Η γυναίκα στη διαφήμιση
«Τα τελευταία χρόνια ο γυναικείος πληθυσμός τραβά όλο και περισσότερο την προσοχή σαν σημαντικός αγοραστής κάθε είδους καταναλωτικών αγαθών: σπίτια και έπιπλα, αυτοκίνητα, ψυγεία, ρούχα για την οικογένεια, είδη εγκυμοσύνης κ.ά. Πολλά απ' αυτά τα προϊόντα είναι αναγκαία και χρήσιμα και, σαν τέτοια, δεν χρειάζεται να «πουληθούν» με τη μεσολάβηση μεγάλης διαφημιστικής πίεσης, πράγμα που αυξάνει το κόστος τους. Αλλά στο αναρχικό σύστημα του καπιταλισμού, με την τεράστια και περιττή πολλαπλάσια αντιγραφή των προϊόντων, οι διάφοροι βιομήχανοι συναγωνίζονται ο ένας τον άλλο για ένα μεγαλύτερο μερίδιο αυτής της προσοδοφόρου αγοράς. Έτσι ο τομέας της διαφήμισης, παρασιτικό εξάρτημα των μεγάλων επιχειρήσεων, έχει και ο ίδιος εξελιχθεί σ' έναν άλλο κλάδο μεγάλων επιχειρήσεων.
Όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης - το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και ο τύπος- που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη, βασίζονται και υποστηρίζονται από τους διαφημιστές, που με τη σειρά τους, υποστηρίζονται από τους καπιταλιστές εμπορευματοπαραγωγούς. Όλες αυτές οι πλευρές των μεγάλων επιχειρήσεων δεν προωθούν μονάχα των πώληση των εμπορευμάτων, αποτελούν επίσης τον πέμπτο τροχό της μηχανής μαζικής προπαγάνδας που διαδίδει την κατάλληλη, απαιτούμενη ιδεολογία και ψυχολογία για τη διατήρηση του καπιταλιστικού συστήματος και των εκμεταλλευτικών δυνάμεων.
Οι γυναίκες, ήδη φορτωμένες με πολυάριθμες συγκρούσεις, διαψεύσεις και απογοητεύσεις, είναι πολύ επιρρεπείς σ' αυτή την ψυχολογική χειραγώγηση, που τις κατευθύνει να ψωνίζουν πράγματα σαν λύση στα προβλήματα τους.
Επιπλέον στον Τύπο, ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός περιοδικών απευθύνονται αποκλειστικά στις γυναίκες, ιδιαίτερα στον τομέα της μόδας και της ομορφιάς. Αυτές είναι όμορφες εκδόσεις, τυπωμένες στο πιο φίνο χαρτί ιλουστρασιόν. Αλλά τα περιεχόμενα είναι γλοιώδη γιατί δεν πουλάνε μονάχα ομορφιά με το τσουβάλι και άλλες επικερδείς πραμάτειες, αλλά και ένα πολύ αποτελεσματικό κίνητρο αγορών - ότι, δηλαδή, οι γυναίκες που ψωνίζουν τα περισσότερα είναι οι πιο ευτυχισμένες και επιτυχημένες γυναίκες.
Στις γοητευτικές διαφημίσεις βλέπουμε δελεαστικές φωτογραφίες πλούσιων εμπορευμάτων όλων των ειδών δίπλα σε όμορφες γυναίκες. Το Μεγάλο Αμερικανικό Όνειρο επαληθεύεται για τις ωραίες γυναίκες που μπορούν να αποκτήσουν αεροδυναμικά αυτοκίνητα, συσκευές τηλεοράσεως και τα τοιαύτα, και καθώς φαίνεται, μια ονειρώδη σεξουαλική ζωή και μια ιδανική οικογένεια. Εκείνες που δεν κατορθώνουν ν’ αποκτήσουν όλα αυτά τα πράγματα απορούν τι συμβαίνει μαζί τους σαν γυναίκες και στερήθηκαν αυτό το Μεγάλο Αμερικανικό Όνειρο. Μέμφονται τον εαυτό τους που δεν γεννήθηκαν πλούσιες και όμορφες.
Αυτό το αίσθημα προσωπικής κατωτερότητας επιβάλλεται παραπέρα από τα ρομάντζα και τα άρθρα που γεμίζουν το κενό ανάμεσα στις μεγάλες διαφημίσεις. Συγγραφείς ικανοί να αποκαλύπτουν την καπιταλιστική προέλευση αυτού του αισθήματος ήττας που βασανίζει μεγάλες μάζες γυναικών δεν καλούνται να διαδώσουν τις απόψεις τους σ' αυτά τα λαμπρά περιοδικά. Οι "επιστημονικές" απόψεις που δίνονται με το σταγονόμετρο σ’ αυτά, προορίζονται να υποστηρίξουν και όχι να υπονομεύσουν την καπιταλιστική εκμετάλλευση των γυναικών.
