«Μαμά, εγώ θα μπορέσω να μάθω αγγλικά όπως τα άλλα παιδιά της τάξης;»
Σε κοιτάζει με απορία και θλίψη, γιατί έχει δυσλεξία και στην τάξη των αγγλικών το μόνο που κάνει είναι να… ζωγραφίζει!
Γιατί όπως λέει…. «η κυρία μιλάει πολύ γρήγορα», «δεν προλαβαίνω να γράψω και να καταλάβω», και «όλα γυρίζουν στο κεφάλι μου και μπερδεύονται…».
Σε κοιτάζει με απορία και θλίψη, γιατί έχει δυσλεξία και στην τάξη των αγγλικών το μόνο που κάνει είναι να… ζωγραφίζει!
Γιατί όπως λέει…. «η κυρία μιλάει πολύ γρήγορα», «δεν προλαβαίνω να γράψω και να καταλάβω», και «όλα γυρίζουν στο κεφάλι μου και μπερδεύονται…».
Πώς μπορούμε λοιπόν να βοηθήσουμε ένα έξυπνο και ικανό παιδί με δυσλεξία να πετύχει σε μια τόσο σημαντική δεξιότητα για τη ζωή όπως αυτή της εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας; Σίγουρα πάντως όχι με το συμβατικό τρόπο διδασκαλίας που θυμίζει κάτι από… «σελίδα 5, άσκηση 6, Κωστή διάβαζε…» επισημαίνει η Φωτοπούλου Ειρήνη- Ζωή,Ψυχολόγος –Καθηγήτρια Αγγλικής και Γαλλικής Γλώσσας.
Η Δυσλεξία είναι μια ειδική μαθησιακή δυσκολία, πράγμα που σημαίνει ότι εξαιτίας της καθυστερεί ή εμποδίζεται η εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης από παιδιά που έχουν όλες τις ικανότητες και δυνατότητες για τις εργασίες αυτές. Είναι δηλαδή παιδιά με κανονική ή και ανώτερη νοημοσύνη, χωρίς προβλήματα στην όραση ή ακοή, τα οποία ζουν σε όχι αρνητικά οικογενειακά – κοινωνικά περιβάλλοντα και φοιτούν σε οργανωμένα σχολεία.
Τα παιδιά αυτά ξεκινούν το σχολείο με «προδιαγραφές» καλών ή αρίστων επιδόσεων και ωστόσο δέχονται την ψυχρολουσία της σχολικής αποτυχίας.
Τα παιδιά αυτά ξεκινούν το σχολείο με «προδιαγραφές» καλών ή αρίστων επιδόσεων και ωστόσο δέχονται την ψυχρολουσία της σχολικής αποτυχίας.
Ποιά όμως είναι τα «σημάδια» της δυσλεξίας, αυτά που εξακολουθούν να πανικοβάλλουν γονείς και εκπαιδευτικούς, ακόμα και όταν «έχουν κάτι ακούσει» για το θέμα αυτό;
Συνοπτικά:
-αντιστροφές γραμμάτων – αριθμών (ε αντί για 3)
-αντιμεταθέσεις ή παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων (ή συλλαβών) στην ίδια λέξη (πότι ή πι ή τοτόπι αντί για τόπι)
-καθρεφτική ανάγνωση ή γραφή (εμ αντί με)
-αντικαταστάσεις λέξεων με άλλες παρεμφερούς σημασίας (διαβάζουν ή γράφουν κοντός αντί για χαμηλός)
-γενικά: κάνουν «περίεργα» και αδικαιολόγητα λάθη, έχουν δυσανάγνωστα γραπτά.
-γενικά: δυσκολεύονται να μάθουν πίνακες, σειρές ονομάτων (π.χ. ημέρες της εβδομάδας, μήνες του χρόνου).
-γενικά: δυσκολεύονται να αντιγράψουν από τον πίνακα ή από σημειώσεις.
