ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
Τι είναι ο «ρόλος» ; Μια πρώτη προσέγγιση
Ο ρόλος είναι μια δέσμη προσδοκιών οι οποίες απευθύνονται προς τον κάτοχο μιας θέσης (πχ δάσκαλος, μαθητής) που λειτουργεί σε μια ομάδα αναφοράς (πχ σχολική τάξη) και διακρίνονται σε:
• Δυνητικές • Επιτακτικές και • Προστακτικές
• Δυνητικές • Επιτακτικές και • Προστακτικές
• Οι Δυνητικές αποτελούν την πιο αδύναμη μορφή προσδοκιών και σχετίζονται με το «κάτι παραπάνω ή παρακάτω» που αν το κάνει ή δεν το κάνει κάποιος δε θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην εκτίμηση που απολαμβάνει από την ομάδα αναφοράς. Αν όμως το κάνει, τότε θα αυξηθεί η εκτίμησή του από την ομάδα αναφοράς.
• Οι Επιτακτικές προσδοκίες σηματοδοτούν το σκληρό πυρήνα των καθηκόντων χωρίς όμως αυτά να μπορούν να παγιοποιηθούν με τη μορφή κανόνων των οποίων η παραβίαση δεν έχει συνέπειες (π.χ. οι οδηγίες διδασκαλίας, πολύ καλή γνώση του αντικείμενου της διδασκαλίας,σωστή επικοινωνία με τους μαθητές, κλπ).
• Οι Προστακτικές προσδοκίες σημαίνουν εκείνα τα καθήκοντα για τα οποία έχουν θεσπισθεί δεσμευτικές ρυθμίσεις (π.χ. τήρηση ωραρίου, αξιολόγηση μαθητών, καταχώρηση βαθμών, κ.ά.). Η παραβίαση επιφέρει άμεσα συνέπειες.
• Ανάλογα με την ομάδα αναφοράς (π.χ. γονείς, συμμαθητές, δάσκαλοι, διεύθυνση του Σχολείου, κλπ.) προσδιορίζεται και ένα τμήμα του ρόλου του ατόμου διαμέσου των προσδοκιών της ομάδας αναφοράς
Οι ρόλοι αλλάζουν .
Παραδοσιακές εκπαιδευτικές θεωρίες
· Γνώστης και μεταδότης γνώσεων
· Μεταλαμπαδευτής αξιών και αρχών
· Υπεύθυνος για τη μάθηση μαθητών
· Διαμορφωτής του χαρακτήρα μέσω του προσωπικού παραδείγματος
· Υπεύθυνος για την αγωγή και συμπεριφορά των μαθητών
· Ο « άρχων» της τάξης
· Διάφοροι συνδυασμοί
Σύγχρονες εκπαιδευτικές θεωρίες
• Διευκολυντής καθοδηγητής στην μάθηση, έμπειρος μαθητής που συνεχίζει να μαθαίνει
• Καθοδηγητικός
• Νεωτεριστικός
• Διαγνωστικός
• Αξιολογητικός
• Πόσο σημαντικός θεωρείται ο ρόλος τους εκπαιδευτικού στη διαμόρφωση της κοινωνικά προσαρμοσμένης συμπεριφοράς των μαθητών;
Ας αναστοχαστούμε για λίγο…
• Για μένα πειθαρχία στην τάξη σημαίνει…
• Η απειθαρχία μπορεί να οφείλεται...
• Όλοι διαφορετικοί αλλά όλοι ίσοι; Η διαφορετικότητα και ο χειρισμός της στη διδασκαλία, μάθηση, αξιολόγηση επιβολή ποινής... Ειδικές περιπτώσεις: οι "χαρισματικοί" και οι "υστερούντες"...
