ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ
Πρόκειται για την οργανωμένη προσπάθεια που στοχεύει να αξιοποιήσει δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο με δραστηριότητες που οδηγούν στην πνευματική αναζήτηση, τη φυγή από τη μονοτονία και τη ρουτίνα. Είναι η αγωγή της ψυχής με ταυτόχρονη απομάκρυνση από τις φροντίδες τις καθημερινότητας που συνεπάγονται σωματική, πνευματική και ψυχική φθορά για τον άνθρωπο.
Ψυχαγωγία ορίζεται ως η τέρψη με πνευματικά μέσα, σε αντίθεση με τη διασκέδαση που δηλώνει το διασκορπισμό των εννοιών, την απομάκρυνση των προβλημάτων, άρα το ξέδομα, το ξαλάφρωμα.
Ετυμολογία: ψυχαγωγώ (ψυχή + άγω) = τέρπω την ψυχή ή το πνεύμα.
ΜΟΡΦΕΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ
Γλωσσομάθεια
Ανάγνωση βιβλίων γενικότερου εξωεπαγγελματικού ενδιαφέροντος.
Ποιοτική τηλεθέαση
Αθλητισμός
Γνήσια τέχνη (κινηματογράφος, θέατρο, μουσική, χορός, εικαστικές τέχνες)
Επισκέψεις σε ιστορικούς χώρους (μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους)
Συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες
Καλλιέργεια των ταλέντων(φωτογραφία, ζωγραφική)
Εκδρομές και ταξίδια που ευνοούν την επικοινωνία με άλλους πολιτισμούς
Επαφή με το φυσικό περιβάλλον
Ανάπτυξη ορθών διαπροσωπικών σχέσεων, επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα.
Εθελοντισμός, συμμετοχή στα κοινά
Αυτοκριτική, περισυλλογή
Ερασιτεχνισμός που αναδεικνύει τη δημιουργικότητα του ατόμου.
Βέβαια, οι ορθοί τρόποι ψυχαγωγίας είναι πολλοί περισσότεροι καθώς πρέπει να ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία και τις ανάγκες κάθε ανθρώπου, τις κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες κάθε εποχής. Ψυχαγωγικό αγαθό θεωρείται ό,τι βοηθάει το άτομο να βελτιώνεται, να ηρεμεί και να ολοκληρώνει την προσωπικότητά του. Η ψυχαγωγία δεν έχει μόνο «κουλτουριάρικη διάσταση».
ΜΟΡΦΕΣ ΝΟΘΗΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ( ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ).
Δυστυχώς στη σημερινή εποχή η ψυχαγωγία μετατρέπεται σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια για φυγή από την καθημερινότητα, για εύρεση μιας εκτονωτικής διεξόδου στα προβλήματα, που αδιάκοπα ταλανίζουν τον άνθρωπο.
Η φυγή όμως αυτή στερείται ποιότητας, καλλιέργειας, παγιδεύει το άτομο και ενισχύει περισσότερο την αλλοτρίωσή του. Η νέα αυτή μορφή έκφρασης ταυτίζεται με τη διασκέδαση.
Ετυμολογία: δια+σκεδάνυμι: διασκορπίζω, διώχνω τη λύπη, προκαλώ σε κάποιον χαρά και ευθυμία, ευχαρίστηση.
· Πνευματική αδρανοποίηση με την παθητική τηλεθέαση
· Κατάχρηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών( περιστολή της φαντασίας, εσωστρέφεια, αντικοινωνικότητα)
· Παρακολούθηση πολιτιστικών έργων χαμηλής ποιότητας ( εμπορικό θέαμα ή ακρόαμα, προγράμματα ευτελούς αισθητικής, όπως τηλεοπτικές σειρές, στις οποίες προβάλλονται αρνητικά πρότυπα και υποβαθμίζεται το αισθητικό κριτήριο. Θεάματα στα οποία κυριαρχεί η αισχρολογία που υποτιμά τη νοημοσύνη και την αισθητική.)
· Εκτονωτική διασκέδαση
· Κατάχρηση τυχερών παιχνιδιών(εθισμός, οικονομική επιβάρυνση)
· Χρήση ναρκωτικών ουσιών
· Καταναλωτισμός(αγοραθεραπεία)
· Συμβατικός συγχρωτισμός με ανθρώπους
· Υπερβολική κατανάλωση φαγητού
· Επαγγελματική δραστηριοποίηση στον ελεύθερο χρόνο
· Μανία ταχύτητας ( πέρα από τους κινδύνους για τη σωματική ακεραιότητα, οδηγεί τους νέους στην ταύτιση της αξίας τους με τα αντικείμενα χρήσης).