-γενικά: έχουν προβλήματα προσανατολισμού στο χώρο και στο χρόνο.
-αντιστροφές γραμμάτων – αριθμών (ε αντί για 3)
-αντιμεταθέσεις ή παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων (ή συλλαβών) στην ίδια λέξη (πότι ή πι ή τοτόπι αντί για τόπι)
-καθρεφτική ανάγνωση ή γραφή (εμ αντί με)
-αντικαταστάσεις λέξεων με άλλες παρεμφερούς σημασίας (διαβάζουν ή γράφουν κοντός αντί για χαμηλός)
-γενικά: κάνουν «περίεργα» και αδικαιολόγητα λάθη, έχουν δυσανάγνωστα γραπτά.
-γενικά: δυσκολεύονται να μάθουν πίνακες, σειρές ονομάτων (π.χ. ημέρες της εβδομάδας, μήνες του χρόνου).
-γενικά: δυσκολεύονται να αντιγράψουν από τον πίνακα ή από σημειώσεις.
-γενικά: έχουν προβλήματα προσανατολισμού στο χώρο και στο χρόνο.
Όμως:
-έχουν γρήγορη αντίληψη,
-συχνά ξαφνιάζουν με την οξυδέρκεια των παρατηρήσεων τους,
-έχουν ικανότητες συνδυαστικές
-κρίνουν και οδηγούνται σε λογικά συμπεράσματα μετά από επεξεργασία δεδομένων
-έχουν έφεση στην μηχανολογία, στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές
-έχουν γόνιμη φαντασία, χιούμορ και επινοητικότητα.
-έχουν γρήγορη αντίληψη,
-συχνά ξαφνιάζουν με την οξυδέρκεια των παρατηρήσεων τους,
-έχουν ικανότητες συνδυαστικές
-κρίνουν και οδηγούνται σε λογικά συμπεράσματα μετά από επεξεργασία δεδομένων
-έχουν έφεση στην μηχανολογία, στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές
-έχουν γόνιμη φαντασία, χιούμορ και επινοητικότητα.
Στρατηγικές Διδασκαλίας της Αγγλικής Γλώσσας για μαθητές με Δυσλεξία
Οι στρατηγικές αυτές αποτελούν προτάσεις για την ενσωμάτωση των μαθητών με προβλήματα δυσλεξίας. Ο παρακάτω κατάλογος δε θεωρείται πλήρης και είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως όλοι οι μαθητές αποτελούν μοναδικές οντότητες και ότι οι στρατηγικές που είναι αποτελεσματικές με έναν μαθητή δεν είναι απαραιτήτως αποτελεσματικές με κάποιον άλλο.
O καθηγητής πριν από την έναρξη ή και κατά τη διάρκεια του πρώτου μαθήματος καλό θα ήταν να αφιερώσει επαρκή χρόνο στη συζήτηση των ιδιαίτερων αναγκών που έχει ο κάθε μαθητής.
Ανάγνωση
Δώστε κατευθύνσεις τους μαθητές σας δουλεύοντας πάνω σε επιλεγμένα βιβλία.
Δώστε τους σωστά δομημένα άρθρα τα οποία αφού παρουσιαστούν με τον κατάλληλο τρόπο θα βοηθήσουν στο να ελαχιστοποιηθεί ο φόρτος της ανάγνωσης.
Προσδιορίστε το καινούργιο θεματικό λεξιλόγιο των κειμένων.
Εισάγετε οπτικοαουστικές πηγές όπως τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ και συζητήσεις ή βίντεο που σχετίζονται με το θέμα μελέτης.
Ορθογραφία
Δώστε τους σωστά δομημένα άρθρα τα οποία αφού παρουσιαστούν με τον κατάλληλο τρόπο θα βοηθήσουν στο να ελαχιστοποιηθεί ο φόρτος της ανάγνωσης.
Προσδιορίστε το καινούργιο θεματικό λεξιλόγιο των κειμένων.