• Η πειθαρχία, η διαχείριση της τάξης και η διδασκαλία. Ποιοι παράμετροι επηρεάζουν τη συμπεριφορά του μαθητή στο περιβάλλον της τάξης;
• Γιατί οι έφηβοι επιζητούν το ρίσκο;
• Η διαχείριση των κρίσεων στη σχολική τάξη και το σχολείο πρέπει να οδηγεί σε…
Το νέο-Μπηχεβιοριστικό (Skinnerian Model) μοντέλο της πειθαρχίας
• Η συμπεριφορά διαμορφώνεται από τις συνέπειες που προκαλεί.
• Η συμπεριφορά εμπεδώνεται εάν ακολουθείται αμέσως από ενδυνάμωση. Η ανεπιθύμητη συμπεριφορά εξασθενεί ( ξεχνιέται) όταν δεν ενδυναμώνεται ή όταν ακολουθείται από τιμωρία.
• Τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται στα πρώτα στάδια (μικρές ηλικίες) όταν η ενδυνάμωση /αποδυνάμωση γίνεται αμέσως μετά την εμφάνιση της κάθε πράξης και κάθε φορά που αυτή συμβαίνει.
• Η επιθυμητή συμπεριφορά μπορεί να παραμείνει χωρίς να πρέπει να γίνονται επαναλήψεις σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ως ενδυνάμωση μπορεί να χρησιμοποιηθούν ποικίλα μέσα όπως λεκτική, εξωλεκτική επιβράβευση, παροχή προνομίων πχ πρόσβαση στο διαδίκτυο, η βαθμολογία στα μαθήματα, η ένταξη σε ομάδα με προνόμια πχ χρήση αθλητικών εγκαταστάσεων, βιβλιοθήκης, κλπ .
Το μοντέλο πειθαρχίας του Kounin (Μαζί τους (withitness), σε εγρήγορση, διαχείριση των ομάδων)
• Το φαινόμενο του κυματισμού. Όταν διορθώνεις τη συμπεριφορά ενός μαθητή, η διαταραχή ως κύμα διαδίδεται και αγγίζει και τους υπόλοιπους. Πιθανόν να τους διορθώσει και αυτούς.
• Ο δάσκαλος πρέπει να είναι «μέσα στα πράγματα της τάξης» για να ξέρει τι συμβαίνει σε αυτήν όταν εκδηλώνονται οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
• Ομαλή μετάβαση μεταξύ των δραστηριοτήτων διδασκαλίας πχ έντασης-χαλάρωσης καθοδήγησης-ελέγχου, κλπ. Έτσι διατηρείται κλίμα σταθερότητας και συνέχειας που διευκολύνει τον χειρισμό της τάξης.
• Εγρήγορση για την ποικιλομορφία των μαθητών και οργάνωση τους σε ετερόκλητες ομάδες. Οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές δεν βγαίνουν έξω από την ομάδα για να απασχολήσουν όλη την τάξη. Οι συμμαθητές ως καθοδηγητές ελεγκτές, διορθωτές των συνεργατών τους.
•Εγρήγορση για τις δυσκολίες που θα συναντήσουν για τα ενδιαφέροντά τους και τους στόχους τους. Η μονοτονία και η βαρεμάρα μπορεί να επάγουν την ζωντάνια της παραβατικότητας.
Το μοντέλο πειθαρχίας του Ginott
(Αντιμετωπίστε την κρίση με θετικά-υγιή μηνύματα)
• Η πειθαρχία κατακτείται βήμα-βήμα, λίγο-λίγο. Η αυτοπειθαρχία του δασκάλου είναι πρότυπο προς αντιγραφή. Γίνε το υπόδειγμα αυτού που θέλεις να γίνουν οι μαθητές σου.
• Χρησιμοποίηση θετικά–υγιή μηνύματα για να διορθώσεις την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. ( πχ να αποφεύγεις μειωτικούς χαρακτηρισμούς, ύβρεις, κλπ).Να αναφέρεσαι και να χαρακτηρίζεις την πράξη και όχι την προσωπικότητα του δράση ή των δραστών. Μην κολλάς ετικέτες που δεν σβήνουν. Αυτές παγιώνουν την αρνητική συμπεριφορά. Ανάλογα επαίνεσε την πράξη και όχι τον μαθητή. Πιθανόν να στρέψεις εναντίον του τους άλλους.
