωπο του αγγλικού κινήματος του εμπειρισμού. Μαζί με τον Ντέιβιντ Χιουμ(1711-1776) και τον Τζορτζ Μπέρκλεϋ (1684-1753) σχηματίζει το τρίπτυχο των φιλοσόφων του αγγλικού Διαφωτισμού και του επερχόμενου εμπειρισμού.
Η πολιτική του φιλοσοφία ότι ο λαός έχει το δικαίωμα της αντίστασης επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την Αμερικανική Επανάσταση, το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών, τη Γαλλική Επανάσταση καθώς και το πρώτο Σύνταγμα της Γαλλίας, και με αυτόν τον τρόπο τα Συντάγματα των περισσοτέρων φιλελευθέρων κρατών
Οι απόψεις του
Αν ένας ηγεμόνας χρησιμοποιεί την εξουσία του εναντίον του λαού του, τότε ο λαός έχει το δικαίωμα να τον αντιμετωπίσει με Βία. Ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπιστεί η παράνομη βία της εξουσίας είναι η ίδια η Βία.Δοκίμια περί διακυβερνήσεως
Ο Άγγλος φιλόσοφος θεωρούσε ότι οι άνθρωποι σε φυσική κατάσταση δεν ήταν τόσο επιθετικοί, αλλά κυρίως κοινωνικοί, δημιουργικοί, λογικοί και σώφρονες. Ενδιαφέρονταν έτσι να συγκροτήσουν πολιτισμένες κοινωνίες. Γι' αυτό συνήπταν «κοινωνικό συμβόλαιο» με το κράτος με αμοιβαίους όρους. Αποδέχονταν να περιορίσουν την ελευθερία τους και σε αντάλλαγμα το κράτος έπρεπε να εγγυηθεί για τη διασφάλιση των φυσικών τους δικαιωμάτων: της ζωής, της ελευθερίας, της ιδιοκτησίας. Εάν το κράτος παραβίαζε το «κοινωνικό συμβόλαιο», οι άνθρωποι είχαν δικαίωμα να το λύσουν και να εξεγερθούν.
« | Η ψυχή είναι άγραφος πίνακας (tabula rasa). Δέχεται ιδέες και γνώσεις από την εμπειρία. | » |
Οι κατηγορίες των ποιοτήτων
Ο Λοκ χώρισε τις ποιότητες των σωμάτων σε τρεις κατηγορίες. Στην πρώτη ομάδα αποδίδονται οι πρωτεύουσες ποιότητες και αφορούν σε μεγέθη κυρίως της φυσικής όπως : η έκταση, η κίνηση, η στερεότητα, ο όγκος, η μορφή, η υφή και ο αριθμός που η αντίληψη του γίνεται μόνο από το νου. Οι πρωτεύουσες ποιότητες ενυπάρχουν στα σώματα και ως εκ τούτου δεν απαιτούν για να υπάρξουν να είναι αντιληπτές. Στη δεύτερη και τρίτη ομάδα ενώνονται οι δευτερεύουσες ποιότητες που αποτελούν άμεσα αντικείμενα των αισθήσεων όπως τα χρώματα οι ήχοι και οι γεύσεις και οι δυνάμεις ή έμμεσες επιδράσεις δυνάμεων (η δύναμη της φωτιάς που τήκει τον χρυσό). Η διάκριση που κάνει ο Λοκ μεταξύ των πρωτευουσών και δευτερευουσών ποιοτήτων ανάγεται στην τοποθέτηση του[4]:
Οι ιδέες των πρωτευουσών ποιοτήτων των σωμάτων είναι ομοιώματα αυτών, και τα πρότυπά τους ενυπάρχουν όντως στα ίδια τα σώματα, αλλά, οι ιδέες που παράγονται μέσα μας από τις δευτερεύουσες ποιότητες, δεν έχουν καμία απολύτως ομοιότητα με αυτές
Ο Λοκ ως παιδαγωγός.