Εισάγετε οπτικοαουστικές πηγές όπως τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ και συζητήσεις ή βίντεο που σχετίζονται με το θέμα μελέτης.
Ορθογραφία
Εισάγετε τους νέους όρους και τις καινούργιες έννοιες γράφοντας τους στον πίνακα.
Στην αρχή της σχολικής χρονιάς ή στην αρχή μιας διδακτικής ενότητας μοιράστε στους μαθητές λίστες με λεξιλόγιο για να τους δώσετε αρκετό χρόνο να αφομοιώσουν τους όρους και να μάθουν να τους χρησιμοποιούν στο κατάλληλο εννοιολογικό πλαίσιο.
Ενθαρρύνετε τη χρήση ηλεκτρονικού ορθογραφικού και γραμματικού ελέγχου.
Στην αρχή της σχολικής χρονιάς ή στην αρχή μιας διδακτικής ενότητας μοιράστε στους μαθητές λίστες με λεξιλόγιο για να τους δώσετε αρκετό χρόνο να αφομοιώσουν τους όρους και να μάθουν να τους χρησιμοποιούν στο κατάλληλο εννοιολογικό πλαίσιο.
Ενθαρρύνετε τη χρήση ηλεκτρονικού ορθογραφικού και γραμματικού ελέγχου.
Καταγραφή Σημειώσεων
Η επισήμανση των κύριων σημείων πριν από την έναρξη μιας διδασκαλίας ή μιας διάλεξης μπορεί να αποδειχθεί μια πολύ ενισχυτική πρακτική, καθώς ο δυσλεκτικός μαθητής, μπορεί να επικεντρωθεί αποκλειστικά σε αυτά που αναφέρει ο καθηγητής χωρίς να ανησυχεί συνεχώς για την καταγραφή σημειώσεων.
Χρησιμοποιήστε τον πίνακα (κιμωλίας ή μαρκαδόρου) μόνο για να δώσετε παραδείγματα, να αναλύσετε ένα σημείο ή να σημειώστε κάποιες λέξεις κλειδιά, ονόματα ή έννοιες και ποτέ για εκτεταμένη καταγραφή σημειώσεων. Θα πρέπει φυσικά να χρησιμοποιείτε μεγάλα και ευανάγνωστα γράμματα ούτως ώστε να μπορούν να τα διαβάσουν οι συγκεκριμένοι μαθητές.
Μη βασίζεστε μόνο στη λεκτική παράδοση του θέματος μελέτης. Παραλλάξτε το ρυθμό και τις δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας. Αναθέστε δομημένες συζητήσεις και παρουσιάσεις σε μικρές ομάδες δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους μαθητές να πειραματιστούν με τη γλώσσα, ενώ συζητούν διάφορες ιδέες και ανταλλάσουν απόψεις.
Πριν από την έναρξη της διδασκαλίας, καλό θα ήταν να επισημάνετε το βασικό κορμό, την περίληψη και τα βασικά της σημεία τονίζοντας παράλληλα κατά τη διάρκειά της οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να εντοπίσουν τις βασικές πληροφορίες. Εξοικειώστε τους με το γενικότερο πλαίσιο της διδακτικής ενότητας πριν προχωρήσετε στην ανάλυση των σύνθετων λεπτομερειών.
Δώστε χρόνο στους μαθητές να επεξεργαστούν τις παρεχόμενες πληροφορίες. Διαιρέστε τη διδακτική ώρα σε μικρότερες ενότητες εξασφαλίζοντας παράλληλα χρόνο για τακτικά διαλείμματα. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουν να επεξεργαστούν τις πληροφορίες με μεγαλύτερη άνεση κι επιπλέον θα υπάρχει χρόνος να τεθούν τυχόν ερωτήματα. Επιμερίστε τις ασκήσεις σε μικρότερα τμήματα και αφιερώστε χρόνο για την ενίσχυση και την συνεχή εκμάθηση πληροφοριών.