• Χρησιμοποίησε γλώσσα και τρόπο ανάλογο με την κατάσταση για να επικοινωνήσεις με τον παραβάτη, να τον κατανοήσεις και όχι να τον απομονώσεις. Να εκφράσεις τα αισθήματα των παρισταμένων.
• Να προσκαλείς σε συνεργασία αντί να προσπαθείς να την επιβάλεις.
• Να αποφεύγεις το σαρκασμό και να μην κάνεις κακή χρήση της δύναμης του λόγου και της επιστημοσύνης σου.
• Να εκφράζεις τα συναισθήματα σου για την κατάσταση αλλά με θετικό-υγιές μήνυμα. Πχ. Το συμβάν με στεναχώρησε, με εξόργισε,…… Δεν είμαι αδιάφορος ούτε σας περιφρονώ, αλλά τέτοια … με κάνουν να νοιώθω άσχημα. Σας ζητώ να ανταποδίδετε το σεβασμό που σας δείχνω. Τόσες φορές έχετε δείξει ότι μπορείτε να το πετύχετε. ….
• Μη δέχεσαι απολογίες και συγνώμες που δεν είναι ειλικρινείς ούτε συνοδεύονται από διόρθωση της συμπεριφοράς.
• Η ανάπτυξη του αυτοσεβασμού και της πειθαρχίας είναι εφικτή και μειώνει την υποχρέωση του εκπαιδευτικού να διορθώνει διαρκώς τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
Το μοντέλο του Glasser
(Η καλή συμπεριφορά προέρχεται από καλές επιλογές )
Η πρόσφατη εργασία του Glasser αναδεικνύει τις συναντήσεις της τάξης ( κύκλος συζήτησης τάξης) ως μέσο ανάπτυξης και βελτίωσης της πειθαρχίας. Στη θεωρητική της βάση έχει τις ακόλουθες θέσεις. τους.
• Οι μαθητές είναι λογικά όντα που έχουν την ικανότητα να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους
• Η ίδια η συμπεριφορά είναι επιλογή. Η συμπεριφορά σχετίζεται άμεσα με επιλογές όπως να μάθει, να αποκτήσει δεξιότητες, να κερδίσει την εύνοια ή προνόμια, κλπ.
• Αυτές οι επιλογές δεν προάγουν την απειθαρχία ή τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές Συνεπώς καλές επιλογές προάγουν την καλή συμπεριφορά.
• Μη δέχεστε δικαιολογίες για τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Ρωτήστε τους: Ποιες άλλες επιλογές είχες εκτός από αυτό που έκανε ; Γιατί διάλεξες αυτήν και όχι τις υπόλοιπες ; Τι επεδίωκες να κερδίσεις με αυτήν την επιλογή;
• Ευλογοφανείς και όχι απρόβλεπτες αντιδράσεις πρέπει να ακολουθούν τις καλές ή κακές ενέργειες των μαθητών.
Η θεωρία του Τhomas Gordon
• Οι πιθανές και οι αποδεκτές συμπεριφορές ως μέρος των πιθανών συμπεριφορών ενός μαθητή ή μιας τάξης. Ο δάσκαλος με βάση τους κανονισμούς και τις επιλογές του τις διακρίνει σε αποδεκτές, σε μη αποδεκτές και σε «μη αποδεκτές αλλά επιτρεπόμενες»
• Τα μηνύματα «Εγώ» και τα μηνύματα «Εσύ» στην επικοινωνία μεταξύ δασκάλου και μαθητών.
o Εσύ: Μάζεψε αυτά από το θρανίο σου, Σταμάτα να με ενοχλείς όταν κάνω μάθημα,…..
o Εγώ: Με ενοχλεί να έχετε πάνω στο θρανίο σας ανοιχτά βιβλία άσχετα με το μάθημα που κάνω, Δεν μπορώ να κάνω μάθημα όταν συνεχώς με διακόπτουν,….
