Σχεδιαγράμματα στη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ' Γυμνασίου - Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

ΕΝΟΤΗΤΑ 13

Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης

Πληθυσμιακές μεταβολές

§  Εσωτερική μετανάστευση: με κατεύθυνση προς τις βιομηχανικές πόλεις.

§  Εξωτερική μετανάστευση: με κατεύθυνση προς ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία.

Κοινωνικοί μετασχηματισμοί

Οι αριστοκράτες:

·      Πανίσχυροι σε περιοχές, όπου οι κοινωνικές δομές δεν άλλαξαν. 

·      Κράτησαν διπλή στάση σε περιοχές, όπου επικράτησε η βιομηχανική επανάσταση: (α) στην Αγγλία άρχισαν να ασχολούνται με επιχειρήσεις καπιταλιστικού χαρακτήρα, (β) στη Γαλλία, αντίθετα, δεν έδειξαν ενδιαφέρον για νέου τύπου δραστηριότητες.

Οι αστοί:

Ήταν η κυρίαρχη πλέον τάξη και διακρινόταν:

·      σε μεγαλοαστούς: βιομήχανοι, μεγαλέμποροι, τραπεζίτες, 

·      σε μεσοαστούς: βιοτέχνες, ελεύθεροι επαγγελματίες,

·      σε μικροαστούς: δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι.

Οι αγρότες:

Ζούσαν κάτω από ασταθείς συνθήκες και πολλοί μετανάστευσαν.

Οι εργάτες:

Ζούσαν σε άθλιες συνθήκες, καθώς εργάζονταν 12 έως 16 ώρες καθημερινά, χωρίς ημέρα ανάπαυσης και έπαιρναν πολύ χαμηλούς μισθούς.

Σοσιαλιστικές θεωρίες

Ουτοπικός σοσιαλισμός:

Πρόβαλε μια εξιδανικευμένη μορφή κοινωνίας και εκφράστηκε από τους πρώτους σοσιαλιστές (Σαιν Σιμόν, Φουριέ, Όουεν, Μπλαν).

Μαρξισμός:

Πρόβαλε την άποψη ότι κύρια αιτία της κοινωνικής αδικίας ήταν το γεγονός ότι ολιγάριθμοι αστοί ήταν ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και έθεσε ως στόχο τη δημιουργία μιας αταξικής κοινωνίας, όπου δεν θα υπήρχε εκμετάλλευση. Διαμορφώθηκε από τους Γερμανούς Καρλ Μαρξ και Φριντριχ Έγκελς, που το 1848 δημοσίευσαν το Κομμουνιστικό Μανιφέστο.      

Η ανάπτυξη του συνδικαλισμού

·      Μετά το 1830 οι εργάτες άρχισαν να διεκδικούν οργανωμένα την ικανοποίηση των αιτημάτων τους, όπως ήταν η οκτάωρη εργασία.

·      Το 1838 η αγγλική Ένωση Εργατών δημοσίευσε τη Χάρτα του Λαού με  πολιτικά αιτήματα, όπως τη θέσπιση καθολικής ψηφοφορίας.

·      Την 1^η Μαϊου του 1886 μία εργατική απεργία στο Σικάγο των ΗΠΑ με αίτημα τη καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας πνίγηκε στο αίμα - από το 1890 η Πρωτομαγιά γιορτάζεται ως παγκόσμια ημέρα εργατών.

·       Στα τέλη του 19^ου αι. το εργατικό κίνημα είχε σημειώσει κάποιες επιτυχίες:

Ø  μείωση των ωρών εργασίας σε δέκα,

Ø  δημιουργία ταμείων ασφάλισης,

Ø  υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας με τους εργοδότες.

Η πολιτική οργάνωση των εργατών

·      Το 1864 ιδρύθηκε η πρώτη Διεθνής Ένωση Εργατών (πρώτη Διεθνής)

·      To 1889 στο Παρίσι ιδρύθηκε η δεύτερη Διεθνής με τη συμμετοχή μόνο πολιτικών κομμάτων που δέχονταν το μαρξισμό.

·      Τα επόμενα χρόνια δημιουργήθηκαν σε διάφορες χώρες σοσιαλιστικά και εργατικά κόμματα με μετριοπαθή ή επαναστατικό χαρακτήρα.

Το κίνημα για τη χειραφέτηση της γυναίκας

Το 1903 η Αγγλίδα Πάνκχορστ ίδρυσε την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών που μαχόταν για την παραχώρηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες.