ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
Είναι η πίστη στην αξία του ανθρώπου και η βιοθεωρία που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως σκοπό και όχι ως μέσο. Αποδίδει στον άνθρωπο ύψιστη προτεραιότητα έναντι οποιουδήποτε άλλου έμβιου όντος ή υλικής αξίας και θέτει ως αυτοσκοπό την ικανοποίηση των βιολογικών και πνευματικών αναγκών του ανθρώπου. Το ανθρωπιστικό ιδεώδες προασπίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και θέτει ως μέτρο των πάντων τον άνθρωπο ως υλική και ψυχο-πνευματική υπόσταση.
ΑΞΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
- Διασφαλίζει και προασπίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, καλλιεργεί τον σεβασμό σε πανανθρώπινες αξίες όπως η δικαιοσύνη, η αξιοκρατία, η ισότητα, η ισονομία και ενισχύει την αντίληψη ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.
- Αμβλύνονται τα φαινόμενα κοινωνικής εριστικότητας ,ενισχύεται το πνεύμα αλληλεγγύης , ομόνοιας και συνεργασίας ανάμεσα στα άτομα και στα έθνη, περιορίζεται ο ατομικισμός και αμβλύνονται φαινόμενα βίας και εγκληματικότητας και εν γένει φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας. Προτάσσεται το «εμείς» έναντι του «εγώ».
- Αναπτύσσεται αίσθημα κοινωνικής ασφάλειας και εξαλείφεται ο φόβος της διαφορετικότητας και διευρύνεται η ανοχή απέναντι σε ετερόκλητες κοινωνικές ομάδες. Το ανθρωπιστικό ιδεώδες αποστρέφεται τη μισαλλοδοξία και το φανατισμό και λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς αυτήν την κατεύθυνση.
- Εξασφαλίζονται ίσες ευκαιρίες μόρφωσης για όλους τους ανθρώπους και αντιμετωπίζεται η παιδεία όχι ως μέσο κοινωνικής καταξίωσης αλλά ως μέσο προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο
- Προωθούνται οι δράσεις κοινωνικής πρόνοιας και η μέριμνα για τους μειονεκτούντες πληθυσμούς και το δικαίωμα στην εργασία για όλους τους ανθρώπους.
- Διασφαλίζονται και προωθούνται τα εργασιακά δικαιώματα, οι σύγχρονες συνθήκες εργασίας και αντιμετωπίζεται η εργασία όχι ως μέσο εξανδραποδισμού αλλά ως μέσο προσωπικής έκφρασης και κοινωνικής προσφοράς.
- Το ανθρωπιστικό ιδεώδες λειτουργεί ως στήριγμα για τη δημοκρατία καθώς οι δημοκρατικές αρχές διαποτίζονται με τις ανθρωπιστικές αρχές της αξιοκρατίας και της ισονομίας . Προωθεί το διάλογο , την πολυφωνία και τη διευρυμένη πολιτική και κοινωνική συνείδηση. Οξύνει το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο και στηλιτεύει φαινόμενα κοινωνικής ασυνειδησίας και αυθαιρεσίας που υποθάλπουν την πολιτική ομαλότητα. Διαποτίζει τις σχέσεις πολίτη – κράτους με αισθήματα αμοιβαίας υπευθυνότητας και περιορίζει δράσεις πελατειακές και αντιδημοκρατικές.
- Περιορίζεται το φαινόμενο της δημαγωγίας και του λαϊκισμού και ενισχύεται ο κώδικας δημοσιογραφικής δεοντολογίας με ανθρωπιστικές αξίες με αποτέλεσμα να περιορίζονται φαινόμενα παραπληροφόρησης και χειραγώγησης της κοινής γνώμης.
