Ένα στα δέκα, περίπου, ελληνόπουλα παρουσιάζει Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/ και Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ). Τα κυρίαρχα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ, όπως άλλωστε μαρτυρά η ονομασία της, είναι η Υπερκινητικότητα (μεγάλες και μικρές κινήσεις), η Ελλειμματική Προσοχή και η Παρορμητικότητα (λεκτική και κινητική). Τα συμπτώματα αυτά θεωρούνται παθολογικά, όταν εμφανίζονται σε υπερβολικό βαθμό, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψη την ηλικία του παιδιού, όταν επιμένουν για χρονικά διαστήματα που ξεπερνούν τους έξι μήνες και όταν εκδηλώνονται σε 2 τουλάχιστον διαφορετικά περιβάλλοντα (π.χ σπίτι, εξωσχολικές δραστηριότητες ή/ και σχολείο). Η ΔΕΠ-Υ επηρεάζει όμως όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τους εφήβους και τους ενήλικες.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε καταστάσεις στις οποίες τα περισσότεροι από τους συνομηλίκους τα καταφέρνουν πολύ εύκολα. Διαφέρουν από τα περισσότερα παιδιά του ίδιου αναπτυξιακού επιπέδου ως προς την ικανότητα:
1) να εστιάσουν την προσοχή τους
2) να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους και σε μερικές περιπτώσεις
3) να ελέγξουν την κινητικότητά τους
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ΔΕΠ – Υ : α. με κύριο χαρακτηριστικό την έλλειψη προσοχής β. με κύριο χαρακτηριστικό την υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα ή γ. σε συνδυασμό των παραπάνω.
Στην οικογένεια προτείνονται τα εξής:
- Να θέτει ο ίδιος βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους στη σχολική εργασία του (πού θα μου χρειαστούν όλα αυτά; = οργάνωση της γραπτής έκφρασης ó οργάνωση της σκέψης).
- Να προσπαθούμε ο χώρος μελέτης να είναι χωρίς παρεμβολές.
- Να ασχολείται με την άθληση, που προάγει την αυτοσυγκέντρωση.
- Να κρατά ημερολόγιο σημαντικών ημερών.
- Να γράφει το χρονοδιάγραμμα της επόμενης ημέρας.
- Να λύνει σταυρόλεξα.
- Διάσπαση εργασιών σε μικρότερες και απλούστερες.
- Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι ασκήσεις για διάκριση και κατηγοριοποίηση μερών του λόγου, παρατήρηση των αλλαγών ανάλογα με την κλήση.
- Καλό είναι να προηγείται σιωπηρή ανάγνωση πριν τη φωναχτή.
- Τέλος, στην προφορική ανάγνωση θα βελτιωθεί αν έχει το χρόνο να διαβάσει πιο ήρεμα, χωρίς πίεση.
- Μετά την ανάγνωση και κατανόηση του κειμένου, είναι καλό να κρατά σημειώσεις στο περιθώριο της σελίδας και να επισημαίνει τα βασικά σημεία.
- Αυτοέλεγχος, αυτοαξιολόγηση.
- Φίλος που θα τον βοηθήσει οργάνωση των μαθητών σε ομάδες.
- Στην απογευματινή μελέτη να κάνει συχνά διαλείμματα με εναλλαγή δραστηριοτήτων.
- Να εναλλάσσονται κινητικές και στατικές δραστηριότητες για εκτόνωση της κούρασης ή της έντασης που νιώθει (Αποφύγετε την απότομη μετάβαση από το παιχνίδι στην μελέτη, και ενθαρρύνετε το παιδί να εμπλακεί σε κάποια ενδιάμεση δραστηριότητα όπως: τάϊσμα κατοικίδιου, δουλειές σπιτιού).
- Βοηθήστε το παιδί σας να ξεκινήσει την μελέτη και μετά απομακρυνθείτε. Δείξτε του το σωστό δρόμο για την επίλυση των εργασιών διαβάζοντας μαζί του μόνο τις οδηγίες και δίνοντας του συμβουλές στο πως θα δουλέψει.
Για την επιτυχή εκπαίδευση των παιδιών με ΔΕΠΥ,
- Ο δάσκαλος πρέπει να λειτουργεί ως διαμεσολαβητής μεταξύ περιβάλλοντος μάθησης – καθηκόντων και του παιδιού.