Έτσι οι σπεσιαλίστες διαφόρων ειδών, που προσλαμβάνονται για να γράφουν άρθρα για αγχώδεις νοικοκυρές, τους δίνουν διαλέξεις για την αναγκαιότητα περισσότερης φροντίδας των παιδιών, για τη μητρική αγάπη, για τη φροντίδα της οικογένειας - που όλα αυτά, είναι ξεκάθαρο, μπορούν να καλυφθούν με μεγάλες και δαπανηρές αγορές. Ή συζητούν προβλήματα σχετικά με τις γυναίκες που κάνουν καριέρα, αφήνοντας συχνά τον δόλιο, απατηλό υπαινιγμό ότι τα ευτυχισμένα σπιτικά τους και η συναισθηματική τους ζωή μπαίνουν σε κίνδυνο με την εξωτερική τους εργασία. Και εδώ ξανά φαίνεται ότι ο κίνδυνος μπορεί να αποτραπεί κάνοντας περισσότερες αγορές.
Φέρνοντας αντιμέτωπες την εργαζόμενη γυναίκα απ’ τη μια και τη νοικοκυρά - μητέρα από την άλλη - και το αντίστροφο - και οι δύο κατηγορίες γυναικών μένουν με αισθήματα ενοχής, εσωτερικές συγκρούσεις και απογοητεύσεις. Αυτό παίρνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις στην περίπτωση εκείνων που είναι και εργαζόμενες και νοικοκυρές. Τρώγονται διαρκώς από μια σύγκρουση ενδιαφερόντων την οποία δεν μπορούν να επιλύσουν.
Αλλά όλη αυτή η απελπισία και το αίσθημα της ήττας που βασανίζουν τις γυναίκες είναι εξαιρετικά επωφελή για τους κερδοσκόπους. Στέλνουν τις γυναίκες σε όργια αγορών σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουν τις αγωνίες τους και το αίσθημα της αποτυχίας. Πολύ συχνά, σαν άμεσο τονωτικό φάρμακο της αυτοπεποίθησης τους, ορμάνε ν’ αγοράσουν ένα μοντέρνο ρούχο ή ένα μαγευτικό σκεύασμα ομορφιάς σε μπουκαλάκι.
Με δυο λόγια, το καπιταλιστικό σύστημα πρώτα υποβιβάζει και καταπιέζει τη μεγάλη μάζα των γυναικών. Μετά εκμεταλλεύεται τις δυσαρέσκειες και τους φόβους των γυναικών για να τροφοδοτήσει την πυρά των απεριόριστων πωλήσεων και κερδών.
Το καθήκον μας, επομένως, είναι να αποκαλύπτουμε τόσο το καπιταλιστικό σύστημα σαν πηγή αυτών των συμφορών όσο και την μηχανή μαζικής προπαγάνδας που μαθαίνει στις αφελείς γυναίκες ότι ο δρόμος για μια πετυχημένη ζωή και αγάπη περνάει μέσα από την απόκτηση πραγμάτων. Το να παραβλέψουμε ή να δεχθούμε τα καπιταλιστικά πρότυπα σε οποιοδήποτε τομέα -από την πολιτική μέχρι τα καλλυντικά- σημαίνει ότι στηρίζουμε και διαιωνίζουμε αυτό το ανελέητο κερδοσκοπικό σύστημα και τη συνέχιση της εξάρτησης των γυναικών.
Β’ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε στο τετράδιο σας την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
Β.1. Να γράψετε στο τετράδιο σας τα γράμματα της Στήλης Α και δίπλα σε κάθε γράμμα τους αριθμούς από τη Στήλη Β, που αντιστοιχούν στις σωστές προτάσεις, σύμφωνα με το κείμενο που έχει δοθεί.
Στήλη Α Στήλη Β
α. Η γυναίκα 1. Κλάδος μεγάλων επιχειρήσεων.
β. Η διαφήμιση 2. Επιρρεπής στην ψυχολογική χειραγώγηση.
3. Υποκινεί την καπιταλιστική εκμετάλλευση των γυναικών.
4. Ξεπερνά αίσθημα αποτυχίας μέσα από αγορές.
5. Διαμόρφωση κοινής γνώμης και επιρροή της.