- Ανθρωπισμός σημαίνει ενίσχυση κοινωνικών ομάδων μη προνομιούχων (πρόσφυγες, Αμέα, μετανάστες) , ενίσχυση λαών μη προνομιούχων με σοβαρά κοινωνικά προβλήματα (χώρες Τρίτου κόσμου, Ισλαμικές χώρες) και παγκόσμια συνεργασία των λαών στα πλαίσια ανασυγκρότησης ενός πιο δίκαιου και ειρηνικού κόσμου. Ο ανθρωπισμός ενισχύει την παγκόσμια συνεργασία των λαών και ενισχύει την ειρήνη . Μόνο όταν ο άνθρωπος γίνει το απόλυτο μέτρο κάθε πρακτικής θα επικρατήσει διεθνής ειρήνη και οι αντινομίες του σύγχρονου πολιτισμού θα πάψουν να υφίστανται.
ΑΙΤΙΑ ΚΡΙΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
- Το σημερινό ανταγωνιστικό οικονομικό σύστημα προωθεί τον ατομικισμό εις βάρος των κοινωνικών αναγκών αφού το άτομο διέπεται από κρίση ταυτότητας και προσανατολισμού λόγω της ηθικής ρευστότητας του πολιτισμού μας. Στο όνομα αυτού του ευδαιμονισμού επικρατεί η λογική του συμφέροντος , καλλιεργούνται οι απαξίες, χάνονται τα συλλογικά οράματα και καταλύεται η αντικειμενική ηθική με φυσικό επακόλουθο την κρίση του ανθρωπισμού.
- Στη σύγχρονη κοινωνία προβάλλεται το υπερκαταναλωτικό μοντέλο ζωής ως υπόδειγμα κοινωνικής καταξίωσης. Ο άνθρωπος έχει θεοποιήσει τα υλικά αγαθά και τα έχει αναγάγει σε αυτοσκοπό με αποτέλεσμα να γίνεται έρμαιο των επίπλαστων αναγκών του στο όνομα των οποίων γίνεται ανήθικος.
- Η υπέρμετρη τεχνολογική εξέλιξη , η είσοδος της μηχανής στη παραγωγή εργασίας, η αυτοματοποίησης και η μαζικότητα της παραγωγής σε συνδυασμό με την εξειδίκευση στο καταμερισμό της εργασίας υποσκέλισαν τον άνθρωπο από δημιουργό σε εργαλείο μαζικής παραγωγής αγαθών. Ο άνθρωπος έχασε τη σφαιρικότητά του, στέγνωσε πνευματικά και ηθικά και εξανδραποδίστηκε. Απώλεσε το βαθύτερο νόημα της ύπαρξής του και αλλοτριώθηκε από την επέλαση της τεχνικής προόδου.
- Ο τεχνοκρατικός βιομηχανοποιημένος τρόπος ζωής, η γιγαντοποίηση των πόλεων , ο περιορισμός του ζωτικού χώρου των πολιτών, η ανωνυμία στα σύγχρονα αστικά κέντρα αποξένωσε το άνθρωπο απ’ το συνάνθρωπο και οδήγησε σε επιθετικές συμπεριφορές. Ο αγώνας για επιβίωση και επικράτηση δημιούργησε ανήθικους ανθρώπους που θυσιάζουν στο όνομα της όποιας επιβίωσης και τα τελευταία ίχνη ανθρωπισμού.
- Η απομάκρυνση του ανθρώπου από το φυσικό τρόπο ζωής , τη φύση και την παράδοση.
- Η κρίση του θεσμού της οικογένειας , η κρίση των ΜΜΕ που χειραγωγούν μαζικά το κοινωνικό σύνολο κάτω από αδιαφανείς πρακτικές , η κρίση του πολιτικού συστήματος που αδυνατεί να σταθεί πρότυπο συμπεριφοράς για τους πολίτες, η τεχνοκρατική κατεύθυνση της εκπαίδευσης που παράγει μαζικά τεχνοκράτες αλλά όχι σκεπτόμενους πολίτες με σφαιρική πνευματική και ψυχική καλλιέργεια υποβίβασαν τον άνθρωπο σε μέσο από σκοπό και τον εξώθησαν από το επίκεντρο της ζωής.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΡΙΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
- Οι ανθρώπινες σχέσεις χαρακτηρίζονται από ιδιοτέλεια και υποκρισία, οι άνθρωποι επικοινωνούν φορώντας προσωπεία ενώ τα φαινόμενα εγωισμού και φιλαυτίας καταδεικνύουν την ηθική αλλοτρίωση. ΟΙ άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν αρπακτικά επιτρέποντας στα κατώτερα ζωώδη ένστικτα να κυριαρχήσουν στη συμπεριφορά τους. Τα φαινόμενα βίας , εγκληματικότητας , ρατσισμού και εν γένει κοινωνικής παθογένειας καθημερινά διογκώνονται δυναμιτίζοντας την κοινωνική γαλήνη και συνοχή. Τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται καθημερινά και αξίες όπως η αγάπη , η αλληλεγγύη απέναντι στον συνάνθρωπο, η δικαιοσύνη και η ισότητα ευτελίζονται καθημερινά.