• Τα μηνύματα των δασκάλων και τα υποδηλούμενα που αντιλαμβάνονται οι αποδέκτες των μηνυμάτων. (μερικά παραδείγματα)
| Τα λεγόμενα του δασκάλου | Τα υποδηλούμενα που κατανοούν οι μαθητές |
| Εντολή, Διαταγή, Καθοδήγηση (Πάψε να μιλάς…Κάνε αυτό που σου είπα../ όπως το είπα ) | Δεν με ενδιαφέρουν οι ανάγκες σου, τα συναισθήματά σου, εγώ διατάζω εδώ, εσύ δεν έχεις επιλογές, προβλέπονται τιμωρίες |
| Διδασκαλία, διάλεξη, λογικά επιχειρήματα.. (Αργότερα θα καταλάβεις τα λάθη σου αλλά θα είναι αργά.. Αν δεν .. Τότε θα….) | Δεν ξέρεις/ δεν μπορείς να σκεφτείς λογικά, δεν έχεις πλήρη εικόνα των πραγμάτων, δεν έχεις σωστή εικόνα του κόσμου λόγω της ηλικίας σου, των εμπειριών σου,… |
| Ερμηνεία συμπεριφοράς, διάγνωση (Σε μάθαμε πια. Αν δεν κάνεις μια ανοησία την ώρα, νοιώθεις ξεχασμένος, ανύπαρκτος..Το έχεις ανάγκη να .. Δεν μπορείς να αυτοσυγκρατηθείς παρά την ηλικία σου.. Έχεις πρόβλημα…) | Έχω τις γνώσεις και την πείρα για να καταλάβω τα βαθύτερα κίνητρά σου, να διαγνώσω το ψυχολογικό σου πρόβλημα και το λέω δημόσια όταν κρίνω ότι πρέπει να το πω….. Με βάση τη διάγνωσή μου σε χαρακτηρίζω σε τιμωρώ…. |
Τρεις μέθοδοι για την επίλυση των συγκρούσεων
• Μέθοδος Ι: Νικητής ο δάσκαλος ( Το πετυχαίνει για μια περίπτωση ή πιστεύει ότι το πέτυχε ή ότι θα το πετυχαίνει πάντα)
• Μέθοδος ΙΙ: Ο δάσκαλος νικιέται από τον μαθητή ή τους μαθητές. ( Έτσι είναι ή έτσι νομίζει ότι είναι γιατί δεν πέτυχε ακριβώς αυτό που ήθελε… )
• Μέθοδος ΙΙΙ: Ούτε νικητές ούτε νικημένοι. Στόχος η αναζήτηση της κοινά αποδεκτής λύσης που λειτουργεί στις συγκεκριμένες συνθήκες και σέβεται τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των εμπλεκόμενων.
Ανάληψη ρίσκου: ένα φυσιολογικό χαρακτηριστικό της εφηβείας
• Όλοι οι έφηβοι ρισκάρουν. Είναι μέρος της φυσιολογικής τους ανάπτυξης. Η ανάληψη ρίσκου είναι μέσο που ο έφηβος χρησιμοποιεί για να αναπτύξει τη δική του ταυτότητα. Για να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με το περιβάλλον του, την οικογένεια, τους διδάσκοντες, τους συμμαθητές, τον κοινωνικό του περίγυρο.
• Ρίσκο εμπεριέχουν ενέργειες όπως η ανυπακοή, το κάπνισμα, η κοπάνα, η επικίνδυνη οδήγηση, αθλήματα όπως το ράφτινγκ, ο πρωταθλητισμός, η προετοιμασία μιας θεατρικής εκδήλωσης, η συμμετοχή σε μια έκθεση έργων ζωγραφικής, διαγωνισμός κατασκευών, χάκινγκ (hacking), κ.α.