Β.2. "Οι γυναίκες, ήδη φορτωμένες … … λύση στα προβλήματα τους". Τι σύνταξη χρησιμοποιεί ο συγγραφέας και γιατί;
Β.3. α. "Αυτό το αίσθημα...και όχι να υπονομεύσουν την καπιταλιστική εκμετάλλευση των γυναικών". Στην παράγραφο που σας δίνεται να αντικαταστήσετε την κάθε λέξη που ακολουθεί με άλλη, χωρίς να αλλοιώνεται η σημασία του κειμένου: κατωτερότητα, επιβάλλεται, βασανίζει, υποστηρίξουν, υπονομεύσουν.
β. Να σχηματίσετε από μια πρόταση με τις παρακάτω λέξεις: επιρρεπής, επικερδής, μέμφονται, υπονομεύουν, διαιώνιση.
Β.4. "Οι γυναίκες ήδη φορτωμένες … … σαν λύση στα προβλήματα τους". Να αναπτύξετε την παραπάνω θεματική πρόταση σε μια παράγραφο (50 -70 λέξεις).
Γ. Στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες η διαφήμιση αποτελεί βασικό παράγοντα εξέλιξης της οικονομίας και επιδρά καταλυτικά σ' όλους ανεξαιρέτως τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Μελετώντας τπ μηχανισμό διακίνησης ιδεών και προβολής προτύπων, παρατηρούμε πως στοχεύει ιδιαίτερα στη γυναίκα καταναλωτή. Πού αποδίδετε το φαινόμενο και πως θα μπορούσε ν' αντιμετωπιστεί το φαινόμενο;
απαντησεισ:
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ (βλ. αντίστοιχη θεωρία τον σχολ. βΙβλίου σελ. 219-233) 1. Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο
α) Εντοπίζω τα κύρια συστατικά της παραγράφου.
β) Χρησιμοποιώ τον πλαγιότιτλο κάθε παραγράφου.
γ) Επισημαίνω τις διαρθρωτικές λέξεις - κλειδιά.
δ) Υπογραμμίζω τις κατευθυντήριες ιδέες κάθε παραγράφου.
ε) Προχωρώ στο διάγραμμα του κειμένου.
στ) Γράφω την περίληψη (1/3 του αρχικού κειμένου, χωρίς δικά μου σχόλια και κοντά στο πνεύμα του συγγραφέα).
Β.1. β = 1, β = 3, β = 5, α = 2, α = 4.
Β2. Εδώ ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ενεργητική σύνταξη γιατί θέλει να δώσει έμφαση στο υποκείμενο. Μιλά δηλαδή για τη γυναίκα ως αντικείμενο εκμετάλλευσης απ' τη διαφήμιση.
Β.3. α. ΣΥΝΩΝΥΜΑ
κατωτερότητα = μειονεξία
επιβάλλεται = επιτάσσεται
βασανίζει = ταλανίζει
υποστηρίξουν = ενισχύσουν
υπονομεύσουν = υποσκάψουν
Β.3. β. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
› Ήταν επιρρεπής στις πιέσεις, λόγω των οικονομικών του εκκρεμοτήτων.
› Οι επεκτατικές του διαθέσεις καθώς και οι σωστές διασυνδέσεις κατέστησαν την επιχείρηση του πιο επικερδή.
› Το κοινωνικό σύνολο είθισται να μέμφεται την κυβέρνηση σε περιπτώσεις που αθετεί τις προγραμματικές της δηλώσεις.
› Η υπερανάπτυξη του υλικού έναντι του πνευματικού πολιτισμού οδήγησε στην υπονόμευση του τελευταίου μ’ αποτέλεσμα την πνευματική παρακμή και τον εκφυλισμό των αξιών.
› Η εγκληματική ολιγωρία των υπευθύνων όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος απ’ τις αδηφάγες τάσεις των οικοπεδοφάγων οδήγησε στην διαιώνιση αυτής της κατάστασης.
Β.4. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
Ένας σημαντικός παράγοντας για τη συναισθηματική της παγίδευση είναι πως τα καταναλωτικά αγαθά λειτουργούν σαν υποκατάστατα, ψυχολογικές δηλαδή αναπληρώσεις σ’ όλο αυτό το σύμπλεγμα ενοχών που την ταλανίζουν λόγω των πολλαπλών ρόλων που έχει να εκπληρώσει (μητέρα - νοικοκυρά -εργαζόμενη - γυναίκα).