Συμπεριλάβετε αρκετή ανατροφοδότηση για να παρακολουθήσετε την αντιληπτική ικανότητα των σπουδαστών και να αναπτύξετε τις μαθησιακές τους δεξιότητες.
Είναι εξαιρετικά εύκολο να αποσπαστεί η προσοχή ορισμένων δυσλεκτικών μαθητών εξαιτίας κάποιου θορύβου ή οπτικού ερεθίσματος. Επιτρέψτε τους να επιλέξουν θέση. Μερικοί μπορεί να χρειαστεί να καθίσουν στο πίσω μέρος της αίθουσας για να μην διασπάται η προσοχή τους από άτομα που κάθονται πίσω τους.
Εξετάστε το ενδεχόμενο της χρησιμοποίησης νοητικών χαρτών (mind-maps) ή απλοποιημένων διαγραμμάτων.
Γραφή
Η ενασχόληση για δύο ή και περισσότερες ώρες με ένα κείμενο το οποίο χειροτερεύει όσο περνάει η ώρα, αποδεικνύεται αρκετά επίπονη και αγχώδης δραστηριότητα. Αντίθετα, άλλες μέθοδοι, όπως το βίντεο, οι γραφικές αναπαραστάσεις σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και οι φορητοί υπολογιστές, μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτές τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές απαιτήσεις και να προσφέρουν περισσότερο ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Προσφέρετε υποδείγματα γραπτών κειμένων (δοκίμια, εργασίες).
Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, οι μαθητές ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερο χρόνο τόσο για την ανάγνωση και την ανάπτυξη των θεμάτων όσο και για τον έλεγχό τους. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψη τυχόν δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν στην ορθογραφία, την έκφραση και την οργάνωση της γραπτής τους εργασίας. Τέλος, ένας καθ’ υπαγόρευση γραφέας ή ένας επεξεργαστής κειμένων μπορεί να χρειαστεί για να βοηθήσει με καταγραφή των γραπτών τους απαντήσεων.
Προσφέρετε υποδείγματα γραπτών κειμένων (δοκίμια, εργασίες).
Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, οι μαθητές ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερο χρόνο τόσο για την ανάγνωση και την ανάπτυξη των θεμάτων όσο και για τον έλεγχό τους. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψη τυχόν δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν στην ορθογραφία, την έκφραση και την οργάνωση της γραπτής τους εργασίας. Τέλος, ένας καθ’ υπαγόρευση γραφέας ή ένας επεξεργαστής κειμένων μπορεί να χρειαστεί για να βοηθήσει με καταγραφή των γραπτών τους απαντήσεων.
Προφορικός λόγος
Λάβετε υπόψη την προσπάθεια, τον επιπλέον χρόνο που ενδέχεται να χρειαστεί ο μαθητής καθώς και την απαιτούμενη συγκέντρωση που θα πρέπει να επιδείξει προκειμένου να ανταποκριθεί στις εργασίες που απαιτούν γλωσσική δεξιότητα.
Να είστε σαφείς σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες σας για την επιθυμητή πρόοδο των μαθητών . Βεβαιωθείτε ότι οι προφορικές οδηγίες είναι ξεκάθαρες. Καλό θα ήταν να δίνονται και σε γραπτή μορφή ως επιπρόσθετο βοήθημα στο οποίο θα έχουν τη δυνατότητα να ανατρέξουν οι μαθητές, εάν χρειαστεί.
Ενθαρρύνετε τους μαθητές να διατυπώνουν ερωτήσεις και έπειτα απαντήστε χρησιμοποιώντας ευθεία γλώσσα και καταδεικνύοντας τα βασικά σημεία χρησιμοποιώντας απτά παραδείγματα.
Να είστε σαφείς σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες σας για την επιθυμητή πρόοδο των μαθητών . Βεβαιωθείτε ότι οι προφορικές οδηγίες είναι ξεκάθαρες. Καλό θα ήταν να δίνονται και σε γραπτή μορφή ως επιπρόσθετο βοήθημα στο οποίο θα έχουν τη δυνατότητα να ανατρέξουν οι μαθητές, εάν χρειαστεί.