- Τα δημοκρατικά πολιτεύματα δέχονται κατάφωρα χτυπήματα και κλυδωνίζεται η δημοκρατία από φαινόμενα διαφοράς και διαπλοκής . Η χειραγώγηση της κοινής γνώμης ανάλογα με τα εκάστοτε οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα είναι μια καθημερινότητα όπως και οι πελατειακές σχέσεις των πολιτών με τους πολιτικούς. Οι πολιτικοί υιοθετούν απάνθρωπες πολιτικές πρακτικές, γνωμοδοτούν και αποφασίζουν όχι με ανθρωπιστικά κριτήρια αλλά με βάσει τα πάσης φύσεως συμφέροντα. ¨Όλα αυτά είναι απόρροια της κρίσης των ανθρωπιστικών αξιών.
- Έξαρση φαινομένων παραπληροφόρησης και χειραγώγησης των μαζών από αντιδεοντολογικές πρακτικές των ΜΜΕ και τη διαπλοκή τους με την πολιτική εξουσία. Ο άνθρωπος έρχεται καθημερινά με έναν τεράστιο όγκο πληροφορίας και προπαγάνδας που στόχο έχουν τη διαστρέβλωση της αλήθειας και την ερμαιοποίηση του από κάθε είδους κέντρα διαπλοκής.
- Η κρίση του ανθρωπισμού επέφερε την κακοποίηση και την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Ο άνθρωπος μη σεβόμενος τον ίδια του την ύπαρξη κατέστρεψε το περιβάλλον μολύνοντας το κι εξαντλώντας τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη με αποτέλεσμα να διακυβεύεται ακόμα και η ίδια η επιβίωση του.
- Η έλλειψη ανθρωπισμού επέφερε μηχανοποίηση της εργασίας και ρομποτοποίηση της, εμπορευματοποίηση της τέχνης , διάβρωση της γλώσσας και υποβάθμιση της αξίας της παράδοσης. Γενικά ευτέλισε έννοιες και αξίες που προάγουν τη διανοητική υπόσταση του ανθρώπου.
- Κατάφωρη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , έντονες κοινωνικές ανισότητες, διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις προηγμένες και υποανάπτυκτες χώρες, φαινόμενα πείνας και εξαθλίωσης ολόκληρων λαών, η μάστιγα της πείνας που αποδεκατίζει τον λεγόμενο Τρίτο κόσμο , η οικονομική εξαθλίωση που ταλανίζει εκατομμύρια ανθρώπους και το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους είναι μερικά μόνο από τα αποτελέσματα της ανθρωπιστικής κρίσης.
- Κλυδωνισμός παγκόσμιας ειρήνης και διεθνούς αλληλεγγύης. Πολεμικές συρράξεις υποδαυλίζονται από πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες, οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί διαρκώς αυξάνονται με σκοπό το κέρδος και την ιμπεριαλιστική επεκτατική πολιτική των ισχυρών κρατών έναντι των φτωχότερων κρατών, απουσία ισοτιμίας στις διακρατικές σχέσεις, επικρατεί το δίκαιο του ισχυρού, φαινόμενα σοβινισμού και πυρηνικοί εξοπλισμοί στα πλαίσια διακρατικού ανταγωνισμού είναι η πιο τρανή απόδειξη κατάλυσης κάθε έννοιας ανθρωπισμού που απειλεί ακόμα και την ίδια την ανθρώπινη επιβίωση στον πλανήτη γη.