Η διαφήμιση εκμεταλλεύεται μια εργαζόμενη μητέρα που νιώθει πως δεν ασχολείται αρκετά με το νοικοκυριό και τα παιδιά της και που προσπαθεί ν’ αναπληρώσει το κενό υπερκαταναλώνοντας.
Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Η κοινωνία μας ταξινομήθηκε σαν βασίλειο της "κοινωνίας κατανάλωσης", γεγονός που υποδηλώνει όχι μόνο την οικονομική της στάθμη αλλά και την κοινωνική της διάρθρωση και δομή. Αυτό συμβαίνει γιατί ο καταναλωτισμός έχει προεκτάσεις κοινωνικές και ο πρωτεύων παράγοντας στήριξης της είναι η διαφήμιση. Πράγματι στις διαφημίσεις τα πρόσωπα που διαφημίζουν τα προϊόντα καθώς και τα προτεινόμενα είδη αφορούν τη γυναίκα και τα ενδιαφέροντα της.
Αιτίες για τις οποίες η γυναίκα καθίσταται υποχείριο των διαφημίσεων
► Είναι πιο επιρρεπής λόγω της φύσης της (ευαισθησία, ευπιστία, φιλαρέσκεια),
► Διαχειρίζεται τα οικονομικά του σπιτιού. Έχει την επίβλεψη του νοικοκυριού και παρακολουθεί στενά την αγορά,
► Αδύναμη, γεμάτη ενοχές λόγω των πολλαπλών αλληλοσυγκρουόμενων ρόλων (νοικοκυρά - γυναίκα - μητέρα - εργαζόμενη) που έχει να εκπληρώσει (αγαθά - υποκατάστατα),
► Στηρίζει την επιτυχία της, την ολοκλήρωση της προσωπικότητας και ομορφιάς της στα καταναλωτικά αγαθά - χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάλοιπο του κοινωνικού αποκλεισμού που έχει βιώσει για πολλές
γενεές (πρόσφατη χειραφέτηση, δικαίωμα ψήφου το 1952).
γενεές (πρόσφατη χειραφέτηση, δικαίωμα ψήφου το 1952).
► Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός, Αξίζει ο άνθρωπος του "έχειν" και όχι του "είναι". Πιστεύει πως έτσι καταξιώνει την ύπαρξη της και την παρουσία της στον κοινωνικό χώρο.
► Μεγάλο ποσοστό αναλφαβητισμού στις γυναίκες, μειωμένη κριτική ικανότητα, παθητικός δέκτης, αβασάνιστη αποδοχή του προβαλλόμενου,
► Πλύση εγκεφάλου, ενισχυόμενη από το "κοινωνικό ανδροκρατούμενο γίγνεσθαι" πως η γυναίκα υποχρεούται να εκπληρώνει επιτυχώς τις επιθυμίες των μελών της. Η γυναίκα προσπαθώντας να αποδείξει πως μπορεί να είναι όμορφη χωρίς να είναι ταυτόχρονα και υποχείριο, γίνεται αναλώσιμη στα γρανάζια της διαφημιστικής προπαγάνδας που την εξευτελίζει και ως πομπό και ως δέκτη.
Μετρά για την αντιμετώπιση της γυναικείας χειραγώγησης.
► Κριτική σκέψη, αφύπνιση και όχι μοιρολατρική αποδοχή,
► Πνευματική καλλιέργεια, αυτοπεποίθηση.
► Σθεναρές αντιστάσεις στους πειρασμούς.
► Αποποίηση του τίτλου "ασθενές φύλο" με το ενεργητικό της παρόν.
► Διαμαρτυρία στην διαιώνιση των φαλοκρατικών αντιλήψεων που την καθιστούν μηχανή πολλαπλών χρήσεων.
► Μέτρο στις επιλογές - όχι υπερβολές,
► Οι υπεύθυνοι φορείς να περιορίσουν τις κερδοσκοπικές τους τάσεις θυσιάζοντας στο "βωμό του χρήματος" τη γυναίκα. Να σεβαστούν την προσωπικότητα της,
► Συνειδητοποίηση απ' τη ίδια πως με την υπερκατανάλωση δεν καταξιώνει την ύπαρξη της στην κοινωνία αλλά την κατακερματίζει. Χρειάζεται ένας ασταμάτητος, τολμηρός, ανύστακτος αγώνας, για να μπορέσουν να οδηγήσουν το δυναμισμό των φυσικών τους παρορμήσεων στην κοίτη της εξέλιξης της προσωπικής τους επιτυχίας χωρίς τη χρησιμοποίηση βλαβερών παραπλανητικών προϊόντων.
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.