Η σεξουαλική μάθηση στα παιδιά δεν ήταν παγκοσμίως αναγνωρίσιμη έως ότου ο Freud περιέγραψε τις επιδράσεις των εμπειριών των παιδιών στο χαραχτήρα τους στην ενήλικο ζωή. Οι περισσότερες σεξουαλικές εμπειρίες μάθησης στην παιδική ηλικία συμβαίνουν χωρίς οι γονείς να είναι ενήμεροι, και όταν έρθει η στιγμή όπου θα ερωτηθούν για θέματα σεξουαλικής φύσεως αισθάνονται αμηχανία, ντροπή και ενοχή μην ξέροντας αν και πώς θα ήταν σωστό να απαντήσουν. Η σεξουαλικότητα του παιδιού κάνει την εμφάνισή της από τη γέννησή του και δέχεται συνεχώς επιρροές από το περιβάλλον του που γίνονται κατά την παιδική αλλά περισσότερο κατά την εφηβική περίοδο.
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, δεν αφορά μόνο ζητήματα σεξουαλικών σχέσεων αλλά και ευρύτερα θέματα, όπως η εικόνα του εαυτού και ο αμοιβαίος σεβασμός, γι’αυτό συνίσταται να ξεκινά από την πρώιμη παιδική ηλικία και να διαρκεί καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.
Μιλώντας σ’ ένα παιδί για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα πρέπει να γίνει με τρόπο ώστε να μην αντιληφθεί το σεξ ως κάτι ανήθικο. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας μεταξύ γονέα-παιδιού ώστε να μιλά ανοιχτά για θέματα που το απασχολούν και να λύνει απορίες χωρίς να νιώθει φόβο. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να ξεκινάει από νωρίς και να λαμβάνεται υπόψιν το ηλικιακό στάδιο όπου βρίσκεται το παιδί ώστε να υπάρχει ο κατάλληλος χειρισμός του λόγου για να γίνεται αντιληπτός καθώς κι η ανάλογη μετάδοση πληροφόρησης. Μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία των 3-6 ετών για παράδειγμα, και ένας τρόπος είναι μέσα από εικόνες βιβλίων να καταλάβει τις διαφορές των δύο φύλων και ν’ αρχίζει να εξοικειώνεται με το σώμα του.
Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί ότι ξεκινά να διαμορφώνεται από τις πρώτες οικογενειακές εγγραφές και συνεχίζει να χτίζεται μέσα από το σχολείο, τις παρέες αλλά και την ουσιαστική επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Στην προσχολική, σχολική αλλά και εφηβική ηλικία βομβαρδίζονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης με χιλιάδες εικόνες, ήχους και λέξεις, χωρίς στην πραγματικότητα να εμβαθύνουν και να δίνουν έγκυρες κατευθύνσεις ώστε η κάθε ηλικία να ανακαλύπτει τη σεξουαλικότητα της, ενισχύουν τους μύθους και την παραπληροφόρηση γύρω από όλα τα εμφανή ή μη εμφανή προβλήματα που περικλείει η λέξη «σεξ». Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στις Η.Π.Α. που αφορούσε τη σχολική ηλικία, το 60% των γονέων ανέφεραν ότι τα παιδιά τους αντλούν το μεγαλύτερο μέρος των πληροφοριών για το σεξ από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το διαδίκτυο.
Πράγματι, αν λάβουμε την τηλεόραση, ως ένα σημαντικό μέσο σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, παρατηρούμε πως τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία εκτίθενται σε σκηνές ερωτικού περιεχομένου, χωρίς όμως να λαμβάνουν μηνύματα παράλληλα για σοβαρούς κινδύνους όπως μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ή την πιθανή μετάδοση σεξουαλικού νοσήματος με αποτέλεσμα να μην ενισχύονται στο να αποκτήσουν μια ώριμη στάση απέναντι στη σεξουαλικότητά τους. Επιπρόσθετα, λαμβάνοντας υπόψη πως το διαδίκτυο καταλαμβάνει ένα σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας του εφήβου, αντιλαμβανόμαστε πως προτιμάται αντί για τους γονείς και δίνει πληθώρα πληροφοριών με τις πρώτες εγγραφές αλλά και προσδοκίες αναφορικά με τη σεξουαλικότητά τους. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν εκ πρώτης, πως η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με τα υψηλά ποσοστά εξοικείωσης των παιδιών με το διαδίκτυο και επίσης βρέθηκε πως στις ηλικίες κάτω των 18 οι συχνότερες ιστοσελίδες που αναζητούνται είναι αυτές με πορνογραφικό υλικό και εν γένει το σεξ. Συνεπώς, αντιλαμβανόμαστε πως η ιδιαίτερα δημοφιλής στις ηλικίες αυτές χρήση του Διαδικτύου, φέρνει τα άτομα σε επαφή με ιστοσελίδες με σεξουαλικό - πορνογραφικό περιεχόμενο ή και σεξουαλική βία ακόμη, οι οποίες αφυπνίζουν την περιέργεια και το σεξουαλικό τους ενδιαφέρον, αλλά, εγκυμονούν σημαντικούς κινδύνους όπως την πρώιμη και βίαιη σεξουαλική αφύπνιση καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και ενδεχομένως να επηρεαστεί η συμπεριφορά κι η κοινωνικότητά τους.
