ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ:
Η θέση των γυναικών και στην οικογένεια αλλά και στην κοινωνία έχει αλλάξει ριζικά χάρη στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξειςεις, στην ολοένα εκτεινόμενη εκβιομηχάνιση, στις συνακόλουθες αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική δομή, αλλά και στη διάδοση νέων ιδεολογιών.
Η κοινωνική της θέση είναι καλύτερη από πριν. Αυτό το κατόρθωσαν οι γυναίκες με πολλούς αγώνες και με υπομονή. Όμως, το έργο της γυναίκας σήμερα είναι δυσκολότερο, αφού εκτός από εργαζόμενη είναι και νοικοκυρά και σύζυγος και μητέρα. Αυτό είναι πολύ κοπιαστικό και εξαντλεί τις δυνάμεις της.
Η θέση της γυναίκας αναμφισβήτητα έχει βελτιωθεί καθώς απέκτησε το δικαίωμα μόρφωσης, εργασίας και διεκδίκησης των δικαιωμάτων της. Παρόλα αυτά εξακολουθεί να υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στα δύο φύλα.
Η ανισοτιμία των δυο φύλων είναι κοινωνικό φαινόμενο που οφείλεται σε ιστορικά και κοινωνικά αίτια, λόγω του καταμερισμού δραστηριοτήτων επιβίωσης, με βάση τις ανάγκες κάθε ιστορικοκοινωνικής περιόδου και τις δυνατότητες των φύλων να ανταποκριθούν σε αυτές.
Σύγκριση ρυθµίσεων Οικογενειακού ∆ικαίου
| |
Πριν από το 1983
|
Μετά το 1983 (Ν. 1329/83)
|
Προσωπικές σχέσεις των συζύγων
Ο ανήρ είναι η κεφαλή της οικογένειας και αποφασίζει περί παντός ό,τι αφορά το συζυγικό βίο
|
Προσωπικές σχέσεις των συζύγων
Οι σύζυγοι αποφασίζουν από κοινού περί παντός ό,τι αφορά το συζυγικό βίο.
|
Περιουσιακές σχέσεις συζύγων
Προικώο σύστηµα.
|
Περιουσιακές σχέσεις συζύγων
Κατάργηση προικώου συστήµατος.
Αξίωση συµµετοχής στα αποκτήµατα.
|
Σχέσεις γονέων και παιδιών
Πατρική εξουσία.
|
Σχέσεις γονέων και παιδιών
Γονική µέριµνα. Ενηλικίωση του παιδιού µε τη συµπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας του.
|
Η γυναίκα τη σύγχρονη εποχή
· Δημιουργεί οικογένεια, μεγαλώνει και διαπαιδαγωγεί τα παιδιά της.
· Κατάργηση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας.
· Δικαιούται ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση.
· Αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στη λήψη αποφάσεων και στη διεκπεραίωση των οικογενειακών υποχρεώσεων. Οι γυναίκες σήμερα δεν είναι άφωνες, αλλά φορείς συγκεκριμένων απόψεων που παραπέμπουν στις αρχές μιας εναλλακτικής προσέγγισης της πολιτικής και της ζωής. Πρωταρχικό στοιχείο μιας τέτοιας προσέγγισης είναι η νέα αντίληψη για τη δημοκρατία και την εξουσία όπου ο σεβασμός και η ανοχή στην διαφορετικότητα του άλλου, ο διάλογος ως μέσο επίλυσης των διαφορών και η αποφυγή της βίας, η αλληλεγγύη ως πολιτική ανακατανομής πόρων και εξουσιών είναι τα βασικά στοιχεία της.
· Δρα κοινωνικά και αγωνίζεται σε όλους τους τομείς της ζωής (οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό, επιστημονικό).
· Απολαμβάνει ελευθερία, απαλλαγμένη από προκαταλήψεις και δόγματα.
· Αποφασίζει ελεύθερα στην προσωπική της ζωή, επιλέγει μόνη το σύντροφό της, συζεί χωρίς γάμο.
