Γλωσσομάθεια - Κριτήριο αξιολόγησης με συνεξέταση Γλώσσας - Λογοτεχνίας Α' Λυκείου

ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οι ξένες γλώσσες στο σχολείο

Είναι περίεργο. Με τη χειρότερη ίσως – σε μέσα, χρόνο, μέθοδο, αναλογία, διδασκόντων – διδασκομένων κλπ – ξενόγλωσση σχολική εκπαίδευση, η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με την υψηλότερη γλωσσομάθεια! Οι Έλληνες μαθαίνουν τελικά ξένες γλώσσες. Η γλωσσομάθεια των Ελλήνων ανάμεσα στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας είναι στατιστικώς αποδεδειγμένη.

Μόνο που μαθαίνουν ξένες γλώσσες πληρώνοντας «έξτρα». Με άλλα λόγια, την απαραίτητη πια σήμερα για τον πολίτη της Ευρώπης μιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας (απαραίτητη υπό τις σημερινές συνθήκες όσο τα μαθηματικά λ.χ. ή και αυτή ακόμη η μητρική γλώσσα, ας μη φανεί υπερβολή) την έχουμε παραχωρήσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία, στα φροντιστήρια και στα ιδιωτικά σχολεία, προς δόξαν και πάλι της «δωρεάν παιδείας» που παρέχουμε στην Ελλάδα. Γιατί, όσον και αν έχει βελτιωθεί η κατάσταση έναντι του παρελθόντος, όσο και αν διαθέτουμε σήμερα στη δημόσια εκπαίδευση ένα καλό δυναμικό, ικανό να διδάξει σωστά την ξένη γλώσσα, η κατάσταση στη δημόσια εκπαίδευση από πλευράς ξενόγλωσσης παιδείας παραμένει προβληματική έως απογοητευτική. Τα παιδιά δεν μαθαίνουν μέσα στο σχολειό μια έστω ξένη γλώσσα σε επίπεδο που να μπορούμε να πούμε ότι την γνωρίζουν. Για την απόκτηση πιστοποιητικού γνώσεως της ξένης γλώσσας με μόνη την διδασκαλία στο δημόσιο σχολείο δεν μπορεί να γίνει λόγος όπως έχουν γίνει σήμερα τα πράγματα.

Και όμως η κατάσταση της παιδείας μας και στον τομέα αυτόν πρέπει και μπορεί να αλλάξει ριζικά.  Δεν είναι ανέφικτο να μαθαίνουν οι μαθητές μας μέσα στο σχολείο τους μία τουλάχιστον ξένη γλώσσα. Χρειάζεται να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας των ξένων γλωσσών στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, να χρησιμοποιούνται κατάλληλα ξενόγλωσσα βιβλία και αποτελεσματικές μέθοδοι διδασκαλίας, να γίνεται η διδασκαλία της ξένης γλώσσας σε ολιγομελή και ομοιογενή, από πλευράς γνώσης και επίδοσης, τμήματα μαθητών, να στηρίζεται οπτικοακουστικά με σύγχρονα εκπαιδευτικά μέσα (μαγνητόφωνο, βίντεο, ηλεκτρονικό υπολογιστή), και να έχουν οι διδάσκοντες της ξένης γλώσσας την απαιτούμενη γνωστική και διδακτική επάρκεια. Αν γίνουν όλα αυτά, τότε ασφαλώς τα αποτελέσματα θα είναι πολύ καλύτερα.

Γ. Μπαμπινιώτης, Παιδεία, Εκπαίδευση και γλώσσα,

Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1994.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Ποιο είναι το θέμα που πραγματεύεται το κείμενο και ποιος ο σκοπός του συγγραφέα; 

Μονάδες 15 

Α2. Ποιους τρόπους προτείνει ο Γ. Μπαμπινιώτης για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ιδιωτικοποίησης της εκμάθησης ξένων γλωσσών στη χώρα μας; 

Μονάδες 15

Β1. Να βρείτε τον τρόπο που οργανώνεται η δεύτερη παράγραφος.

Μονάδες 10

Β2. Να βρείτε το κυρίαρχο ρηματικό πρόσωπο και να εξηγήσετε τη λειτουργία του.