- Η επιτυχής εκπαίδευση απαιτεί δημιουργία συνθηκών στο περιβάλλον που διευκολύνουν το μαθητή να αξιοποιήσει στο μέγιστο τις δυνατότητες του στις δραστηριότητες μάθησης. Ταυτόχρονα η επιτυχής εκπαίδευση ελαχιστοποιεί τις δυσκολίες του.
- Θυμηθείτε πως τα παιδιά με ΔΕΠΥ μαθαίνουν, συνήθως, πιο εύκολα όταν εμπλέκονται σε παιχνίδι ρόλων ή δραστηριότητες που στηρίζονται στην αφή και στην κιναισθητική.
- Στόχοι της επιτυχημένης εκπαίδευσης εξάλλου είναι η ενίσχυση των δυνατοτήτων, κατάκτηση βασικών δεξιοτήτων, διατήρηση της αυτοεκτίμησης, ενίσχυση της κοινωνικότητας, προφύλαξη των άλλων παιδιών ώστε να μην παραμεληθούν.
Ειδικότερα, για το θέμα ενίσχυσης της συγκέντρωσης και προσοχής μέσα στην τάξη, προτείνονται τα εξής:
- Επιβραβεύουμε συχνά θετικές συμπεριφορές πριν προκύψουν προβλήματα
- Βάζουμε το παιδί να καθίσει κοντά στον δάσκαλο, κοντά σε έναν καλό μαθητή, μακριά από παράθυρο ή πόρτα και να κοιτά προς τον πίνακα.
- Απομακρύνουμε από το θρανίο αντικείμενα που διασπούν την προσοχή ( αφού πρώτα έχουμε ζητήσει από την ίδια να το κάνει)
- Αυξάνουμε τις αποστάσεις μεταξύ των θρανίων
- Εξετάζουμε συχνά αν έγιναν αντιληπτές οι οδηγίες και αν καταγράφησαν οι ασκήσεις της επόμενης ημέρας
- Δίνουμε περισσότερο χρόνο (15’’) για απάντηση πριν προχωρήσουμε στον επόμενο μαθητή
- Δείχνουμε πώς να διορθώνει τα λάθη του
- Δίνουμε ευκαιρίες για διαλείμματα από καθιστικές εργασίες
- Χρησιμοποιούμε επιθυμητές δραστηριότητες ως επιβράβευση λιγότερο επιθυμητών δραστηριοτήτων
- Όταν διαπιστώνουμε ότι πρόκειται να διασπαστεί η προσοχή του από την εργασία της, της απευθύνουμε κάποια ερώτηση σχετικά με το θέμα
- Πλησιάζουμε το παιδί όταν θέλουμε να του απευθύνουμε τον λόγο
- Ατομικά με τον ίδιο, εντοπίζουμε προβληματικές συμπεριφορές και τρόπους βελτίωσης. Καταρτίζουμε ένα πρόγραμμα βελτίωσης όπου ανταμείβουμε (π.χ. με αυτοκόλλητα) κάθε θετική συμπεριφορά
- Εντοπίζουμε τις λέξεις κλειδιά στις οδηγίες
- Χρησιμοποιούμε μικρές ομάδες εργασίας
- Προσπαθούμε να μην υπάρχει πολύς θόρυβος μέσα στην τάξη
- Κατά την ανάγνωση, μαγνητοφωνούμε και έπειτα τον καλούμε να εντοπίσει τα λάθη του
- Δίνουμε ερωτήσεις κατανόησης πριν από την ανάγνωση
- Δείχνουμε πώς να υπογραμμίζει και να κρατά σημειώσεις καθώς διαβάζει
- Δίνουμε πρώτα έμφαση στο περιεχόμενο και μετά στην ορθογραφία
- Συντάσσουμε έναν κατάλογο των σημείων που πρέπει να προσέχει όταν γράφει και του ζητάμε να τον χρησιμοποιήσει στο τέλος για να ελέγξει ο ίδιος το γραπτό του.
- Ζητάμε να διαβάσει ένα πρόβλημα δύο φορές πριν προσπαθήσει να το λύσει. Κατά τη λύση, του δείχνουμε πώς να εντοπίσει λέξεις κλειδιά και πώς να διατυπώνει βασικές ερωτήσεις (π.χ. δεδομένα, ζητούμενα, απαιτούμενες πράξεις)
Περισσότερα θέματα για τη ΔΕΠ-Υ εδώ.
Περισσότερα θέματα για μαθησιακές δυσκολίες εδώ.