· Σε πολλές αναπτυγμένες, πολιτιστικά προηγμένες κοινωνίες η ανδροκρατική νοοτροπία έχει αμβλυνθεί σε σημαντικό βαθμό.
α) Κατάκτηση νομικής ισότητας
Στην οικογενειακή ζωή
► Αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου υπέρ της γυναίκας ώστε να έχει προσωπική και κοινωνική ελευθερία.
► Διατηρείται και προβάλλεται το πατρικό όνομα της γυναίκας που τονώνει την προσωπικότητα της και τη συμμετοχή της σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς της.
► Προσαρμόζεται το οικογενειακό δίκαιο στην αρχή της ισότητας και καταργείται ο θεσμός της προίκας.
Στην επιστήμη
► Η γυναίκα μορφώνεται χειραφετείται πνευματικά και σταδιοδρομεί σε οποιαδήποτε επιστήμη ή επαγγελματικό χώρο.
Στην εργασία
► Το δικαίωμα ίσης αμοιβής έναντι ίσης εργασίας την εξίσωσε μισθολογικά με τον άνδρα.
► Εισέρχεται δυναμικά στην παραγωγική διαδικασία συμμετέχει σε αποφάσεις για την κατασκευή σημαντικών έργων, αναλαμβάνει διευθυντικούς ρόλους και παίρνει διοικητικές πρωτοβουλίες.
► Ασκεί, χωρίς περιορισμό λόγω μυϊκής δύναμης, πολλά – θεωρούμενα άλλοτε ανδρικά – επαγγέλματα (συμβολή τεχνολογίας, μηχανοποίηση εργασίας).
► Απασχολείται ισότιμα σε χώρους τεχνολογίας, πληροφορικής, θετικών επιστημών στους οποίους για πολλά χρόνια εργάζονταν αποκλειστικά μόνο άνδρες. Όσον αφορά την Ελλάδα ως το 1917 η γυναίκα δεν μπορούσε να αναλάβει άλλο δημόσιο λειτούργημα εκτός της δασκάλας. Μόλις τις τελευταίες δεκαετίες η Ελληνίδα αρχίζει να κατακτά ένα, ένα τα υπεύθυνα επαγγέλματα και μπαίνει στο στίβο της κοινοτικής και της δημόσιας ζωής.
► Απολαμβάνει την κοινωνική ασφάλιση και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
► Προστατεύεται η μητρότητα και παρέχονται διευκολύνσεις στη μητέρα, οι οποίες αυξάνονται και βελτιώνονται: άδεια τοκετού, μειωμένο ωράριο εργασίας για τη μητέρα με βρέφος ή ανήλικο παιδί, επιδόματα για ύπανδρες ή ανύπανδρες μητέρες με ανήλικο παιδί, γονικές άδειες.
► Επετεύχθη η απόκτηση επιδόματος ανθυγιεινής εργασίας, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας, η κατάργηση των διακρίσεων εις βάρος της γυναίκας στο χώρο της εκπαίδευσης και της επιστήμης.
► Συνδικαλίζεται και προασπίζεται τα επαγγελματικά της δικαιώματα.
Στην πολιτική
► Εξασφάλισε το δικαίωμα του «εκλέγειν» και «εκλέγεσθαι», δραστηριοποιείται πολιτικά και σταδιοδρομεί ως βουλευτής, υπουργός, πρωθυπουργός.
Στον αθλητισμό
► Συμμετέχει και διακρίνεται στον αθλητισμό ισότιμα με τους άνδρες.
Στην τέχνη
► Ισότιμη παρουσία και στο χώρο της τέχνης όπου με την ευαισθησία της προσφέρει κατάλληλο έδαφος για την καλλιέργεια των τεχνών.
