Η Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου ή Πρώτη Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου (20 Δεκεμβρίου 1821 - 16 Ιανουαρίου 1822) ήταν η πρώτη συνέλευση νομοθετικού σώματος του νέου Ελληνικού κράτους. Συνήθως αναφέρεται και ως Α' Συνέλευση Επιδαύρου ή ως Α' Εθνοσυνέλευση.
Η διοργάνωση
Η Εθνική Συνέλευση στην Επίδαυρο. Απεικονίζεται η στιγμή της ορκωμοσίας των πληρεξουσίων μπροστά στο «Προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος» (1η Ιανουαρίου 1822). Τοιχογραφίες του Μεγάρου της Βουλής, αίθουσα των Υπασπιστών, βόρειος τοίχος.
Μετά την ανάληψη της στρατιωτικής αρχηγίας από τον Δ. Υψηλάντη και την κάθοδο στην Ελλάδα των φαναριωτών Αλ. Μαυροκορδάτου και Θ. Νέγρη, άρχισαν οι ετοιμασίες για μια εθνοσυνέλευση που θα αντικαθιστούσε προηγούμενους οργανισμούς όπως αυτόν της συνέλευσης των Καλτεζών.
Για την προετοιμασία έγιναν δύο τοπικές συνελεύσεις στην Στερεά Ελλάδα. Με εγκυκλίους κλήθηκαν αντιπρόσωποι στο Μεσολόγγι και την Άμφισσα την 14η Σεπτεμβρίου, εορτή Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η πρώτη, τοπική συνέλευση της Δυτικής Ελλάδος, τελείωσε την 9 Νοεμβρίου 1821, και η δεύτερη περί τα τέλη του ίδιου μήνα. Από εκεί προέκυψαν οργανισμοί διοίκησης και πληρεξούσιοι για την Εθνική Συνέλευση ή Εθνική Βουλή όπως λεγόταν.
Στην Πελοπόννησο αποφασίστηκε η ανασύσταση της Πελοποννησιακής Γερουσίας με συνεννοήσεις που έγιναν στη Βέρβενα και τη Ζαράκοβα. Εξέλεξαν πρόεδρο τον Υψηλάντη και κατήρτισαν οργανισμό ανάλογο με αυτό της Στερεάς.
Αρχικά ως έδρα της Εθνοσυνέλευσης είχε οριστεί από τον Υψηλάντη το Άργος, που προτιμήθηκε από την Τρίπολη όπου είχαν ξεσπάσει επιδημίες. Μετά από αναβολές και καθυστερήσεις οι πληρεξούσιοι ή «παραστάτες» ορκίστηκαν στην παλαιά εκκλησία του Αη Γιάννη του Άργους την 2 Δεκεμβρίου. Πανηγυρικό λόγο εκφώνησε ο διδάσκαλος του Γένους Νεόφυτος Βάμβας. Σταδιακά έφτασαν και οι καθυστερούντες εκπρόσωποι από τη Στερεά και ορισμένοι από την Πελοπόννησο και η Εθνοσυνέλευση άρχισε τις επίσημες εργασίες στις 20 Δεκεμβρίου 1821, στο χωριό Πιάδα (Νέα Επίδαυρος) κοντά στην Αρχαία Επίδαυρο. Οι εργασίες της εθνοσυνέλευσης έληξαν στις 16 Ιανουαρίου 1822.
Εργασίες της Εθνοσυνέλευσης
Στην Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου γράφτηκε η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Ελλάδος, ορίστηκε ο τρόπος της προσωρινής λειτουργίας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους και ψηφίστηκε την 1 Ιανουαρίου 1822 το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας, το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος», έργο του Ιταλού Βιντσέντζο Γκαλλίνα (Vincenzo Gallina) μαζί με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και τον Θεόδωρο Νέγρη. Την επιτροπή που είχε οριστεί από τη Συνέλευση για τη συγγραφή του συντάγματος αποτελούσαν οι: Θεόδωρος Νέγρης, Γεώργιος Αινιάν, Δρόσος Μανσόλας, Ιωάννης Ορλάνδος, Πέτρος Σκυλίτζης, Α. Μοναρχίδης, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, Ι. Κωλέτης, Φώτιος Καραπάνου, Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ', Πανούτζος Νοταράς και Α. Κανακάρης.
Σε αυτό το Σύνταγμα, ορίστηκε και το εθνικό σύμβολο, η ελληνική σημαία. Το Σύνταγμα που ψηφίστηκε προέβλεπε προστασία των ατομικών ελευθεριών, την αντιπροσωπευτική αρχή καθώς και της διάκριση των εξουσιών. Ορίστηκε ότι η «Διοίκησις» θα γινόταν από το «Βουλευτικόν» και το «Εκτελεστικόν», ενώ το «Δικαστικόν» θα ήταν ανεξάρτητο όργανο. Η απονομή δικαιοσύνης προβλεπόταν από τα «Κριτήρια» (τα δικαστήρια). Στη Β' Εθνοσυνέλευση Άστρους, το 1823 το Σύνταγμα αυτό βελτιώθηκε.