Μονάδες 10

Β3. Να εξηγήσετε τη λειτουργία των παρακάτω σημείων στίξης:

α. «Με τη χειρότερη ίσως –σε μέσα, χρόνο, μέθοδο, αναλογία διδασκόντων-διδασκομένων κ.λπ.– ξενόγλωσση σχολική εκπαίδευση, η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με την υψηλότερη γλωσσομάθεια!»

(παύλες, θαυμαστικό)

«Με άλλα λόγια, την απαραίτητη πια σήμερα για τον πολίτη της Ευρώπης γνώση μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας (απαραίτητη υπό τις σημερινές συνθήκες όσο τα μαθηματικά λ.χ. ή και αυτή ακόμα η μητρική γλώσσα, ας μη φανεί υπερβολή) την έχουμε παραχωρήσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία, στα φροντιστήρια και στα ιδιωτικά σχολεία, προς δόξαν και πάλι της «δωρεάν παιδείας» που παρέχουμε στην Ελλάδα.

(εισαγωγικά, παρένθεση)

Μονάδες 10

Γ. Ποιοι είναι οι λόγοι που καθιστούν την γλωσσομάθεια απαραίτητη στις μέρες μας; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με επιχειρήματα και παραδείγματα από τη σύγχρονη ζωή (250-300 λέξεις).

Μονάδες 40

Μονάδες 40ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο Ντίνος ο Γάλλος

[...] Ο Ντίνος γεννήθηκε, στις αρχές του εικοστού αιώνα, στην Αχαΐα, λίγο μετά από τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δύσκολες εποχές για όλους και ειδικά μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, η φτώχια και η πείνα ήταν ένα καθημερινό βίωμα. Ο κόσμος συνέχιζε να πεινάει, μέχρι και την Κατοχή, χωρίς να υπάρξει καμία διαφορά. Πείνα είχε πριν την Κατοχή, πείνα είχε και μετά. Ένας ακόμα που μεγάλωνε σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, ήταν και ο Ντίνος. Κατάλαβε από πολύ μικρός ότι είχε ένα ταλέντο. Να μαθαίνει με απίστευτη ευκολία, ξένες γλώσσες και μάλιστα χωρίς να υπάρχουν γλωσσομαθείς στην περιοχή, για να του δείξουν τον τρόπο. Είχε σαν βοηθήματα, τις μεθόδους εκμάθησης ξένων γλωσσών «άνευ διδασκάλου», που τις δανειζόταν από τις ιδιωτικές βιβλιοθήκες της περιοχής.

Κατάπινε με πάθος τις μεθόδους στα χρόνια του μεσοπολέμου και έφθασε μέχρι την Κατοχή, να μιλάει πέντε ξένες γλώσσες, γιατί τόσα βιβλία μπόρεσε να βρει κι αυτά με μεγάλη δυσκολία. Ήταν σίγουρο ότι αν έβρισκε δεκαπέντε μεθόδους, θα είχε μάθει άριστα δεκαπέντε γλώσσες. Ο Ντίνος μιλούσε και έγραφε σε Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Ισπανικά σαν να ήταν ντόπιος. Και όπως απέδειξε στο μέλλον, με την κατάλληλη προφορά. Όταν έβρισκε κάποιο ραδιόφωνο, έψαχνε στα βραχέα, για να ακούσει να μιλούν τις γλώσσες που μάθαινε και ίσως έτσι αποκτούσε και την προφορά της κάθε γλώσσας. Φανταστείτε την αξία του Ντίνου σε μια κοινωνία, που δεν μιλούσε καλά καλά ούτε Ελληνικά, και που οι εννέα στους δέκα υπέγραφαν με σταυρό.

[...] Του έβγαλαν παρατσούκλι και τον έλεγαν «Ο Ντίνος ο Γάλλος» γιατί η Γαλλική γλώσσα, ήταν τότε η πιο δημοφιλής στην Ελληνική κοινωνία και μάλιστα οι «πολύφερτες» νύφες των πλουσίων, έπρεπε να γνωρίζουν Γαλλικά και πιάνο. Από την άλλη η «Γαλατική» ευγένεια και η ευφράδεια που τον διακατείχαν, του έδωσαν αυτόν τον προσδιορισμό, που ήταν από τα σπάνια παρατσούκλια, που δεν είχε τίποτα το δεικτικό. Γι αυτό με τα χρόνια το υιοθέτησε και ο ίδιος, υπογράφοντας τα γραπτά του. Μερικοί, ίσως από αυτούς που έβαζαν την υπογραφή τους με σταυρό, θέλησαν να τον υποβαθμίσουν στο επίπεδο ενός τρελού, αλλά ο Ντίνος δεν ήταν τρελός. Ήταν διαφορετικός, αλλά αυτά οι μικρές κοινωνίες της επαρχίας, δεν τα συγχωρούν.