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι που πρέπει να αναφερθεί, όπου οι γονείς καλούνται να ενισχύουν την ταυτότητα του παιδιού τους καθώς μεγαλώνει και συγκεκριμένα ο πατέρας σε επικοινωνία με το αγόρι και η μητέρα με το κορίτσι, μέσα από κοινές δραστηριότητες, κοινές συζητήσεις και συμπεριφορές που ενισχύουν την αρρενωπή συμπεριφορά ή την γυναικεία αντιστοίχως ώστε να αρχίσουν να τις μιμούνται. Κατά την είσοδο στην εφηβεία, ο ομόφυλος γονέας οφείλει να ενημερώσει τον έφηβο για τις αλλαγές που επέρχονται στο σώμα του αλλά και για τη σεξουαλική του λειτουργία, καθώς το διαδίκτυο και οι παρέες δεν αποτελούν έγκυρες πηγές πληροφόρησης όπως προαναφέρθηκε. Αυτό θα βοηθήσει στην περίοδο της ήβης, να μην εγκλωβιστεί στο άγχος που προκαλεί η ημιμάθεια, η κακή πληροφόρηση, οι μύθοι κι η άγνοια καθώς επίσης και στην αποφυγή σημαντικών κινδύνων.
Οι γονείς, φέρουν την ευθύνη του να μιλήσουν πρωτίστως στα παιδιά για το σεξ, διασφαλίζοντας την παροχή μιας έγκυρης και εμπεριστατωμένης ενημέρωσης καταλαβαίνοντας πως το παιδί έχει περιέργεια και δικαίωμα να μάθει κι αν οι γονείς δεν είναι παρόντες για να λύνουν τις απορίες του, θα στραφεί σε αυτό που του είναι πιο οικείο, το διαδίκτυο.
Συμπερασματικά, ο στόχος του γονέα είναι η ενημέρωση και η πρόληψη μέσω της επικοινωνίας με το παιδί. Να ακούει προσεκτικά το παιδί, να το αφήνει να εκφράζεται ελεύθερα, μέσα σε ένα ήρεμο κλίμα, χωρίς διάθεση κριτικής. Ακόμη είναι ευθύνη του γονιού να γίνει κατανοητό στο παιδί του ότι το σεξ σχετίζεται με τα συναισθήματα του έρωτα και της αγάπης, την οικειότητα, το αίσθημα φροντίδας και σεβασμού και για το ίδιο το άτομο αλλά και για το σύντροφο του. Του μαθαίνει να αγαπά, να σέβεται και να προφυλάσσει το σώμα του. Για να το επιτύχει αυτό πρέπει να αποδεσμευτεί απ’ τα ταμπού του παρελθόντος και να αποδεχτεί έννοιες όπως, οι προγαμιαίες σχέσεις, η ομοφυλοφιλία και ο αυνανισμός ενισχύοντας την υγιή σεξουαλική έκφραση του παιδιού. Ακόμη και αν δεν μπορεί να παρέχει τη σωστη ενημέρωση διότι αποτελεί ρεαλιστικό το να μη γνωρίζει ούτε ο ίδιος να δώσει κάποιες σαφείς απαντήσεις, προτείνεται να διαβάσει ανάλογα εγχειρίδια ή να ζητήσει τη βοήθεια ειδικών. Είναι σημαντικό, διότι με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η αποφυγή καταστάσεων όπως το αίσθημα ενοχής, φοβία απέναντι στη σεξουαλική πράξη ή απέναντι στο αντίθετο φύλο προκαλώντας ενδεχομένως σύγχυση σεξουαλικής ταυτότητας, διαστρεβλωμένη επαφή με τη σεξουαλικότητα, τι είναι σωστό – λάθος, με αποτέλεσμα να το παιδί να αναπτύξει διαστρεβλωμένη εικόνα εαυτού, μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι που πρέπει