Ένα από τα σημαντικά σημεία της Πρώτης Εθνοσυνέλευσης είναι η έλλειψη αναφοράς στη Φιλική Εταιρεία.
Σύσταση
Στην εθνοσυνέλευση συμμετείχαν εκπρόσωποι από την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα (Ανατολική χέρσος Ελλάδα και Δυτική χέρσος Ελλάδα όπως ήταν χωρισμένη) καθώς και από τα νησιά Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά. Επίσης συμμετείχε, ψήφισε και υπέγραψε και αντιπρόσωπος των Αλβανών, αν και η ελληνοαλβανική συμμαχία είχε ήδη διαλυθεί.
Οι εκλογές για τους πληρεξούσιους, παραστάτες όπως λέγονταν, δεν ήταν τακτικές όπως δεν υπήρχε κανένας περιορισμός πόσους θα έστελνε κάθε επαρχία. Οι περισσότεροι πληρεξούσιοι ήταν από τη Στερεά Ελλάδα αφού εκτός τους εκπροσώπους των επαρχιών πήραν μέρος και αυτοί πού έστειλε ο Άρειος πάγος , συνήγοροι όπως αποκαλούνταν. Οι πληρεξούσιοι χωρίστηκαν σε τέσσερις κλάσεις και ψήφιζαν σύμφωνα με τον διαχωρισμό αυτό, κάθε κλάση εξέλεξε από τρία μέλη συστήνοντας 12 μελής επιτροπή για την σύνταξη οργανικού νόμου.
Στο Εκτελεστικό εκλέχθηκαν οι Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πρόεδρος εκτελεστικού, Αθανάσιος Κανακάρης, αντιπρόεδρος, Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος (Δεληγιάννης), Ιωάννης Ορλάνδος και Ιωάννης Λογοθέτης.
Κατάλογος εκπροσώπων
Οι εκπρόσωποι ή πληρεξούσιοι ήταν 60 και σύμφωνα με τα γραφόμενα στα πρακτικά της Εθνοσυνέλευσης ήταν χωρισμένοι σε τέσσερις κλάσεις ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, επιλεγμένες «κατά κλήρον» (δηλαδή η σειρά τους προέκυψε με κλήρο και όχι με άλλο κριτήριο). Οι εκπρόσωποι που υπέγραψαν στις 20 Δεκεμβρίου 1821 στα πρώτα πρακτικά αναφέρονται παρακάτω:
Οι κατά Α' κλήρον κλάσεως (Ανατολική Χέρσος Ελλάδα)
Οι τοποθεσίες από τις οποίες προέρχονταν οι εκπρόσωποι καταγράφονται από την επικύρωσή τους κατά τη Συνέλευση των Σαλώνων 17 Νοεμβρίου 1821 του Οργανισμού της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας.
Ταλαντίου Νεόφυτος (Αθήνα)
Θεόδωρος Νέγρης (Ζητούνι και Μποτονίτσα)
Άνθιμος Γαζής (εξ΄Αγράφων και πάσης Θεσσαλίας)
Γρηγόριος Κωνσταντάς (εξ Αγράφων και Πάσης Θεσσαλίας)
Ιωάννης Λογοθέτης (Λιβαδειά)
Λάμπρος Νάκος ή Νάκου (Λιβαδειά)
Γεώργιος Αινιάν (Πατρατζίκι)
Γεωργάκης Παπαηλιόπουλος ή Γεώργιος Παππά Ηλιόπουλος (Σάλωνα)
Γιαννούτσος Κόντες ή Γιαννούτζης ή Γιαννούτζος Κοντάκης (Σάλωνα)
Σωτήρης Δούρος ή Τούρος (Θήβα)
Κωνσταντίνος Σεπεντζής ή Σαποντζής ή Κωνσταντής Σαπουντζής (Θήβα)
Δρόσος Μανσόλας (εξ΄Αγράφων και πάσης Θεσσαλίας)
Ιωάννης Σκανδαλίδης (Μακεδονίας - Θεσσαλονίκη)
Αλέξανδρος Αξιώτης (Εύριπος)
Λάμπρος Αλεξάνδρου (Ταλάντι)
Χ. Κυριαζής, Κυριεζής ή Κυριατζής (εξ Αγράφων και πάσης Θεσσαλίας)
Αδάμ Δούκας ή Αδάμης (Θήβα)
Ζαχαρίας Παναγιωτάδης ή Παναγιωτίδης ο εκ Σκοπέλου
Οι κατά Β' κλήρον κλάσεως (Νήσοι: Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά)
Ιωάννης Ορλάνδος
Μανώλης Τομπάζης, (Ύδρα)
Αναγνώστης Οικονόμου ή Οικονόμος
Φ. Βούλγαρης
Χ. Γιάννης Μέξης αναφέρεται και Μαίξις)
Γκίκας Μπότασης
Ανδρέας Αναργύρου (αναφέρεται ως Ανδρέας Χ. Αναργύρου) και Χα΄. Αναργύρου (Ανδρέας Χατζηαναργύρου) (Σπέτσες)