• Οι ριψοκίνδυνες ενέργειες διακρίνονται σε μη επικίνδυνες και σε επικίνδυνες- ριψοκίνδυνες.
• Η εκπαίδευση, η οικογένεια, ο κοινωνικός περίγυρος, οφείλουν να προσφέρουν ευκαιρίες ασφαλούς ρίσκου, που να είναι αυθεντικές (να ενέχουν την αποτυχία ως ενδεχόμενο), και να υποστηρίζουν την προσπάθεια των συμμετεχόντων. • • • Οι περισσότεροι έφηβοι δεν ριψοκινδυνεύουν. Σπάνια παίρνουν την ευθύνη ή πειραματίζονται με ριψοκίνδυνες ενέργειες. Ένα μικρό ποσοστό εμπλέκεται σε διάφορες ριψοκίνδυνες ενέργειες (Dryfoos, 1998; Brenner and Collins, 1998).
Τα 4 χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης
Σύμφωνα με το Building Classroom Discipline: From Models to Practice by C.M. Charles, Longman:New York
Μια «αρνητική» θεώρηση με μεγάλη ερμηνευτική ισχύ και ευκολονόητες προτάσεις για την ερμηνεία/διόρθωσης της συμπεριφοράς:
• Έχουμε την τάση να αντιστεκόμαστε σε αυτά που άλλοι μας βάζουν να κάνουμε
• Μας αρέσει να υποτιμάμε και να αμφισβητούμε την εξουσία (to question authority),
• Καθένας διαφέρει από τους άλλους στα ενδιαφέροντα, τις ικανότητες, τις επιθυμίες και τις αξίες.
• Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν χρειάζεται να απογαλακτισθούν ψυχολογικά και νοητικά για να αναπτύξουν ολόκληρο το δυναμικό τους.
Εκτός του σχολείου αιτίες για τα προβλήματα απειθαρχίας, κακής συμπεριφοράς, κ.ά.
• Βία στην κοινωνία
• Κακή επίδραση από τα ΜΜΕ
• Η γενιά του «Εγώ» ("Me" Generation) Έλλειψη συναισθηματικής ανατροφής ώστε να είναι συναισθηματικά ώριμοι
• Έλλειψη ασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος
• Δύσκολο προσωπικό ταμπεραμέντο Εντός του σχολείου αιτίες για τα προβλήματα απειθαρχίας ή κακής συμπεριφοράς, κ.ά.
• Αδιάφορα μαθήματα, χαμηλές προσδοκίες μαθητών, βαρεμάρα.
• Ανίσχυρη διοίκηση-διδάσκοντες. Ασαφείς κανόνες και όρια. Διαφορετικές «προσωπικές» παιδαγωγικές.
• Ανυπαρξία διόδων για την επικοινωνία ή την αποδεκτή εκδήλωση των συναισθημάτων ή των αντιδράσεων.
• Μείωση της αξιοπρέπειας ή προσβολές της προσωπικότητας των μαθητών (Discipline With Dignity (revised edition), by Richard L. Curwin and Allen N. Mendler)
• Ασάφεια κανόνων σχολικής ζωής
• Μεγάλος αριθμός μαθητών στην τάξη (Barker, R. G., & Gump, P. (1994). Big school, small school. Stanford, CA: University Press.)