· Γενικότερα οι κάθε είδους καταχρήσεις (οινοποσία, παραμονή σε ανθυγιεινούς χώρους,κλπ), οι οποίες όχι μόνο δεν μεταμορφώνουν, αλλά παραμορφώνουν τον εσωτερικό κόσμο και οδηγούν στην αλλοτρίωση).
· Εκτόνωση στο γήπεδο μέσω εκδηλώσεων χουλιγκανισμού.
ΑΞΙΑ ΓΝΗΣΙΑΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ
Ψυχοσωματικός τομέας
· Σωματική και ψυχική ξεκούραση, αποσυμπίεση από άγχη και εσωτερική ένταση.
· Αναζωογόνηση της διάθεσης, απαλλαγή από βιοτικές μέριμνες.
· Συναισθηματική ισορροπία
· Ενίσχυση των κοινωνικών αρετών
· Αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση
· Σωστή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου
· Ψυχική πληρότητα
· Έφεση του ανθρώπου στη δημιουργία
· Ανωτερότητα του εσωτερικού κόσμου
Πνευματικός τομέας
· Ανάπτυξη της κρίσης και του προβληματισμού, της δημιουργικής φαντασίας και της αυτενέργειας.
· Κατάκτηση της γνώσης
· Καλλιέργεια της αισθητικής
· Απόκτηση ετερογνωσίας και ανθρωπογνωσίας
· Ικανότητα αντίληψης
· Αναλυτική και συνθετική διαδικασία σκέψης à ορθή εκτίμηση
· Καλλιέργεια γνωστικών ενδιαφερόντων, των κλίσεων του ανθρώπου.
· Εμπειρία, περίσκεψη,
· Αξιολόγηση, ευρυμάθεια, ευρύτητα πνεύματος
· Μελέτη και εμβάθυνση
· Πνευματική ελευθερία
Πολιτιστικός τομέας
· Αυθεντική δημιουργία
· Αναβάθμιση αισθητικής αντίληψης μέσω των καλλιτεχνικών ερεθισμάτων
· Προώθηση των ανθρωπιστικών επιστημών
· Ενίσχυση πολιτιστικής ταυτότητας(γλώσσα, παράδοση, θρησκεία)
Ηθικο-ανθρωπιστικός τομέας
· Καλλιέργεια αρετών(ειλικρίνεια, σεμνότητα, συνείδηση, ευθύνη, σεβασμός, ελευθερία, φιλία, αγάπη, αξιοπρέπεια, αυτοσεβασμός, εσωτερική ελευθερία, δικαιοσύνη, εγκράτεια, σοβαρότητα)
· Αυτογνωσία
· Ενίσχυση της ανθρωπιάς
· Yγιή πρότυπα και ιδανικά
· Διαμόρφωση ολοκληρωμένης προσωπικότητας
· Αίσθηση καθήκοντος
· Αποβολή του εγωισμού, του αθέμιτου ανταγωνισμού.
Κοινωνικοπολιτικός τομέας
· Ανάπτυξη κοινωνικών αρετών( αλληλεγγύη, άμιλλα, ομοψυχία, συναίνεση, διαλλακτικότητα, συνεργασία, ομαδικότητα, περιστολή του ατομισμού).
· Ενδιαφέρον για τα κοινά
· Πολιτικοποίηση
· Προώθηση κοινωνικών συμφερόντων
· Συμμετοχή στην πολιτική
· Απόκτηση διαπροσωπικών σχέσεων
· Ενδυνάμωση της κοινωνικής συνείδησης
· Πνεύμα ισοτιμίας και ισονομίας
· Κοινωνική κριτική
· Παρακολούθηση των πολιτικών εξελίξεων
· Αποφυγή φαινομένων κοινωνικής παθογένειας
· Εδραίωση της δημοκρατίας
Οικονομικός τομέας
· Αύξηση παραγωγικότητας, αποδοτικότητας
· Κοινωνική προσφορά
· Συμμετοχή για τη διασφάλιση οικολογικής ισορροπίαςà αποκατάσταση επαφής με το περιβάλλον
Εθνικός-διεθνιστικός τομέας
· Εθνική αυτογνωσία
· Ενδυνάμωση εθνικού φρονήματος, της εθνικής συνείδησης αλλά και της οικουμενικής ( μέσω του αθλητισμού και άλλων διεθνών συναντήσεων, μέσω κοινών ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων).