Γιώργης Μπούκουρης
Σκυλίτσης Ομηρίδης ή Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτζης
Αναγνώστης Μοναρχίδης
Οι κατά Γ' κλήρον κλάσεως (Δυτική Χέρσος Ελλάδα)
Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πρόεδρος εκτελεστικού
Φώτος Μπόμπορης
Ιωάννης Κωλέττης
Φώτος Καραπάνου ή Φώτιος
Αλέξανδρος Τζιμπουρόπουλος ή Αλέξιος Τσιμπουράκης ή Ζιμπουρόπουλος
Σπυρίδων Κουρκουμέλης ή Κορκουμέλης
Οι κατά Δ' κλήρον κλάσεως (Πελοπόννησος)
Παλαιών Πατρών Γερμανός
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, αντιπρόεδρος του Βουλευτικού
Σωτήριος Χαραλάμπους ή Χαραλάμπης
Πανούτσος Νοταράς ή Πανούτζος
Αθανάσιος Κανακάρης (Πάτρα)
Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος ή Παππαγιαννόπουλος
Γιαννούλης Καραμάνος
Πολυχρόνης Τζανέτου ή Πολυχρόνιος
Άλλοι εκπρόσωποι
Παρακάτω αναφέρονται εκπρόσωποι που υπογράφουν το «Προσωρινόν Πολίτευμα» την 1η Ιανουαρίου 1822 αλλά δεν είχαν υπογράψει στα Πρακτικά της 20ης Δεκεμβρίου 1821:
Επίσκοπος Λιτζάς και Αγράφων Δοσίθεος
Διονύσιος Πετράκης
Σπυρίδων Πατούσας
Γεώργιος Ψύλλας
Αναστάσιος Λιδωρίκης (Αναστάσης Ανα: Λοιδωρίκης).
Γεώργιος Αποστόλου
Χαράλαμπος Παπαγεωργίου ή Παππά Γεωργίου (Πολίτης) (Μαλανδρινό)
Κ. Τασσίκας
Ιωάννης Βιζούλας (Μακεδονία)
Βασίλειος Ν. Μπουντούρης ή Βασίλης Ν. Μπουντούρη (Ύδρα)
Χριστόδουλος Κούτσης ή Κούτζης
Νικόλας Δημήτρη Λάζαρης ή Νικόλαος Δημητρίου Λαζαρή
Καπετάν Μανώλης Κασιώτης
Ζώης Πάνου (Παραμυθιά)
Γιαννάκης Πλακοτής ή Πλακωτής
Ανδρέας Ζαΐμης (εκλέχθηκε από την Πελοποννησιακή Γερουσία για να πάρει μέρος στην Εθνοσυνέλευση)
Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (εκλέχθηκε από την Πελοποννησιακή Γερουσία για να πάρει μέρος στην Εθνοσυνέλευση)
Συμμετέχοντες / παρόντες σύμφωνα με άλλες πηγές
Σύμφωνα με άλλες πηγές έλαβαν μέρος ή ήταν παρόντες κατά τη συνέλευση και όσοι φαίνονται παρακάτω, αν και δεν αναφέρονται στους υπογράφοντες τα πρακτικά:
Δημήτριος Υψηλάντης, πρόεδρος βουλευτικού, μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας
Παπαφλέσσας, μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας
Αναστάσιος Πολυζωίδης (Μελένικο)
Ασημάκης Φωτήλας, μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας
Πανουργιάς (Σάλωνα)
Αναγνώστης Δεληγιάννης (Καρύταινα)
Χριστόδουλος Άχολος, (Ηλεία), μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας
Νικόλαος Βιλαέτης, (Ηλεία)
Θεόκλητος Φαρμακίδης
Βενιαμίν Λέσβιος (εκλέχθηκε από την Πελοποννησιακή Γερουσία για να πάρει μέρος στην Εθνοσυνέλευση)
Εμμανουήλ Χατζηαντωνίου, (Κάσος)
Θεοχάρης Ολύμπιος Κεφαλάς ,βαρώνος, προεστός της Θεσσαλίας
Δημήτριος Περρούκας ή Μπερρούκας ή Περούκας
Χριστόδουλος Ματακίδης ή Ματακής (Σάμος)
Χριστόδουλος Καψάλης
Γεώργιος Ντεμπεγιώτης ή Δεμπεγιώτης ή Τεμπεγιώτης (Μεσσηνία)
Δημητράκης Ρομανόπουλος ή Ρομανάς (Μεσσηνία)
Ιωάννης Δροσινός
Αλέξανδρος Νάξιος
Αντώνιος Αλμπέρτος (Τήνου)
Γεώργιος Μαυρομμάτης
Άλλοι παράγοντες
Παρακάτω αναφέρονται άλλοι που έλαβαν μέρος στη συνέλευση:
Δημήτριος Τομαρόπλος (πιθανόν Τομαρόπουλος) - γραμματεύς
Γεώργιος Σταυρίδης - γραμματεύς
Περισσότερα ιστορικά αφιερώματα εδώ.