• Αναποτελεσματική ενημέρωση για τους κανόνες
• Ασυνεπής λειτουργία του συστήματος δικαίου στο σχολείο <=> Όλοι διαφορετικοί όλοι ίσοι;
• Οι γρήγοροι ρυθμοί και οι υψηλές απαιτήσεις αφήνουν πίσω τους «αργούς». Η αξιολόγηση ως παράγων περιθωριοποίησης
• Η ταξινόμηση και η περιχάραξη της γνώσης και χρήσης της, αποκλείει μαθητές και φτιάχνει ένα «περιθώριο» που υφίσταται καταπίεση και αντιδρά ή στρέφεται εναντίων αυτών που πραγματοποιούν τον αποκλεισμό.. Στιλδασκάλων
• Το περιθώριο της σχολικής /τάξης ζωής διεκδικεί το δικαίωμα στην έκφραση και ζητάει την προσοχή μας
Στιλ δασκάλων
• Στιλ δασκάλου «Όλα επιτρέπονται»
• Στιλ δασκάλου «Εξουσιαστής-αστυνομικός»
• Στιλ δασκάλου «εξουσιαστής/ διευκολυντής
• Δημοκρατικό στιλ δασκάλου…..
• Στιλ….
Ο καλός δάσκαλος ( Report by Hay McBer to the Department for Education and Employment/U.K., June 2000)
1. είναι ευγενικός
2. είναι μεγαλόψυχος
3. σε ακούει προσεκτικά
4. σε ενθαρρύνει
5. πιστεύει σε σένα
6. κρατάει μυστικά
7. του αρέσει να διδάσκει παιδιά/νέους
8. του αρέσει να διδάσκει τα διάφορα μαθήματα
9. αφιερώνει χρόνο για να σου εξηγήσει
10. σε βοηθάει όταν έχεις "κολλήσει"
11. σε ενημερώνει για την πρόοδό σου
12. σου επιτρέπει να πεις "το δικό σου"
13. δεν παραιτείται από σένα όταν εσύ αποτυγχάνεις
14. τον ενδιαφέρει η γνώμη μου
15. σε κάνει να νοιώθεις έξυπνος
16. δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ των μαθητών του
17. σε υπερασπίζει
18. αντιπαρέρχεται μικρότητες
19. λέει την αλήθεια
20. συγχωρεί
Τριάντα ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε πριν προχωρήσουμε στην επιβολή ποινής.
1. Κοίταξε τον παραβάτη στα μάτια – κάνε τον ανάλογο μορφασμό.
2. Κάνε μια χειρονομία που να στέλνει το μήνυμα «Ηρέμησε, χαλάρωσε, ….».
3. Πλησίασε και βάλε το χέρι σου πάνω στο βιβλίο του, το τετράδιό του, το περιοδικό που κρατάει, ….
4. Πλησίασε και δείξε στο βιβλίο του, το τετράδιό του, κλπ, που πρέπει να κοιτάξει, πια ερώτηση να μελετήσει, πιο κενό να συμπληρώσει, κλπ.
5. Κτύπησε με το χέρι σου το στυλό, κλπ το έδρανο που κάθεσαι προκειμένου να προκαλέσεις ευδιάκριτους και σύντομης διάρκειας ήχους.
6. Αναβόσβησε τα φώτα της τάξης ή του προβολικού ( αν το χρησιμοποιείς).
7. Ακούμπησέ τον πχ στον ώμο ή στην πλάτη. Προσοχή!! Είναι δυνατόν η χειρονομία αυτή να παρερμηνευθεί.
8. Κάνε νόημα στον διπλανό του, να τον ανακαλέσει στην τάξη.
9. Δείξε με σαφήνεια ποιο είναι το αναμενόμενο ή το προσδοκώμενο να κάνουν, πχ πώς να σταθούν, πώς να συνεργαστούν κλπ.
10. Δείξε τον ανάλογο για το πρόβλημα κανόνα συμπεριφοράς, στην περίπτωση που οι κανόνες έχουν αναρτηθεί στην τάξη.
11. «Κάνε ένα κύκλο» γύρω από τη θέση του μαθητή που κοιμάται, ρεμβάζει ή δεν εργάζεται ή από το θρανίο των μαθητών που συζητούν ερήμην της πορείας του μαθήματος.
12. Κάλεσε ευγενικά και ενέπλεξε το μαθητή που δεν συμμετέχει ή δεν εργάζεται σύμφωνα με τις οδηγίες σου, να σε βοηθήσει στην ολοκλήρωση της δραστηριότητας ή στην παρουσίασή της.