β) Κοινωνική ανισότητα – Τα προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν
Στην κοινωνική – οικογενειακή ζωή
► Η πολλαπλότητα και συνθετότητα των ρόλων με τους οποίους επιφορτίζεται η γυναίκα και η έλλειψη θέλησης του άνδρα να συμβάλει ισότιμα στις οικιακές και οικογενειακές υποχρεώσεις εξαντλούν ψυχικά και σωματικά τη γυναίκα.
► Η αδυναμία σωστής διαπαιδαγώγησης και ανατροφής των παιδιών αποδίδεται στην απουσία της μητέρας από την οικογένεια λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων.
Στην εργασία
► Παρατηρείται άνιση και ρατσιστική μεταχείριση των γυναικών στον επαγγελματικό χώρο. Είναι ευρέως διαδεδομένη η αντίληψη ότι οι γυναίκες δεν έχουν ηγετικές ικανότητες, κάτι που τις αποστερεί από ευκαιρίες να αναλαμβάνουν ανώτερα καθήκοντα.
► Εξαιτίας παρωχημένων, ανδροκρατικών αντιλήψεων και κυρίως των πολλαπλών υποχρεώσεών της αδυνατεί μερικές φορές να παρακολουθήσει πιο προχωρημένες σπουδές που σχετίζονται με την επιστημονική ή επαγγελματική της κατάρτιση.
► Επειδή η γυναίκα έχει ενταχθεί στις παραγωγικές και οικονομικές δραστηριότητες όμοια με τον άντρα, οι υποχρεώσεις της πολλαπλασιάζονται σε βάρος: του ελεύθερου χρόνου και των κοινωνικών δραστηριοτήτων της. Ασκεί λοιπόν, πολύμορφους ρόλους (σύζυγος, μητέρα, νοικοκυρά, εργαζόμενη) συχνά αλληλοσυγκρουόμενους που την καταπονούν σωματικά και πνευματικά.
► Τα ποσοστά ανεργία είναι πιο υψηλά στο φύλο της.
► Εξακολουθεί να είναι θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης.
► Πολλοί εργοδότες θεωρούν τη μητρότητα και τις υποχρεώσεις που εκπορεύονται από αυτή κώλυμα για την πρόσληψη γυναικών στον εργασιακό χώρο.
► Στον ιδιωτικό κυρίως τομέα δεν παρέχονται διευκολύνσεις στις ύπανδρες και κυρίως στις ανύπανδρες μητέρες.
Στην πολιτική
► Ο ανδροκρατισμός και η μονολιθικότητα των κομμάτων περιθωριοποιεί τα γυναικεία προβλήματα και τα γυναικεία μέλη.
► Είναι ελάχιστη η συμμετοχή της στο κοινοβούλιο, στα κοινωνικά κινήματα κ.α. συγκριτικά με την αντρική συμμετοχή ή τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Ας μην ξεχνάμε, ακόμη, πως η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική ενισχύεται από την υποχρεωτική συμμετοχή σε ποσοστό 30% των γυναικών στα ψηφοδέλτια της τοπικής αυτοδιοίκησης ή των κομμάτων που συμμετέχουν στις εθνικές εκλογές και στις ευρωεκλογές.
Στα Μ.Μ.Ε
► Τα Μ.Μ.Ε. και κυρίως η διαφήμιση υποβαθμίζουν το ρόλο της και εξευτελίζουν την προσωπικότητά της.
► Η γυναίκα παρουσιάζεται κατά κανόνα πειθήνια, υποτακτική, αφελής, νοικοκυρά, εξαρτημένη από τα αγαθά του καταναλωτισμού.
► Στα τηλεπαιχνίδια εμφανίζεται ως κινούμενο σκηνικό, συμπλήρωμα της διακόσμησης.
γ) Για την επίτευξη της ισοτιμίας
- Συνειδητοποίηση της αξίας της ουσιαστικής ισοτιμίας για την αρμονική συνύπαρξη των δυο φύλων στο πλαίσιο της οικογένειας.
- Να αλλάξει η νοοτροπία ανδρών και γυναικών, με επαναπροσδιορισμό του ρόλου τους.