Ο Λοκ θεωρούσε ιδανική την αγωγή που συνδυάζει τον φυσικό τρόπο ζωής, την σωματική αγωγή και την σκληραγωγία. Πίστευε πως για την διαμόρφωση του χαρακτήρα σημασία έχει περισσότερο το γενικότερο περιβάλλον και η καθημερινή τριβή με τα άτομα παρά η συστηματοποιημένη διδασκαλία. Έδινε σημασία στην αγωγή του παιδιού μικρής ηλικίας, το οποίο πρέπει είναι κοντά στον φυσικό τρόπο ζωής και μακριά από την χλιδή. Το πνεύμα του παιδιού, με άλλα λόγια, πρέπει να διατηρείται ζωντανό και ελεύθερο. Ήταν υπέρμαχος των ατομικών μαθημάτων, καθώς πίστευε πως ούτε καν δυο παιδιά δεν μπορείς να τα μεταχειριστείς με τον ίδιο τρόπο. Ο δάσκαλος που θα παραδίδει τα ιδιαίτερα μαθήματα πρέπει να είναι κυρίως κάτοχος ηθικών αρετών παρά συγκεκριμένων γνώσεων. Οι γνώσεις αξίζουν όταν τις κατέχουν άνθρωποι με σωστή συμπεριφορά, άνθρωποι όμως χωρίς ψυχική ευγένεια γίνονται κατά τον Locke «εύκολα ακόμη πιο ανόητοι και κακοί». Έβλεπε την μάθηση ως ένα χαλαρό και παιγνιώδες αντικείμενο. Το παιδί θα πρέπει να αγαπήσει αυτό που μαθαίνει και όχι να εξαναγκαστεί. «Είναι καλύτερα να μάθει το παιδί να διαβάζει ένα χρόνο αργότερα παρά να του δημιουργηθεί αποστροφή προς το διάβασμα». Τέλος θέλει μια μάθηση ανοιχτή στον κόσμο και εκτιμά την χειρωνακτική εργασία για όλους τους ανθρώπους.
Έργα του Λοκ σε νεοελληνική απόδοση
- Λοκ, Τζον: «Περί ιδιοκτησίας». Εισαγωγή-Μετάφρ. Πασχάλης Κιτρομηλίδης. Ο πολίτης 72 (1986), 4-13.
- Locke, J., Επιστολή για την ανεξιθρησκεία. Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Γιάννης Πλάγγεσης,εκδ. «Ζήτρος», Θεσσαλονίκη 1998 ISBN 960-7760-24-7
- Locke, J., Δεύτερη πραγματεία περί κυβερνήσεως. Δοκίμιο με θέμα την αληθινή αρχή, έκταση και σκοπό της πολιτικής εξουσίας. Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης. 2η έκδοση,εκδ. «Πόλις», Αθήνα, 2010 («Γνώση», Αθήνα, 1990¹)
- Locke, J., Κράτος και εκκλησία. Μετάφρ. Ηλίας Π. Νικολούδης, εκδ. «Ροές», Αθήνα, 1998
Βιβλιογραφία
- Αιμίλιος Μεταξόπουλος: «Οι φιλοσοφικές θεωρίες του Φυσικού Δικαίου και το πρόβλημα της ατομικής ιδιοκτησίας. Τόμας Χομπς και Τζον Λοκ». Ο πολίτης 45 (1981), 46-57
- Αιμίλιος Μεταξόπουλος: «Το πρόβλημα της ατομικής ιδιοκτησίας στις θεωρίες του φυσικού δικαίου και στη νεώτερη φιλελεύθερη φιλοσοφία: Hobbes, Locke, Kant». Επιθεώρηση κοινωνικών ερευνών 39-40 (1980), 414-432.
- Geux, Franҫois, «Ἐκ τῆς ἱστορίας τῆς ἐκπαιδεύσεως. Ἰωάννης Λώκκιος (John Locke) » , Ἡ Μελέτη, 4 (1910), σσ. 151-162
Παραπομπές
- ↑John Locke, A Letter Concerning Toleration Routledge, σελ. 5 (εισαγωγή), Νέα Υόρκη (1991)
- ↑Tim Delaney, The march of unreason: science, democracy, and the new fundamentalism, σελ. 18, Oxford University Press, Νέα Υόρκη (2005)
- ↑Kenneth Godwin, School choice tradeoffs: liberty, equity, and diversity, σελ. 12, University of Texas Press, Ώστιν (Τέξας) (2002)
- ↑Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας του Άντονυ Κέννυ, σελίδα 186. Εκδόσεις Νεφέλη
Περισσότερες βιογραφίες σπουδαίων προσωπικοτήτων εδώ.