να αναφερθεί, όπου οι γονείς καλούνται να ενισχύουν την ταυτότητα του παιδιού τους καθώς μεγαλώνει και συγκεκριμένα ο πατέρας σε επικοινωνία με το αγόρι και η μητέρα με το κορίτσι, μέσα από κοινές δραστηριότητες, κοινές συζητήσεις και συμπεριφορές που ενισχύουν την αρρενωπή συμπεριφορά ή την γυναικεία αντιστοίχως ώστε να αρχίσουν να τις μιμούνται. Κατά την είσοδο στην εφηβεία, ο ομόφυλος γονέας οφείλει να ενημερώσει τον έφηβο για τις αλλαγές που επέρχονται στο σώμα του αλλά και για τη σεξουαλική του λειτουργία, καθώς το διαδίκτυο και οι παρέες δεν αποτελούν έγκυρες πηγές πληροφόρησης όπως προαναφέρθηκε. Αυτό θα βοηθήσει στην περίοδο της ήβης, να μην εγκλωβιστεί στο άγχος που προκαλεί η ημιμάθεια, η κακή πληροφόρηση, οι μύθοι κι η άγνοια καθώς επίσης και στην αποφυγή σημαντικών κινδύνων.
Οι γονείς, φέρουν την ευθύνη του να μιλήσουν πρωτίστως στα παιδιά για το σεξ, διασφαλίζοντας την παροχή μιας έγκυρης και εμπεριστατωμένης ενημέρωσης καταλαβαίνοντας πως το παιδί έχει περιέργεια και δικαίωμα να μάθει κι αν οι γονείς δεν είναι παρόντες για να λύνουν τις απορίες του, θα στραφεί σε αυτό που του είναι πιο οικείο, το διαδίκτυο.
Συμπερασματικά, ο στόχος του γονέα είναι η ενημέρωση και η πρόληψη μέσω της επικοινωνίας με το παιδί. Να ακούει προσεκτικά το παιδί, να το αφήνει να εκφράζεται ελεύθερα, μέσα σε ένα ήρεμο κλίμα, χωρίς διάθεση κριτικής. Ακόμη είναι ευθύνη του γονιού να γίνει κατανοητό στο παιδί του ότι το σεξ σχετίζεται με τα συναισθήματα του έρωτα και της αγάπης, την οικειότητα, το αίσθημα φροντίδας και σεβασμού και για το ίδιο το άτομο αλλά και για το σύντροφο του. Του μαθαίνει να αγαπά, να σέβεται και να προφυλάσσει το σώμα του. Για να το επιτύχει αυτό πρέπει να αποδεσμευτεί απ’ τα ταμπού του παρελθόντος και να αποδεχτεί έννοιες όπως, οι προγαμιαίες σχέσεις, η ομοφυλοφιλία και ο αυνανισμός ενισχύοντας την υγιή σεξουαλική έκφραση του παιδιού. Ακόμη και αν δεν μπορεί να παρέχει τη σωστη ενημέρωση διότι αποτελεί ρεαλιστικό το να μη γνωρίζει ούτε ο ίδιος να δώσει κάποιες σαφείς απαντήσεις, προτείνεται να διαβάσει ανάλογα εγχειρίδια ή να ζητήσει τη βοήθεια ειδικών. Είναι σημαντικό, διότι με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η αποφυγή καταστάσεων όπως το αίσθημα ενοχής, φοβία απέναντι στη σεξουαλική πράξη ή απέναντι στο αντίθετο φύλο προκαλώντας ενδεχομένως σύγχυση σεξουαλικής ταυτότητας, διαστρεβλωμένη επαφή με τη σεξουαλικότητα, τι είναι σωστό – λάθος, με αποτέλεσμα να το παιδί να αναπτύξει διαστρεβλωμένη εικόνα εαυτού, μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.
Περισσότερα θέματα για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εδώ.