- Ενεργητική, διεκδικητική στάση των γυναικών σ’ όλα τα επίπεδα.
- Συμμετοχή των γυναικών σε συλλογικές δραστηριότητες (σε κινήματα κοινωνικής απελευθέρωσής της, στην πολιτική ζωή, στα κέντρα λήψης αποφάσεων).
- Να διαπαιδαγωγούνται ισότιμα τα παιδιά ανεξάρτητα από το φύλο τους. Παροχή αγωγής που θα απαλλάσσει τις συνειδήσεις από προκαταλήψεις και στερεότυπα όσον αφορά τα δυο φύλα.
- Διάλογος με αμοιβαίο σεβασμό στην προσωπικότητα του άλλου, με αναγνώριση της διαφορετικότητας, ιδιαιτερότητας του φύλου.
- Ευρύτερος εκσυγχρονισμός του οικογενειακού και εργατικού δικαίου (προστασία μητρότητας, αναγνώριση οικιακής απασχόλησης).
- Να καταδικάζεται κάθε ενέργεια που προσβάλλει τη γυναικεία αξιοπρέπεια.
- Η παιδεία και η πλατεία μόρφωση θα προσφέρει στη γυναίκα δυνατότητες, ελευθερίες και δικαιώματα, ενώ θα προάγει τον αυτοσεβασμό, τον αλληλοσεβασμό, την αλληλοκατανόηση και υποστήριξη ανάμεσα στα φύλα.
- Η δημιουργική και παραγωγική εργασία θα της εξασφαλίσουν οικονομική αυτοτέλεια και ανεξαρτησία.
Η γονική ευθύνη για την ανατροφή των παιδιών
Η απλούστερη έκφραση της ισοτιμίας των δυο φύλων και η ανάδυση της «οικιακής δημοκρατίας» εκφράζεται στην ισότιμη κατανομή των οικογενειακών ευθυνών.
α) Περιορισμένη η συμμετοχή των ανδρών στις ανάγκες της οικογένειας
* Η νομοθετική κατοχύρωση της ισότητας των δυο φύλων δεν συνέβαλε στην κοινωνική εμπέδωσή της.
* Ακόμα και σήμερα η γυναίκα αναλαμβάνει σχεδόν αποκλειστικά τις οικιακές ασχολίες και τη φροντίδα των παιδιών, αφού οι άνδρες δίνουν προτεραιότητα στην επαγγελματική ζωή.
* Ο σημερινός πατέρας φροντίζει το παιδί του επικουρικά και περιορισμένα.
* Η συμμετοχή του συζύγου στις οικιακές εργασίες είναι περιορισμένη.
* Οι σύζυγοι εκτιμούν ότι οι γυναίκες /σύζυγοι – αν και εργαζόμενες – διαθέτουν περισσότερο χρόνο από το δικό τους έστω και αν και οι δυο γονείς εργάζονται. Το σύνολο των δραστηριοτήτων της ανατροφής, λοιπόν, βαραίνει τη γυναίκα.
* Η τυπική κατοχύρωση της ισότητας δεν έφερε την ουσιαστική εμπέδωσή της, αλλά επιβάρυνε τη γυναίκα με επαγγελματικές υποχρεώσεις χωρίς να την απαλλάξει από τις παραδοσιακές. Έτσι οι επαγγελματικές επιλογές των γυναικών περιορίζονται όπως και οι ευκαιρίες να ασκήσουν επαγγέλματα ανάλογα με αυτά που ασκούν οι άνδρες.
β) Για μια πιο ουσιαστική συμμετοχή των ανδρών στην οικογένεια
* Σεβασμός στις ιδιαιτερότητες κάθε μέλους.
* πνεύμα συνεργασίας, αλληλεγγύης και κατανόησης μεταξύ των συντρόφων.
* Φροντίδα των παιδιών, επί ίσοις όροις.
* Διάλογος, συναίνεση, κατανόηση και αποδοχή της άποψης του «άλλου»