13. Ήρεμα και ευγενικά και σε προσωπικό επίπεδο ζήτησε αυτό θέλεις από τον μαθητή που δεν έχει ενεργοποιηθεί στην επιθυμητή κατεύθυνση.
14. Ζήτησε από τους συμμαθητές να τον συμβουλεύσουν, να του υποδείξουν, … Ζήτησέ το στην τάξη, αλλά θα γίνει στα διαλείμματα ή εκτός μαθήματος.
15. Ατένισέ τον με έντονο βλέμμα
16. Παύση της ομιλίας εκ μέρους σου μέχρι να προσέξουν ή να σταματήσουν την ενόχληση
17. Με νεύμα καθοδήγησε σε ανάλογη συμπεριφορά το μαθητή που ομιλεί, πχ παρουσιάζει την εργασία του, τον εξετάζεις, κ.α.
18. Χρησιμοποίησε σφυρίχτρα, βατραχάκι, ή κάτι άλλο που να παράγει ήχους που θα τραβήξουν την προσοχή τους
19.Αγνόησε την παραβατική συμπεριφορά, αν κρίνεις ότι δεν είναι ενοχλητική για τους υπόλοιπους ή αν ξέρεις, από προηγούμενη εμπειρία, ότι ζητούμενό της είναι διακοπή της διαδικασίας.
20. Επανέλαβε ό,τι έχεις πει σε πιο χαμηλό τόνο ή επανέλαβέ το απευθυνόμενος προσωπικά στον παραβάτη.
21. Πες στον παραβάτη ότι θέλεις να του μιλήσεις προσωπικά και ιδιαιτέρως μετά το μάθημα.
22. Κάνε νεύμα με κίνηση του κεφαλιού σου ενώ τον κοιτάς στα μάτια.
23. Σήκω από τη θέση σου και βημάτισε προς το μέρος του παραβάτη.
24. Δείξε προς το μέρος του.
25. Κάνε κινήσεις με τα χέρια που να δείχνουν επιδοκιμασία ή ότι συγκατανεύεις ή ότι δυσανασχετείς. Χρησιμοποίησε το κώδικα που χρησιμοποιούν οι μαθητές σε ανάλογες περιπτώσεις.
26. Σήκωσε το χέρι σου, ένα σινιάλο που έχεις συμφωνήσει με τους μαθητές σου να σημαίνει ότι θέλεις να ακουστείς, ότι θα δοθούν οδηγίες, ότι είναι η στιγμή για να αρχίσουν να εργάζονται, κ.α.
27. Φώναξε το όνομα του παραβάτη κοιτάζοντας προς το μέρος του, χωρίς να δείχνεις ότι τον απειλείς, αλλά να δείχνεις ότι του υπενθυμίζεις υποσχέσεις που έχει δώσει σχετικά με τη συμπεριφορά του, ότι τον έχεις συγχωρέσεις για άλλα παραπτώματα, ότι η ποινή του είναι υπό αναστολή, κλπ.
28. Πες τους: «Χρειάζομαι τη συνεργασία σας για να γίνει, ...»
29. Δημόσιος έπαινος σε «περιθωριακό» μαθητή που έχει επανενταχθεί, σε κάποιον που αρχίζει την προσπάθεια, ενώ ο διπλανός του αδιαφορεί ή έχει παραιτηθεί από την προσπάθεια, κλπ. Πρέπει να γίνει με μέτρο γιατί μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα .
30. Δώσε «κίτρινη κάρτα».
31. Επέβαλε την αρμόζουσα ποινή.