Ενθαρρύνετε τους μαθητές να διατυπώνουν ερωτήσεις και έπειτα απαντήστε χρησιμοποιώντας ευθεία γλώσσα και καταδεικνύοντας τα βασικά σημεία χρησιμοποιώντας απτά παραδείγματα.
Οργανωτικές Δεξιότητες /Διαχείριση χρόνου
Αρκετοί δυσλεκτικοί μαθητές χάνουν τον ειρμό της σκέψης τους στην προσπάθειά τους να ακολουθήσουν μαθησιακές αλληλουχίες και οδηγίες. Μπορείτε να τους βοηθήσετε, λοιπόν, καταρτίζοντας ένα σχέδιο δράσης και θέτοντας προτεραιότητες στη μελέτη τους.Ενθαρρύνετέ τους να χρησιμοποιούν ημερολόγια και να κάνουν λίστες για τη διαχείριση των εργασιών τους.
Οι μαθητές μπορεί να χρειαστούν συγκεκριμένη και πρακτική βοήθεια στο σχεδιασμό, στη δομή και στην οργάνωση των μαθησιακών τους υποχρεώσεων.
Οι δυσλεκτικοί μαθητές δεν αποκτούν γλωσσικές δεξιότητες υποσυνείδητα. Για παράδειγμα, σχεδόν κανένας δυσλεκτικός μαθητής δεν μαθαίνει να γράφει σωστά μόνο με άφθονη ανάγνωση. Συνήθως παρατηρείται πρόοδος σε κάποια γλωσσική δεξιότητα, όταν κάποιος εξηγήσει την δεξιότητα αυτή κατά τέτοιο τρόπο που να μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητή από το δυσλεκτικό άτομο. Χωρίς τέτοιου τύπου εξηγήσεις, τα σχόλια και οι διορθώσεις στην ορθογραφία, στη γραμματική, στο συντακτικό και στη στίξη είναι μάταια. Προσθέτουν στην πτώση του ηθικού του μαθητή, δεν του προσφέρουν καμία χρήσιμη πληροφορία που να μπορεί να χρησιμοποιήσει για να βελτιωθεί μελλοντικά, ενώ παράλληλα είναι χάσιμο χρόνου για τον καθηγητή της Αγγλικής Γλώσσας.
Οι μαθητές μπορεί να χρειαστούν συγκεκριμένη και πρακτική βοήθεια στο σχεδιασμό, στη δομή και στην οργάνωση των μαθησιακών τους υποχρεώσεων.
Οι δυσλεκτικοί μαθητές δεν αποκτούν γλωσσικές δεξιότητες υποσυνείδητα. Για παράδειγμα, σχεδόν κανένας δυσλεκτικός μαθητής δεν μαθαίνει να γράφει σωστά μόνο με άφθονη ανάγνωση. Συνήθως παρατηρείται πρόοδος σε κάποια γλωσσική δεξιότητα, όταν κάποιος εξηγήσει την δεξιότητα αυτή κατά τέτοιο τρόπο που να μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητή από το δυσλεκτικό άτομο. Χωρίς τέτοιου τύπου εξηγήσεις, τα σχόλια και οι διορθώσεις στην ορθογραφία, στη γραμματική, στο συντακτικό και στη στίξη είναι μάταια. Προσθέτουν στην πτώση του ηθικού του μαθητή, δεν του προσφέρουν καμία χρήσιμη πληροφορία που να μπορεί να χρησιμοποιήσει για να βελτιωθεί μελλοντικά, ενώ παράλληλα είναι χάσιμο χρόνου για τον καθηγητή της Αγγλικής Γλώσσας.
Περισσότερα θέματα για τη δυσλεξία εδώ.
Περισσότερα θέματα για τις μαθησιακές δυσκολίες εδώ.