ΤΡΟΠΟΙ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
- Οι κυβερνήσεις και τα κράτη να συνάψουν εκτεταμένες διακρατικές συμφωνίες πάνω σε καίρια θέματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμφωνίες ειρήνης , από κοινού παραίτηση από πυρηνικούς εξοπλισμούς, μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος τα οποία όμως θα σέβονται και δεν θα είναι απλές διατάξεις στα οικουμενικά χαρτιά τους.
- Οι άνθρωποι πρέπει να συνειδητοποιήσουν την ατομική ευθύνη και ότι ακόμη και με την πιο απλή καθημερινή μας πράξη επιδεικνύουμε το μέτρο της ανθρωπιστικής μας συναίσθησης. Μέσα στο βάθος των αιώνων ο άνθρωπος κατόρθωσε να επιβιώσει μέσα από συλλογικές δράσεις και οράματα. Η ενίσχυση λοιπόν των συλλογικών οραμάτων και ο συνασπισμός των εθνών γύρω από τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν θα εξαλείψει το ατομικιστικό πνεύμα και θα εγείρει απίστευτες δυνάμεις ηθικής αντίστασης.
- Ενίσχυση της ανθρωπιστικής παιδείας στα προγράμματα σπουδών κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας σε διεθνές επίπεδο. Η καλλιέργεια της ανθρωπιστών επιστημών όπως η φιλολογία, η ψυχολογία και η φιλοσοφία θα στρέψουν το ενδιαφέρον του ανθρώπου από τα αυστηρά υλικοτεχνικά και τεχνοκρατικά ζητήματα σε πιο βαθιά οντολογικά και υπαρξιακά ζητήματα και θα διευρύνουν το συναίσθημα του ανθρώπου απέναντι στην ίδια τη ζωή .
- Οι θρησκείες σε διεθνές επίπεδο μπορούν να δημιουργήσουν εξισορροπητικές τάσεις ανάμεσα σε άτομα και λαούς. Τα διδάγματά τους όπως η αγάπη, η αλληλεγγύη , ο σεβασμός στον συνάνθρωπο είναι αλληλένδετα με τις ανθρωπιστικές αξίες. Η θρησκεία μπορεί να αποτελέσει μια εξαιρετική πηγή πνευματικής δύναμης που μπορεί ν’ αντλήσει ο άνθρωπος για να υψωθεί πνευματικά και ηθικά σ’ ένα ανώτερο επίπεδο ανθρωπισμού.
- Οι τέχνες μπορούν να βοηθήσουν στην αναζήτηση της ουσίας και της αλήθειας. Η Τέχνη είναι μια παγκόσμια γλώσσα πάνω από την καθημερινότητα που διεγείρει ανώτερες αναζητήσεις που αφορούν την ίδια την ουσία της ζωής. Η Τέχνη ανέκαθεν κατόρθωνε να λειτουργεί διαλεκτικά ανάμεσα στους ανθρώπους ανά τους αιώνες και κατορθώνει να μιλήσει στα μύχια της ανθρώπινης ψυχής και να διδάξει με απλό τρόπο βαθύτερες ηθικές αξίες.
- Οι πνευματική ηγεσία του κάθε λαού, οι αληθινά και όχι επίπλαστα πεφωτισμένοι άνθρωποι σε κάθε εποχή , όπως και στο παρελθόν αποτέλεσαν φάρο και φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση και έδειξαν το δρόμο για την ψυχική ανάταση ενός ολόκληρου λαού. Ο πνευματικός άνθρωπος πρέπει να αναλάβει δράση και να εγείρει το ανάστημά του σε όποια αντιξοότητα και να αποτελέσει το παράδειγμα και την «αλογόμυγα» που θα αφυπνίσει κοινωνικές συνειδήσεις .
Επιμέλεια: Τζανέτα Μαρούλη, http://idiaiterafilologika.gr