Δεν υπάρχουν προτάσεις ή λύσεις που να είναι αποτελεσματικές σε όλους τους μαθητές, σε όλα τα σχολεία, σε όλες τις τάξεις, κλπ. Προτάσεις που θα πρέπει να τις εφαρμόσουμε καθολικά και με αυστηρότητα. Ας στοχαστούμε πάνω στο λόγο του G. Mialaret: (Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής. 1996, Αθήνα: Τυπωθήτω Σελ. 165)
«…Οι επιστήμες της αγωγής δεν προσφέρουν προκατασκευασμένες λύσεις στα προβλήματα που συναντά καθημερινά ο εκπαιδευτικός. Του προμηθεύουν στοιχεία πληροφόρησης και επιστημονικά αποτελέσματα που θα μπορέσει, κατά τη βούλησή του, ανάλογα με την ακριβή κατάσταση αγωγής στην οποία θα βρεθεί, να τα χρησιμοποιήσει ή όχι, να τα ενσωματώσει ή όχι, στην εκπαιδευτική του πρακτική. Οι επιστήμες της δεν επιβάλλουν, επιτρέπουν, δεν αναπληρώνουν, βοηθούν, δεν δημιουργούν αλλά προτείνουν. Όμως για να μπορούμε να τις επικαλεστούμε απαιτείται μύηση και κατάλληλη προετοιμασία για να τις αντιληφθούμε, να τις κατανοήσουμε, να τις χρησιμοποιήσουμε, και γιατί όχι, να τις εμπλουτίσουμε. Ο εκπαιδευτικός στην καθημερινή του δράση είναι δημιουργός παιδαγωγικής γνώσης. Οι σύγχρονες και μελλοντικές επιστήμες της αγωγής οφείλουν, ολοένα και περισσότερο, να λαμβάνουν υπόψη αυτή την παιδαγωγική γνώση και να την ενσωματώνουν στο σύνολο των αποτελεσμάτων που που παίρνουν από άλλες ερευνητικές οδούς…»
Βιβλιογραφία
- Αναγνωστοπούλου, Μαρία Σ. Οι διαπροσωπικές σχέσεις εκπαιδευτικών και μαθητών στη σχολική τάξη : Θεωρητική ανάλυση και εμπειρική προσέγγιση (Αφοί Κυριακίδη)
- Δεληκανάκη, Νίκη. Συναισθηματική αγωγή : Κατανόηση και βιωματική προσέγγιση συναισθημάτων (Ταξιδευτής)
- Κοινωνική και συναισθηματική αγωγή στο σχολείο : Πρόγραμμα προαγωγής της ψυχικής υγείας και της μάθησης: Εκπαιδευτικό υλικό για εκπαιδευτικούς και δραστηριότητες (Τυπωθήτω)
- Ζαφειριάδης, Κυριάκος. Η διαγωγή των μαθητών και οι σχολικές κυρώσεις στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση : Μια ιστορική -κριτική προσέγγιση (Αφοί Κυριακίδη)
- Clark, Ron. Οι βασικοί 55 : Οι κανόνες του βραβευμένου εκπαιδευτικού για να ανακαλύψουμε τον επιτυχημένο μαθητή σε κάθ επαιδί (Πλατύπους, 2004)
- Freire, Paulo. Δέκα επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν (Επίκεντρο)
- Ματσαγγούρας Ηλίας. Ησχολικήτάξη : Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας (Γρηγόρη)
- ΧατζηστεφανίδηςΘ. Ριζοσπαστικά παιδαγωγικά κινήματα του 20ουαιώνα. (Βυζάντιο, Παπαδήμας.διάθεση)
- Gordon Thomas (1999) Ο αποτελεσματικός δάσκαλος (Teacher effectiveness training), (Εκδ. Ευροσπουδή Εκπαιδευτήρια «Κωστέα Γείτονα»)
- New perspectives on Adolescent Risk Behavior, Jessor R. (Editor), Cambridge University Press, 1998.
- Lightfoot C., (1997) The culture of adolescent risk taking, The Guilford Press
- Γιάννης Βλάχος Σύμβουλος Φυσικών
Περισσότερες εκπαιδευτικές συμβουλές εδώ.