· Συνειδητοποίηση της εθνικής κοινότητας
· Απόκτηση εθνικών ιδανικών, αυτονομίας και ανεξαρτησίας
· Υγιής κοσμοπολιτισμός
· Καλλιέργεια του πνεύματος, της συνεργασίας και της φιλίας των λαών
· Άμβλυνση των εθνικών αντιθέσεων και των ρατσιστικών διαφορών
· Διασφάλιση της ειρήνης
Αντίθετα προς τη νόθα η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη δύναμη και τη χαρά της ζωής, και εκείνο που προσφέρει είναι να συντηρεί και να ανανεώνει τη δύναμη και τη χαρά της ζωής, αυτήν ακριβώς που φθείρει και αφανίζει η νόθα. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος, για να "διασκεδάσεις" την κατάθλιψη και την ανία που σε ρημάζει, και άλλο (εντελώς άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση, για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου θερμοκρασία και να απολαμβάνεις την ακμή του σώματος και την χαρά της ψυχής. Στην πρώτη περίπτωση η ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής, αναζήτηση σωτηρίας από το αδιέξοδο, που αντί να δώσει ανακούφιση από το άλγος και την πλήξη, κάνει τη ζωή πιο δύσκολη, ζοφερή και αρρωστημένη. Στη δεύτερη περίπτωση, είναι ακτινοβολία και θρίαμβος σωματικής και ψυχικής ευφορίας, άξια επιβράβευση εκείνων που ευδοκιμούν στον σκληρό αγώνα της ζωής με την περίσκεψη, το θάρρος, το τάλαντό τους και για τούτο προσφέρει ό,τι υπόσχεται: δύναμη και χαρά μεγαλύτερη.
Εάν βρίσκεσαι σε συμφωνία με τον εαυτό σου (τις διαθέσεις, τις ικανότητες, τα όνειρά σου), εάν με τους συνανθρώπους ζεις αρμονικά, προσπαθώντας με καλή προαίρεση να γεφυρώνεις τα χάσματα και να αποφεύγεις την τριβή στις σχέσεις σου μαζί τους, εάν εργάζεσαι έντιμα και δημιουργικά και είσαι ικανοποιημένος από την αναγνώριση των αποδόσεών σου ,εάν στην αισθηματική σου ζωή αξιώθηκες να γνωρίσεις την τρυφερότητα και τη στοργή ,εάν προπάντων έχεις πεισθεί ότι ο δρόμος του βίου δεν είναι ποτέ ομαλός και γίνεται βατός μόνο από εκείνους που μπορούν να δέχονται τις αποτυχίες με χαμόγελο και τους πόνους με εγκαρτέρηση, τότε θα είσαι πάντα δυνατός και χαρούμενος, και αυτή τη δύναμη και τη χαρά σου θα την ξαναβρίσκεις πολλαπλάσια, όταν θα διαθέτεις τον ελεύθερο χρόνο σου σε αντίστοιχους προς το ψυχικό κλίμα και το πνευματικό σου επίπεδο τρόπους ψυχαγωγίας. Ούτε καταπονημένος και ταπεινωμένος ,ούτε αηδιασμένος από τον εαυτό σου θα βγαίνεις από τους τόπους των διασκεδάσεων, με την πικρή γεύση που δίνει ο ανώφελος κάματος, η αποστροφή και η μεταμέλεια.
Ο Spinoza έχει λαμπρά αποδείξει στα θεωρήματα της δικής του Γεωμετρίας δύο ταυτότητες που επαληθεύονται διαρκώς από την καθημερινή εμπειρία:
· Χαλάρωση της ζωής και ψυχική αφορία ίσον αδυναμία ,ίσον θλίψη.
· Ένταση της ζωής και ευφορία ψυχική ίσον δύναμη, ίσον χαρά.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΝΗΣΙΑΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ
Στη σύγχρονη εποχή, η δημιουργική ψυχαγωγία αποτελεί εσωτερική ανάγκη για τον άνθρωπο λόγω του πλέγματος των προβλημάτων, που αυτός βιώνει και του ασθματικού και εντατικοποιημένου τρόπου διαβίωσης.
Απαιτείται:
Ορθή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου
Κατάλληλη εκμετάλλευση κλίσεων και δεξιοτήτων.
Αναθέρμανση της ατροφικής σχέσης του ανθρώπου με την τέχνη (θέατρο, κινηματογράφος, μουσική κλπ).
Γόνιμη επικοινωνία με τον περίγυρο και εξισορρόπηση των διαταραγμένων σχέσεων ανάμεσα στο εγώ και το εμείς.
Συμμετοχή σε πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις
Εκδρομές και περιηγήσεις στη φύση
Επιδίωξη αλλαγής παραστάσεων
Διερεύνηση και άλλων μορφών γνώσης και απόκτηση νέων εμπειριών
Σωστή αγωγή και καθοδήγηση από τους φορείς κοινωνικοποίησης.
Ανθρωπιστική παιδεία που θα βοηθήσει το άτομο να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του και να κάνει σωστές επιλογές.
http://filologikesidees.blogspot.gr
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.