Τον βρήκε η Κατοχή, στην ηλικία των 23 ετών. Η περιοχή είχε Ιταλούς και Γερμανούς, με Ιταλό διοικητή. Τους άκουγε ο Ντίνος που μιλούσαν, τελειοποιώντας την εκμάθηση αυτών των γλωσσών. Οι ρουφιάνοι δεν τον άφησαν στη μοναχικότητά του και όταν οι Γερμανοί ζήτησαν διερμηνέα, υπέδειξαν σαν τον πιο κατάλληλο, τον «Ντίνο τον Γάλλο», που δεν μπαινόβγαινε στην «κομαντατούρα», αλλά πήγαινε όταν τον χρειάζονταν και έφευγε αμέσως μετά, γυρίζοντας πάλι στην απομόνωσή του και στην ενασχόλησή του με τις ξένες γλώσσες. Πολλοί λένε ότι ο «Ντίνος ο Γάλλος», έσωσε πολλούς συντοπίτες του, από τα αντίποινα που ήθελαν να επιβάλλουν οι κατακτητές, τότε που σκότωσαν τον ανεψιό του στρατιωτικού διοικητή της περιοχής, του Ιταλού Τζιουζέπε. Ήταν κάτι που δεν υπερηφανεύτηκε ποτέ του, αν και αξιόπιστες πηγές υποστηρίζουν ότι είναι αλήθεια.

Στην κατοχή, αλλά και μετά, μπόρεσε και προμηθεύτηκε περισσότερες μεθόδους εκμάθησης και μέχρι το τέλος της ζωής του, λεγόταν ότι ο αριθμός των ξένων γλωσσών που μιλούσε απταίστως, ήταν τουλάχιστον δώδεκα, με τελευταία την Κινεζική. Το νοητικό του μέγεθος, δεν εξαντλείται μόνο στην απλή γνώση τόσων γλωσσών, αλλά παίρνει τεράστιες διαστάσεις, αν αναλογιστούμε τα λόγια του καθηγητή κ Μπαμπινιώτη, σχετικά με τον ορισμό μιας γλώσσας:

«Η ελευθερία που παρέχει κάθε γλώσσα, είναι ένα φάσμα επιλογών, λεξιλογικών, συντακτικών, γραμματικών, το οποίο προσφέρει στην οικοδόμηση της επικοινωνίας…, αφού γλώσσα είναι η σκέψη, ο πολιτισμός, η ιστορία, η παράδοση, η ιδιοπροσωπία και η ταυτότητα ενός λαού».

[...]

Κωνσταντίνος Α. Δεληγιάννης (Delis)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1, Για ποιους λόγους ο Ντίνος πήρε το προσωνύμιο «Γάλλος»;

Μονάδες 15

Α2.  «Γλώσσα είναι η σκέψη, ο πολιτισμός, η ιστορία, η παράδοση, η ιδιοπροσωπία και η ταυτότητα ενός λαού». Να αναπτύξετε την παραπάνω φράση σε μια παράγραφο 60-80 λέξεων.

Μονάδες 15

Β1. Να χαρακτηρίσετε το είδος του αφηγητή ως προς τη συμμετοχή του.

Μονάδες 10

Β2. Να εντοπίσετε στο απόσπασμα μία μεταφορά και μία παρομοίωση και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους.

Μονάδες 10

Β3. «Ο Ντίνος μιλούσε και έγραφε σε Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Ισπανικά». Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με το ασύνδετο σχήμα;

Μονάδες 15

Γ.  «Φανταστείτε την αξία του Ντίνου σε μια κοινωνία, που δεν μιλούσε καλά καλά ούτε Ελληνικά, και που οι εννέα στους δέκα υπέγραφαν με σταυρό». Γράψτε πώς φαντάζεστε αυτή την κοινωνία και τι θα μπορούσε να πετύχει ο Ντίνος, αξιοποιώντας τη γώσσομάθειά του σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων.

Μονάδες 40.

Επιμέλεια: Ζυμβραγάκης Αποστόλης, Φιλόλογος M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός

Περισσότερα κριτήρια αξιολόγησης εδώ.